به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، نیمه‌دوم سال و یک سناریوی تکراری، آلودگی هوا، آلودگی هوا و آلودگی هوا. این خلاصه‌ای دو کلمه‌ای از وضعیت کلانشهرهای کشور در این روزهاست. به شماره افتادن نفس‌ها، سرفه‌های پیاپی، تنگی نفس و سایر معضلات و آسیب‌های این چنینی مضاف بر تعطیلی‌های گریبانگیر مدارس و ادارات کلیشه‌های همیشگی مواجهه با شرایط سخت زیست در این هوای آلوده بوده است.
مقابله با این وضع خطرناک و آسیب‌زا نیز همواره مورد توجه مردم و مسئولان بوده است و از وعده‌های انتخاباتی مسئولان شهری و استانی تا وعده‌های مقامات بالاتر در جهت جلب رضایت عمومی را شامل می‌شود. عرصه واقعیت و حال مریض آب و هوای کلانشهرها اما وعده و وعید نمی‌شناسد و زیر سایه بی‌توجهی‌ها و کم‌کاری‌های سازمان‌ها و مسئولان به تعداد روزهای آلوده می‌افزاید و طبق معمول مردم متضرران همیشگی این وضعیت هستند.
یکی از موضوعاتی که همواره از سوی سازمان‌های مسئول مورد توجه بوده و در ارتباط با آن اطلاعات و آماری منتشر شده است میزان آلایندگی وسایل نقلیه گوناگون بوده است که در کنار سایر آلاینده‌ها اعم از کارخانه‌ها و کارگاه‌ها، مشاغل مزاحم، منازل و... اعداد و ارقام گوناگون و البته قابل توجهی را شامل می‌شود که البته این موضوع هم در حد اعلامات سازمانی باقی مانده است و هرساله در حد دهم و صدم اعشار بالا و پایین می‌شود.
موتورسیکلت عامل 19 درصدی آلودگی هوای تهران
مسعود زندی، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست روز گذشته در نخستین روز نشست توسعه همکاری‌های محیط‌زیستی ایران و اتحادیه اروپا با بیان اینکه آلودگی هوا یکی از مهم‌ترین چالش‌های محیط‌زیستی ایران است به ارائه آماری از تعداد روزهای سالم و ناسالم هوا در کلانشهرهای کشور و همچنین تشریح مهم‌ترین چالش‌های این هشت کلانشهر برای برخورداری از هوای پاک پرداخت.
وی با یادآوری این موضوع که در حال حاضر حدود دو میلیون موتورسیکلت در حال تردد در تهران است، گفت: «به‌رغم آنکه بالغ بر ۱۹ درصد آلودگی شهر تهران از منبع موتورسیکلت‌های کاربراتوری در حال تردد است، به دلیل نبود زیرساخت‌ها، تغییر فرهنگ به سمت استفاده از موتورهای برقی، کاری دشوار است.»
زندی ادامه داد: «البته از سال گذشته تلاش‌هایی برای توسعه استفاده از خودروهای هیبریدی و الکتریکی و موتورهای برقی صورت گرفته است اما تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله بسیاری وجود دارد.»
فعلا برای نتیجه‌گیری زود است!
محمد رستگاری، معاون نظارت و پایش سازمان محیط‌زیست استان تهران در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با اشاره به سخنان زندی در ارتباط با میزان سهم موتورسیکلت‌های کاربراتوری در آلودگی هوای تهران، گفت: «متاسفانه به دلیل تعداد بالای موتورسیکلت‌های کاربراتوری در تهران و سایر کلانشهرها میزان آلایندگی ایجاد شده توسط آنها هم بالا خواهد بود. طبق آمار موتورسیکلت‌های کاربراتوری در صورت سلامت و دارا بودن استاندارد‌های لازم سه الی چهار برابر اتومبیل‌ها آلایندگی ایجاد می‌کنند و همین موضوع یعنی تاثیر 19 درصدی این وسیله نقلیه بر آلودگی هوای تهران خیالبافی و کذب نیست.» وی در ارتباط با طرح‌های مقابله‌ای و پیشگیرانه و همچنین کنترل موتورسیکلت‌ها و تاثیرات آنها بر آلودگی هوا ادامه داد: «استفاده از اتومبیل‌ها و موتورهای برقی راهکاری بوده است که همواره از سوی کارشناسان و صاحب‌نظران این امر به دستگاه‌ها و سازمان‌ها پیشنهاد شده است و دولت نیز در همین راستا در سال 93 طی مصوبه‌ای از وزارت صنعت، معدن و تجارت درخواست کرده که برنامه ارائه و استفاده از موتورسیکلت‌ها و اتومبیل‌های برقی را ارائه کند که متاسفانه تاکنون اقدام قابل توجهی انجام نشده است و من هم نمی‌توانم در حال حاضر در این رابطه حرفی بزنم چون کلیه اطلاعات در اختیار این وزارتخانه است و من اطلاع خاصی از آن ندارم.»
