همه ما ایرانی‌ها ادعا می‌کنیم که در کشوری زلزله‌خیز زندگی می‌کنیم. بله این جمله درست است؛ باوجود زلزله‌های تاریخی و مرگبار در ایران و زلزله‌های کوچک همیشگی، می‌توانیم بگوییم که ایران زلزله‌خیز است؛ اما این را باید بدانید که در مقایسه با شیلی، اندونزی و آلاسکا، زلزله‌های ما «بچه‌بازی» محسوب می‌شود؛ زیرا این مناطق میزبان همیشگی بزرگ‌ترین زلزله‌های تاریخ بوده‌اند.
این‌ها را بهانه کردیم تا شمارا با بزرگ‌ترین زلزله‌های ۱۰۰ سال اخیر آشنا کنیم. زلزله‌هایی که قدرت آن‌ها چیزی شبیه به آخرالزمان بوده است.
۱۰ – ۸.۵ ریشتر؛ جزایر کوریل، شوروی سابق
ساعت ۵ و ۱۷ دقیقه ۱۳ اکتبر ۱۹۶۳ و ۲۱ مهر ۱۳۴۲، جزایر کوریل واقع در شوروی سابق و روسیه فعالی، یکی از شدیدترین زلزله‌های تاریخ را به خود دید. این زلزله در ۴۷ کیلومتری عمق زمین به وقوع پیوست و ۸.۵ ریشتر قدرت داشت. زلزله کوریل در یکی از شرقی‌ترین مناطق روسیه به وقوع پیوست و در کانادا، آمریکا و ژاپن نیز احساس شد. هفت روز پس‌ازاین زلزله، زلزله دیگری به بزرگی ۷.۸ ریشتر در همین مکان و در عمق ۲۰ کیلومتری زمین به وقوع پیوست. هیچ‌گاه آماری از تلفات این زلزله منتشر نشد، اما گفته می‌شود زلزله دوم با توجه به عمق کمتر تلفات بیشتری نسبت به زلزله اول داشته است.
۹ – ۸.۶ ریشتر؛ جزایر سوماترا، اندونزی
۲۸ مارس ۲۰۰۵، مصادف با ۸ فروردین ۸۴، درحالی‌که ما در ایران بیشتر دیدوبازدیدهای سال جدید را رفته بودیم و خود را آماده یکی از غیرقابل‌پیش‌بینی‌ترین انتخابات‌های ریاست جمهوری تاریخ خود می‌کردیم، بار دیگر زلزله بزرگی در اقیانوس هند و در نزدیکی بخش شمالی جزایر سوماترای اندونزی به وقوع پیوست. این زلزله در ۲۳.۷ کیلومتری عمق زمین به وقوع پیوست و سونامی سنگینی را در پی داشت. بااین‌حال با توجه به اخطارهای مقامات مرکزی به مردم، مبنی بر وقوع سونامی و تخلیه شدن محل، تلفات زلزله و سونامی کمتر از میزان مورد انتظار از شدت آن بود. این سونامی نزدیک به ۱۰۰۰ کشته برجای گذاشت که بیشتر آن‌ها افراد نزدیک به مناطق ساحلی بودند. بیشتر ویرانی این حادثه، نه براثر زلزله که براثر سونامی پس‌ازآن بود.
۸ – ۸.۷ ریشتر؛ جزایر رَت، آلاسکا، ایالات‌متحده
حالا دیگر می‌دانیم که آلاسکا هم مانند اندونزی به‌شدت زلزله‌خیز است و با توجه مرز ساحلی طولانی و جزایر متعدد، مستعد وقوع سونامی. ۴ فوریه ۱۹۶۵ که برای ما ۱۵ بهمن ۱۳۴۳ می‌شد، تنها پس از ۸ سال از وقوع زلزله بزرگ جزایر آندریانوف، آلاسکا بار دیگر لرزید و این بار جزایر رَت. این زلزله شدیدتر بوده و ۸.۷ ریشتر قدرت داشت و باعث وقوع موج‌های سونامی به ارتفاع بیش از ۱۰ متر شد. این زلزله هم مانند زلزله قبلی، با توجه به ساکنین کم آن و اخطارهای مقامات محلی مبنی بر وقوع سونامی، تلفات چندانی نداشت.
