ربع قرن پیش در چنین روزی ۱۴ نوامبر از سوی سازمان جهانی بهداشت و فدراسیون بین‌المللی دیابت به عنوان «روز جهانی دیابت» نامگذاری شد و سرانجام در سال ۲۰۰۶ به عنوان یکی از روزهای رسمی تقویم سازمان ملل متحد انتخاب گردید.
هدف از نامگذاری این روز آگاه‌سازی مردم دنیا از این بیماری، پیشگیری و راه‌های درمان آن است.
بیماری دیابت یک اختلال مربوط به سوخت و ساز قند در بدن است که در آن میزان مصرف گلوکز یا قند خون افزایش می‌یابد.
دیابت سه نوع اصلی دارد:
- دیابت نوع ۱ که تخریب سلول‌های بتا در پانکراس سبب می‌شود تا سلول‌های بدن قادر نباشند به سوخت و ساز گلوکز بپردازند. دیابت نوع ۱ معمولا به صورت مادرزادی و در سنین کودکی پدیدار می‌آید.
- دیابت نوع ۲ که شرایطی است که در آن سلول‌های بدن نسبت به انسولین مقاوم شده و پاسخ مناسبی به آن نمی‌دهند و به دنبال آن جذب گلوکز دچار اختلال شده و قند خون افزایش می‌یابد. دیابت نوع ۲ همچنین می‌تواند به علت کاهش ترشح انسولین به وقوع بپیوندد.
- دیابت بارداری که از جهاتی شبیه به دیابت نوع ۲ است ولی در شرایط بارداری و معمولا به طور موقت رخ می‌دهد. این نوع دیابت در بین حدود ۵ تا ۱۰ درصد زنان باردار مشاهده شده و درصورت رعایت کردن دستورالعمل‌های پزشکی قابل معالجه است.
- حدود ۴۲۰ میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به بیماری دیابت هستند و این رقم ظرف ۲۰ سال آینده دوبرابر خواهد شد.
- سالانه بیش از ۱.۵ میلیون نفر به دلیل این بیماری جان می‌بازند. بخش عمده‌ای از جانباختگان در کشورهایی با درآمد کم و متوسط هستند.
- مرگ در اثر دیابت در ۱۰ سال آینده به میزان ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت.
- حدود ۹۰ درصد از مبتلایان به دیابت، به بیماران دیابتی نوع ۲ تعلق دارد.
- حدود ۷۰ درصد از موارد دیابت نوع ۲ قابل پیشگیری است. ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی روزانه همراه با رژیم غذایی مناسب می‌تواند خطر ابتلاء به این بیماری را تا حد زیادی پایین بیاورد.
- عدم آگاهی در مورد دیابت و همچنین دسترسی نداشتن به امکانات دارویی و درمانی می‌تواند بیماران مبتلا به دیابت را در خطر نابینایی، قطع عضو، نارسایی کلیوی و سکته قلبی و مغزی قرار دهد.
- چاقی مهمترین علت ابتلا به دیابت است. از هر ۳ فرد بالای ۱۸ سال ۱ نفر دارای اضافه وزن و از ۱۰ فرد بالای ۱۸ سال ۱ نفر مبتلا به چاقی است.
- تعداد مبتلایان به دیابت در ایران در سال ۲۰۰۰ حدود ۲ میلیون نفر بوده که این رقم تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۶.۵ میلیون نفر خواهد رسید.
- تعداد مبتلایان به دیابت در افغانستان در سال ۲۰۰۰ میلادی حدود نیم میلیون نفر بوده که تا سال ۲۰۳۰ این رقم به ۱.۵ میلیون نفر افزایش خواهد یافت.
بنا به نوع دیابت و میزان پیشرفت بیماری درمان‌های متفاوتی برای آن وجود دارد. مصرف «متفورمین» برای کاهش میزان قند خون و«تزریق انسولین» از شناخته‌شده‌ترین راه‌های درمان هستند. هرچند در مبتلایان به نوع ۱ به علت نبود انسولین فرد باید حتما انسولین را به صورت تزریقی دریافت کند.
نه تنها روش‌های دارویی بلکه تغییر سبک زندگی از جمله کاهش وزن، افزایش تحرک، اصلاح تغذیه و کاهش مصرف الکل و دخانیات می‌توانند نقش موثر در درمان فرد ایفا کنند.
در سال‌های اخیر تکنولوژی‌های جدید بر آن شده‌اند تا روش‌های جدید برای شناسایی و درمان دیابت بیابند. تکنولوژی‌های دیجیتالی که انسولین خون را به طور اتوماتیک اندازه می‌گیرند و تزریق آن را به صورت خودکار و با درد بسیار کم صورت می‌دهند کیفیت زندگی بیماران را بهبود می‌بخشند و سبب حضور آسان‌تر آنان در کار و فعالیت‌های اجتماعی می‌شوند.
از دیگر مسائل بحث برانگیز در زمینه مدیریت دیابت آموزش دادن کودکان مبتلا به نوع ۱ است، چرا که تغذیه آنان باید کنترل شده باشد، امری که برای والدین، معلمان و مسئولان آموزشی بسیار دشوار می‌نماید. همچنین کودکان مقاومت بیشتری در برابر تزریق انسولین از خود نشان می‌دهند.
صنایع دارویی و غذایی بسیاری در تلاشند تا با ارائه محصولات جدید زندگی مبتلایان را تسهیل کنند. داروهایی که تاثیرات درمانی بالاتری دارند و مواد غذایی که می‌توانند جایگزین خوبی برای مواد غذایی ممنوعه برای این افراد باشد.
حقایقی که درباره دیابت باید بدانیم: