در ایام تعطیل و مناسبت‌هایی که بیش از سایر ایام، فرصت گشت و‌گذار و سفر فراهم است، تهران اولویت کمتر کسی برای گذران این ایام است اما همین اندک افرادی که به اجبار یا اختیار تهران را برای گذران اوقات فراغت انتخاب می‌کنند دل به اندک باقی‌مانده‌های آثار و بناهای تاریخی و توریستی پایتخت چندصد ساله دلخوش می‌کنند و بجد انتظار مواجهه با مخروبه‌هایی که قربانی امیال منفعت‌جویانه برخی صاحبان قدیمی و سازمان‌های جدید مالک شدند را ندارند. خانه‌های قدیمی، سراها و میهمانسراها، بازار، کوچه و باغ و بوستان و همه آنچه در دل این تهران قدیمی بودند و یک به یک به سمت نابودی در حرکت است، جاذبه‌هایی که توانایی‌هایی فراتر از ارضای احوالات کسل و خسته مردم توسط پاساژ‌ها و مراکز خرید امروزی را دارند و از این جهت انتظاری جز حفظ و ترمیم آنها برای بهره‌برداری شهروندان و مسافران از مسئولان نمی‌رود تا تهران همچون توکیو، پکن و بسیاری از پایتخت‌های دیگر در کشاکش سنت و مدرنیته مذبوح نیمچه مدرنیته‌ای شود که تنها عایدی آن برای مردم دود، آلودگی و زندگی پر از سروصدا و تنهایی است بدون نقش و نگارهای، قاجار، پهلوی و... .
در گشت و گذارهای مجازی جهت یافتن مکانی برای گذران فراغت و گذشت زمان در کنار اهل خانه و کار اسامی چند خانه قدیمی به‌عنوان امکانی برای گذران این اوقات معرفی می‌شوند.
خانه تاریخی حسام لشگر در محدوده خیابان قیام، خانه نصیرالدوله، خانه تاریخی اتحادیه که قبلا به نام خانه امین‌السلطان بوده و اکثرا به اسم خانه دایی جان ناپلئون(به دلیل اینکه این خانه لوکیشن سریال دایی جان ناپلئون بوده) می‌شناسند، خانه امین‌الضرب مربوط به دوره قاجار در محدوده خیابان امیرکبیر، خانه قشقایی در شمالی‌ترین بخش منطقه دوازده تهران، این خانه را اغلب با عنوان خانه کوشک می‌شناسند. خانه شقاقی، خانه شهید مدرس در محله عودلاجان از محلات محدود حصار ناصری شهر تهران قرار دارد، خانه وثوق که برای یکی از صاحب‌منصبان دوره قاجاریه به نام «میرزا محمد قوام‌الدوله آشتیانی» ساخته شد، خانه امام‌جمعه که در محدوده خیابان ناصرخسرو قرار دارد و خانه جلال‌الدین تهرانی که البته تخریب شد و... اینها بخش اندکی از گنجینه بناها و ساختمان‌های با قدمتی است که از زمان‌های دور در تهران باقی‌مانده است و به ثبت ملی رسیده و مکانی برای بازدید و گذران اوقات فراغت است و البته تهران را از سقوط به ورطه شهری عاری از نماد‌های اصیل معماری ایرانی حفظ کرده است.
با این حال این تفاسیر فقط جنبه خوش‌بینانه‌ای است که نسبت به این اماکن وجود دارد و آنها نیز از نگاه‌ها و اقدامات آسیبی جهت بهره‌برداری‌های سودجویانه مصون نمانده‌اند و متاسفانه در حال تخریب هستند. خانه تاریخی حسام لشگر یکی از بناهای ارزشمند دوره قاجار شهر تهران است و با قدمتی بیش از ۱۰۰ سال در محدوده بازار تهران و خیابان خیام واقع شده است که با شماره ۱۳۷۳۹ در ۲۵ آبان ماه ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است اما براساس شواهد موجود و التهابات اعضای شورای شهر در ارتباط با آن این روزها حال خوشی ندارد و در جهت تخریب و ویرانی در حرکت است تا تهران یکی دیگر از بناهای تاریخی خود را به دست چرخ‌دنده‌های مدرنیته و ساخت مراکز تجاری یا ساختمان‌های عظیم مسکونی بسپارد.
زهرا نژادبهرام، عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران در گفت‌وگو با «فرهیختگان»، گفت: «لازم است شهرداری، شورای شهر و سازمان میراث فرهنگی به سرمایه‌های شهر تهران توجه لازم داشته باشند. خانه حسام لشگر از آثار ارزشمند شهر تهران است و باید محفوظ بماند و همه دستگاه‌های مسئول باید در این جهت اهتمام ورزند.»
وی با بیان این نکته که این ملک در مکان خاصی واقع شده است و دارای ارزش مادی بالایی است، اظهار داشت: «مالک قسمت غربی ساختمان متاسفانه با سند‌سازی و اعمالی از این دست، بخشی از ساختمان را تخریب کرده و کارهایی را انجام داده است اما همچنان در تلاش است تا بقیه بخش‌ها را نیز تحت مالکیت خود درآورده و با خروج ساختمان از ثبت ملی کاربری آن را تغییر داده و به کلی تخریب کند.»
عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران ضمن اشاره به ثبت ملی این ملک در سال 84 خاطرنشان کرد: «میراث فرهنگی باید با کمک شهرداری و توجهات شورای شهر در جهت حفظ این جلوه‌ها و اماکن ارزشمند و تاریخی شهری تلاش کند و نگذارد به سادگی چهره شهر از آنها خالی شود.»
نژادبهرام در انتها و در پاسخ به این سوال که چرا میراث فرهنگی توجه جدی به این اماکن نمی‌کند و در برابر سندسازی‌های مالکین گاهی سکوت کرده است نیز افزود: «متاسفانه میراث فرهنگی با توجیهاتی از قبیل کمبود بودجه و سرمایه در جهت حفظ و نگهداری و ترمیم این اماکن از آنها غافل می‌شود و توجه کافی به آنها ندارد. از همین جهت به سادگی تسلیم امیال مالکان می‌شود. شورای شهر نیز در همین جهت به میراث فرهنگی نامه‌ای ارسال کرده و تذکر داده است.»
* نویسنده : ابوالقاسم رحمانی روزنامه‌نگار