۷ – ۸.۷ ریشتر؛ آسام – تبت، هند-چین
وجه شباهت این زلزله با زلزله اخیر خودمان، واقع‌شدن آن در مرز دو کشور است. زلزله آسام-تبت در ۱۵ اوت ۱۹۵۰ یا همان ۲۴ مرداد ۱۳۲۹، با شدتی حدود ۸.۷ ریشتر در عمق ۱۵ کیلومتری زمین روی داد. این زلزله که در رشته‌کوه‌های هیمالیا روی داد، باوجود کوهستانی بودن و کم‌جمعیت بودن منطقه، حدود ۴۸۰۰ کشته برجای گذاشت.
۶ – ۸.۸ ریشتر؛ کنسپسیون، شیلی
شیلی جزو کشورهای زلزله‌خیز دنیا بوده و شدیدترین زلزله تاریخ را تجربه کرده است؛ اما زلزله‌ای که در سال ۲۰۱۰ به وقوع پیوست، باوجود شدت ۸.۸ ریشتری آن، شدیدترین زلزله تاریخ شیلی نبود. این زلزله ۲۷ فوریه ۲۰۱۰ که مصادف می‌شود با ۸ اسفند ۸۸، شهر کنسپسیون واقع در شیلی را لرزاند. این زلزله در عمق ۳۵ کیلومتری زمین روی داد، باعث ایجاد سونامی شد و باوجود استحکامات خوب ساختمانی در شیلی، حدود ۷۰۰ کشته برجای گذاشت. سونامی ناشی از این زلزله آن‌قدر شدید بود که مقامات ۵۳ کشور مجبور به اعلام‌خطر بروز سونامی شدند.
۵ – ۹ ریشتر، کامچاتکا، شوروی سابق
حالا دیگر با اعداد بزرگ زلزله مواجه هستیم؛ ۹ ریشتر. ۴ نوامبر ۱۹۵۲، ۱۳ آبان ۱۳۳۱، ساعت هنوز ۴ بعدازظهر نشده بود که مردم کامچاتکا، یکی از بزرگ‌ترین و مهیب‌ترین زلزله‌های تاریخ را احساس کردند. البته زلزله اصلی در ۱۳۰ کیلومتری کامچاتکا و در عمق ۴۵ کیلومتری زمین روی‌داده بود، اما سونامی پس از زلزله، بسیار وحشتناک‌تر از خود زلزله بود. این سونامی باعث ایجاد موج‌هایی به ارتفاع ۱۸ متر شده بود. کامچاتکا در آن زمان تنها ۶ هزار نفر جمعیت داشت که نزدیک به نیمی از این جمعیت، یعنی ۲۳۳۶ نفر براثر این زلزله کشته شدند.
۴ – ۹.۱ ریشتر، توهوکو، ژاپن
این‌یکی را بیشتر ما به خاطر می‌آوریم. یکی از بزرگ‌ترین زلزله‌های تاریخ در توکیو حدود ۶ دقیقه به طول انجامید. این زلزله در ۱۱ مارس ۲۰۱۱، ۲۰ اسفند ۱۳۸۹، ساعت ۲ و ۴۶ دقیقه بعدازظهر در شمال شرقی ژاپن به وقوع پیوست. عمق این زمین در ۲۴ کیلومتری سطح زمین بود و سونامی پس‌ازآن باعث ایجاد موج‌هایی تا ارتفاع ۴۰ متر شد. این زلزله آخرالزمانی، باوجود آمادگی و عادت همیشگی ژاپنی‌ها به زلزله، نزدیک به ۱۶ هزار کشته برجای گذاشت. بیشتر کشته‌ها مربوط به شهر کوچکی اوتسوچه بود که بیشتر جمعیت این شهر ۱۵ هزارنفری ازجمله شهردار پس از زلزله مفقود شدند و عملاً این شهر به تاریخ پیوست.