رستگاری در ارتباط با جلوگیری از تردد موتورسیکلت‌های کاربراتوری در شهر تهران نیز افزود: «براساس مصوبه‌ای که سال گذشته اعمال شد، موتورسیکلت‌های کاربراتوری از مهرماه 95 شماره‌گذاری نمی‌شوند، البته به استثنای موتورسیکلت‌هایی که پیش‌خرید شده بودند. بعد از توقف شماره‌گذاری این موتورسیکلت‌ها از پارسال، تولید موتورسیکلت‌های انژکتوری جایگزین آنها شد. در ارتباط تاثیر این جایگزینی در وضعیت آب و هوای شهر نیز نمی‌توان نظر قطعی و مستدلی داد آن هم به چند دلیل؛ یک اینکه آلودگی هوای امسال تهران چون مخلوط با گردوغبار بوده نمی‌توان به تفکیک میزان آلودگی ناشی از سوخت‌های فسیلی و آلودگی وسایل نقلیه را بیان کرد. دو اینکه موتورسیکلت‌های انژکتوری هم آنچنان بدون آلودگی نیستند و باید به سمتی رفت که از موتورسیکلت‌های برقی استفاده کرد.»
موتورهای برقی صرفه اقتصادی ندارد
معاون نظارت و پایش سازمان محیط‌زیست استان تهران با بیان اینکه انگیزه کافی جهت خرید و جایگزینی موتورهای برقی به جای موتورسیکلت‌های بنزینی وجود ندارد، خاطرنشان کرد: «تفاوت قیمت و نبود صرفه اقتصادی اصلی‌ترین دلیل عدم استقبال عمومی در خرید موتورسیکلت‌های برقی است. موتورسیکلت‌های برقی قیمت بسیار بالاتری از موتورسیکلت‌های کاربراتوری و حتی انژکتوری دارند و همین موضوع باعث می‌شود کمتر کسی صرفا به دلیل کمک به کاهش آلودگی هوا به سمت خرید این موتور‌ها برود. سرعت و شتاب بالاتر و همچنین قدرت بیشتر موتورهای بنزینی نسبت به موتورسیکلت‌های برقی که درحال تکمیل تکنولوژی و رشد هستند مقوله دیگری است که به‌عنوان اولویت‌های خرید متقاضیان مدنظر خواهد بود و آنها را از خرید موتورسیکلت‌های برقی دور می‌کند.»
وی در پایان در پاسخ به این سوال که سال‌های گذشته شهرداری از طریق یک درگاه اینترنتی از متقاضیان خرید موتورسیکلت‌های برقی ثبت‌نام می‌کرد و تسهیلاتی را ارائه می‌داد، گفت: «بنده همین دیروز از مسئولان شهرداری در این رابطه سوال کردم که آیا این روند همچنان ادامه دارد و شهرداری تسهیلات ارائه می‌دهد؟ که مسئولان شهرداری گفتند: «بله، در حال حاضر دو میلیون و 500 هزار تومان تسهیلات بلاعوض به متقاضیان می‌دهیم که البته علی‌رغم این اظهارات ما نتیجه چشمگیر و قابل توجهی مشاهده نکرده‌ایم.»
آلودگی هوا شاید از آن دست موضوعاتی باشد که با بی‌تفاوتی در دل زمان حل نخواهد شد و همین باعث می‌شود توجه و تامل در راستای رفع آن همواره از اولویت‌های سیاستگذاری‌های کلان قرار گیرد. در همین روزنامه بارها از آلودگی هوا و مشکلات ناشی از آن برای شهر و شهروندان سخن به میان آورده‌ایم و به تحلیل و تشریح و گفت‌وگو با کارشناسان نشسته‌ایم و هریک علل را برشمردند و راهکار‌های گوناگونی ارائه کردند اما میدان واقعیت همچنان منتظر توجهات و اقدامات جدی و تاثیر‌گذار در سطوح وسیع‌تر است.
* نویسنده : ابوالقاسم رحمانی روزنامه‌نگار