۳ – ۹.۱ تا ۹.۳ ریشتر، اقیانوس هند، سوماترا، اندونزی
بازهم سوماترا، بازهم زلزله، بازهم سونامی! یکی از کشنده‌ترین زلزله‌های تاریخ بازهم در حوالی سوماترای اندونزی به وقوع پیوست. زلزله‌ای که صبح روز ۲۶ دسامبر ۲۰۰۴، ۶ دی ۱۳۸۳ روی داد، برای همیشه واژه «سونامی» را در ذهن‌ها ماندگار کرد. این زلزله حدوداً ۹.۲ ریشتری در عمق ۳۰ کیلومتری زمین روی داد که علاوه بر ویرانی‌های خود، سونامی وحشتناکی را ایجاد کرد که باعث ایجاد خسارت به ۱۴ کشور شد. ارتفاع امواج خشمگین ایجادشده توسط این سونامی به ۵۰ متر نیز می‌رسید. درمجموع این زلزله باعث کشته شدن نزدیک به ۲۳۰ هزار نفر و بی‌خانمان شدن نزدیک به یک‌میلیون و هفت‌صد هزار نفر شد.
۲ – ۹.۲ ریشتر؛ آلاسکا، ایالات‌متحده
بار دیگر آلاسکا! ۲۶ مارس ۱۹۶۴، ۷ فروردین ۱۳۴۳، در سالی که در آن زمین بزرگ‌ترین زلزله‌های خود را تجربه کرد، در ساعت ۵ و ۳۶ دقیقه بعدازظهر، زلزله‌ای به بزرگی ۹.۲ ریشتر در آلاسکا به وقوع پیوست. این زلزله که در عمق ۲۳ کیلومتری زمین به وقوع پیوست، باوجود خسارات فراوان تنها ۱۳۹ کشته برجای گذاشت.
۱ – ۹.۴ تا ۹.۶ ریشتر؛ والدیویا، شیلی
بزرگ‌ترین زلزله تاریخ، در ۲۲ می ۱۹۶۰، ۱ خرداد ۱۳۳۹، با شدت نزدیک به ۹.۶ ریشتر، والدیویای شیلی را «کن‌فیکون» کرد. ساعت ۳۷ و ۱۱ دقیقه بعدازظهر یک یکشنبه، مردم والدیویا درحالی‌که روز تعطیل سرد و آرامی را سپری می‌کردند، هیچ‌وقت فکر نمی‌کردند که بزرگ‌ترین زلزله تاریخ بشریت در انتظار آن‌ها است. گفته می‌شود این زمین‌لرزه در عمق ۳۳ کیلومتری زمین روی داد و علاوه بر وقوع سونامی و خسارات فراوان آن، باعث رانش زمین به شکل گسترده شد. درنهایت این زلزله حدود هفت هزار کشته برجای گذاشت.
منبع: فارنت
این‌ها را بهانه کردیم تا شمارا با بزرگ‌ترین زلزله‌های ۱۰۰ سال اخیر آشنا کنیم. زلزله‌هایی که قدرت آن‌ها چیزی شبیه به آخرالزمان بوده است.
۱۰ – ۸.۵ ریشتر؛ جزایر کوریل، شوروی سابق
ساعت ۵ و ۱۷ دقیقه ۱۳ اکتبر ۱۹۶۳ و ۲۱ مهر ۱۳۴۲، جزایر کوریل واقع در شوروی سابق و روسیه فعالی، یکی از شدیدترین زلزله‌های تاریخ را به خود دید. این زلزله در ۴۷ کیلومتری عمق زمین به وقوع پیوست و ۸.۵ ریشتر قدرت داشت. زلزله کوریل در یکی از شرقی‌ترین مناطق روسیه به وقوع پیوست و در کانادا، آمریکا و ژاپن نیز احساس شد. هفت روز پس‌ازاین زلزله، زلزله دیگری به بزرگی ۷.۸ ریشتر در همین مکان و در عمق ۲۰ کیلومتری زمین به وقوع پیوست. هیچ‌گاه آماری از تلفات این زلزله منتشر نشد، اما گفته می‌شود زلزله دوم با توجه به عمق کمتر تلفات بیشتری نسبت به زلزله اول داشته است.
۹ – ۸.۶ ریشتر؛ جزایر سوماترا، اندونزی
۲۸ مارس ۲۰۰۵، مصادف با ۸ فروردین ۸۴، درحالی‌که ما در ایران بیشتر دیدوبازدیدهای سال جدید را رفته بودیم و خود را آماده یکی از غیرقابل‌پیش‌بینی‌ترین انتخابات‌های ریاست جمهوری تاریخ خود می‌کردیم، بار دیگر زلزله بزرگی در اقیانوس هند و در نزدیکی بخش شمالی جزایر سوماترای اندونزی به وقوع پیوست. این زلزله در ۲۳.۷ کیلومتری عمق زمین به وقوع پیوست و سونامی سنگینی را در پی داشت. بااین‌حال با توجه به اخطارهای مقامات مرکزی به مردم، مبنی بر وقوع سونامی و تخلیه شدن محل، تلفات زلزله و سونامی کمتر از میزان مورد انتظار از شدت آن بود. این سونامی نزدیک به ۱۰۰۰ کشته برجای گذاشت که بیشتر آن‌ها افراد نزدیک به مناطق ساحلی بودند. بیشتر ویرانی این حادثه، نه براثر زلزله که براثر سونامی پس‌ازآن بود.
۸ – ۸.۷ ریشتر؛ جزایر رَت، آلاسکا، ایالات‌متحده
حالا دیگر می‌دانیم که آلاسکا هم مانند اندونزی به‌شدت زلزله‌خیز است و با توجه مرز ساحلی طولانی و جزایر متعدد، مستعد وقوع سونامی. ۴ فوریه ۱۹۶۵ که برای ما ۱۵ بهمن ۱۳۴۳ می‌شد، تنها پس از ۸ سال از وقوع زلزله بزرگ جزایر آندریانوف، آلاسکا بار دیگر لرزید و این بار جزایر رَت. این زلزله شدیدتر بوده و ۸.۷ ریشتر قدرت داشت و باعث وقوع موج‌های سونامی به ارتفاع بیش از ۱۰ متر شد. این زلزله هم مانند زلزله قبلی، با توجه به ساکنین کم آن و اخطارهای مقامات محلی مبنی بر وقوع سونامی، تلفات چندانی نداشت.
۷ – ۸.۷ ریشتر؛ آسام – تبت، هند-چین
وجه شباهت این زلزله با زلزله اخیر خودمان، واقع‌شدن آن در مرز دو کشور است. زلزله آسام-تبت در ۱۵ اوت ۱۹۵۰ یا همان ۲۴ مرداد ۱۳۲۹، با شدتی حدود ۸.۷ ریشتر در عمق ۱۵ کیلومتری زمین روی داد. این زلزله که در رشته‌کوه‌های هیمالیا روی داد، باوجود کوهستانی بودن و کم‌جمعیت بودن منطقه، حدود ۴۸۰۰ کشته برجای گذاشت.
۶ – ۸.۸ ریشتر؛ کنسپسیون، شیلی
شیلی جزو کشورهای زلزله‌خیز دنیا بوده و شدیدترین زلزله تاریخ را تجربه کرده است؛ اما زلزله‌ای که در سال ۲۰۱۰ به وقوع پیوست، باوجود شدت ۸.۸ ریشتری آن، شدیدترین زلزله تاریخ شیلی نبود. این زلزله ۲۷ فوریه ۲۰۱۰ که مصادف می‌شود با ۸ اسفند ۸۸، شهر کنسپسیون واقع در شیلی را لرزاند. این زلزله در عمق ۳۵ کیلومتری زمین روی داد، باعث ایجاد سونامی شد و باوجود استحکامات خوب ساختمانی در شیلی، حدود ۷۰۰ کشته برجای گذاشت. سونامی ناشی از این زلزله آن‌قدر شدید بود که مقامات ۵۳ کشور مجبور به اعلام‌خطر بروز سونامی شدند.
۵ – ۹ ریشتر، کامچاتکا، شوروی سابق
حالا دیگر با اعداد بزرگ زلزله مواجه هستیم؛ ۹ ریشتر. ۴ نوامبر ۱۹۵۲، ۱۳ آبان ۱۳۳۱، ساعت هنوز ۴ بعدازظهر نشده بود که مردم کامچاتکا، یکی از بزرگ‌ترین و مهیب‌ترین زلزله‌های تاریخ را احساس کردند. البته زلزله اصلی در ۱۳۰ کیلومتری کامچاتکا و در عمق ۴۵ کیلومتری زمین روی‌داده بود، اما سونامی پس از زلزله، بسیار وحشتناک‌تر از خود زلزله بود. این سونامی باعث ایجاد موج‌هایی به ارتفاع ۱۸ متر شده بود. کامچاتکا در آن زمان تنها ۶ هزار نفر جمعیت داشت که نزدیک به نیمی از این جمعیت، یعنی ۲۳۳۶ نفر براثر این زلزله کشته شدند.
۴ – ۹.۱ ریشتر، توهوکو، ژاپن
این‌یکی را بیشتر ما به خاطر می‌آوریم. یکی از بزرگ‌ترین زلزله‌های تاریخ در توکیو حدود ۶ دقیقه به طول انجامید. این زلزله در ۱۱ مارس ۲۰۱۱، ۲۰ اسفند ۱۳۸۹، ساعت ۲ و ۴۶ دقیقه بعدازظهر در شمال شرقی ژاپن به وقوع پیوست. عمق این زمین در ۲۴ کیلومتری سطح زمین بود و سونامی پس‌ازآن باعث ایجاد موج‌هایی تا ارتفاع ۴۰ متر شد. این زلزله آخرالزمانی، باوجود آمادگی و عادت همیشگی ژاپنی‌ها به زلزله، نزدیک به ۱۶ هزار کشته برجای گذاشت. بیشتر کشته‌ها مربوط به شهر کوچکی اوتسوچه بود که بیشتر جمعیت این شهر ۱۵ هزارنفری ازجمله شهردار پس از زلزله مفقود شدند و عملاً این شهر به تاریخ پیوست.
۳ – ۹.۱ تا ۹.۳ ریشتر، اقیانوس هند، سوماترا، اندونزی
بازهم سوماترا، بازهم زلزله، بازهم سونامی! یکی از کشنده‌ترین زلزله‌های تاریخ بازهم در حوالی سوماترای اندونزی به وقوع پیوست. زلزله‌ای که صبح روز ۲۶ دسامبر ۲۰۰۴، ۶ دی ۱۳۸۳ روی داد، برای همیشه واژه «سونامی» را در ذهن‌ها ماندگار کرد. این زلزله حدوداً ۹.۲ ریشتری در عمق ۳۰ کیلومتری زمین روی داد که علاوه بر ویرانی‌های خود، سونامی وحشتناکی را ایجاد کرد که باعث ایجاد خسارت به ۱۴ کشور شد. ارتفاع امواج خشمگین ایجادشده توسط این سونامی به ۵۰ متر نیز می‌رسید. درمجموع این زلزله باعث کشته شدن نزدیک به ۲۳۰ هزار نفر و بی‌خانمان شدن نزدیک به یک‌میلیون و هفت‌صد هزار نفر شد.
۲ – ۹.۲ ریشتر؛ آلاسکا، ایالات‌متحده
بار دیگر آلاسکا! ۲۶ مارس ۱۹۶۴، ۷ فروردین ۱۳۴۳، در سالی که در آن زمین بزرگ‌ترین زلزله‌های خود را تجربه کرد، در ساعت ۵ و ۳۶ دقیقه بعدازظهر، زلزله‌ای به بزرگی ۹.۲ ریشتر در آلاسکا به وقوع پیوست. این زلزله که در عمق ۲۳ کیلومتری زمین به وقوع پیوست، باوجود خسارات فراوان تنها ۱۳۹ کشته برجای گذاشت.
۱ – ۹.۴ تا ۹.۶ ریشتر؛ والدیویا، شیلی
بزرگ‌ترین زلزله تاریخ، در ۲۲ می ۱۹۶۰، ۱ خرداد ۱۳۳۹، با شدت نزدیک به ۹.۶ ریشتر، والدیویای شیلی را «کن‌فیکون» کرد. ساعت ۳۷ و ۱۱ دقیقه بعدازظهر یک یکشنبه، مردم والدیویا درحالی‌که روز تعطیل سرد و آرامی را سپری می‌کردند، هیچ‌وقت فکر نمی‌کردند که بزرگ‌ترین زلزله تاریخ بشریت در انتظار آن‌ها است. گفته می‌شود این زمین‌لرزه در عمق ۳۳ کیلومتری زمین روی داد و علاوه بر وقوع سونامی و خسارات فراوان آن، باعث رانش زمین به شکل گسترده شد. درنهایت این زلزله حدود هفت هزار کشته برجای گذاشت.
منبع: فارنت