شناسهٔ خبر: 17910457 - سرویس فرهنگی
نسخه قابل چاپ منبع: روزنامه آفتاب یزد | لینک خبر

بازتاب تایید سرقت پرتره رنگ روغن مظفرالدین‌شاه

بالاخره از خواب بیدار شدیم!

آفتاب‭ ‬یزد‭- ‬گروه‭ ‬شبکه‭:‬‭ ‬چندی‭ ‬پیش،‭ ‬دو‭ ‬کارمند‭ ‬سابق‭ ‬کاخ‭ ‬موزه‭ ‬گلستان‭ ‬از‭ ‬خروج‭ ‬پرتره‭ ‬رنگ‭ ‬روغن‭ ‬مظفرالدین‌شاه،‭ ‬اثر‭ ‬شاخص‭ ‬کمال‌الملک‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬تالار‭ ‬برلیان‭ ‬کاخ‭ ‬گلستان‭ ‬تهران‭ ‬قرار‭ ‬داشت،‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬کاخ‭ ‬خبر‭ ‬دادند‭ ‬که‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬انتشار‭ ‬تصویر‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬کاتالوگ‭ ‬حراج‭ ‬‮«‬کریستیز‭ ‬لندن‮»‬‭ ‬در‭ ‬22‭ ‬فروردین‭ ‬ماه‭ ‬1379‭ ‬مطابق‭ ‬با‭ ‬یازدهم‭ ‬آپریل‭ ‬سال‭ ‬2000‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬حراج‭ ‬به‭ ‬مبلغ‭ ‬44‭/‬650‭ ‬پوند‭ ‬انگلیس‭ ‬به‭ ‬فروش‭ ‬رفته‭ ‬است‭. ‬

صاحب‌خبر -

در‭ ‬اظهارات‭ ‬این‭ ‬دو‭ ‬کارمند‭ ‬سابق‭ ‬کاخ‭ ‬موزه‭ ‬گلستان‭ ‬که‭ ‬بار‭ ‬اول‭ ‬از‭ ‬فقدان‭ ‬این‭ ‬اثر‭ ‬پرده‭ ‬برداشتند،‭ ‬آمده‭ ‬است‭: ‬‮«‬پرتره‭ ‬رنگ‭ ‬روغن‭ ‬مظفرالدین‌شاه‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬1378‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬کاخ‭ ‬خارج‭ ‬شده‭ ‬است‭!‬‮»‬‭ ‬همچنین‭ ‬عکسی‭ ‬سیاه‭ ‬و‭ ‬سفید‭ ‬از‭ ‬تالار‭ ‬برلیان‭ ‬کاخ‭ ‬گلستان‭ ‬برای‭ ‬تایید‭ ‬این‭ ‬ادعا‭ ‬منتشر‭ ‬شده‭ ‬که‭ ‬نشان‭ ‬می‌دهد‭ ‬همان‭ ‬تصویر‭ ‬فروخته‭ ‬شده‭ ‬در‭ ‬حراجی،‭ ‬بالای‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬درهای‭ ‬تالار‭ ‬نصب‭ ‬شده‭ ‬بود‭. ‬به‭ ‬دنبال‭ ‬این‭ ‬خبر‭ ‬اما‭ ‬آفرین‭ ‬امامی؛‭ ‬مدیر‭ ‬مجموعه‭ ‬میراث‭ ‬جهانی‭ ‬کاخ‭ ‬گلستان،‭ ‬به‭ ‬دلیل‌عدم‭ ‬هماهنگی‭ ‬شمایل‭ ‬و‭ ‬ظاهر‭ ‬تابلو‭ ‬سیاه‭ ‬و‭ ‬سفید‭ ‬منتشر‭ ‬شده‭ ‬با‭ ‬تابلو‭ ‬فروخته‭ ‬شده‭ ‬در‭ ‬حراجی‭ ‬کریستیز،‭ ‬احتمال‭ ‬تقلبی‭ ‬بودن‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬قویاً‭ ‬مطرح‭ ‬کرد‭ ‬اما‭ ‬از‭ ‬پیگیری‭ ‬مسئولان‭ ‬کاخ‭ ‬موزه‭ ‬در‭ ‬خصوص‭ ‬صحت‌سنجی‭ ‬تابلو‭ ‬موصوف‭ ‬با‭ ‬استناد‭ ‬به‭ ‬اسناد،‭ ‬مدارک‭ ‬و‭ ‬دفاتر‭ ‬ثبت‭ ‬اموال‭ ‬کاخ‭ ‬گلستان‭ ‬نیز‭ ‬خبر‭ ‬داد‭. ‬همچنین‭ ‬مرتضی‭ ‬ادیب‌زاده؛‭ ‬مدیرکل‭ ‬موزه‌ها‭ ‬و‭ ‬اموال‭ ‬تاریخی‭ ‬وزارت‭ ‬میراث‭ ‬فرهنگی،‭ ‬گردشگری‭ ‬و‭ ‬صنایع‭ ‬دستی‭ ‬نیز‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬باره‭ ‬گفته‭ ‬بود‭: ‬‮«‬کارشناسان‭ ‬در‭ ‬مجموعه‭ ‬میراث‭ ‬جهانی‭ ‬کاخ‭ ‬گلستان‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬بررسی‭ ‬اسناد‭ ‬و‭ ‬مدارک‭ ‬و‭ ‬دفاتر‭ ‬ثبت‭ ‬اموال‭ ‬تا‭ ‬سال‭ ‬1317‭ ‬خورشیدی‭ ‬هستند‭. ‬دفتری‭ ‬هم‭ ‬به‭ ‬سال‭ ‬1310‭ ‬مربوط‭ ‬می‌شود‭ ‬که‭ ‬اگرچه‭ ‬اموال‭ ‬ثبت‭ ‬شده‭ ‬در‭ ‬دفتر‭ ‬سال‭ ‬1317‭ ‬به‭ ‬آن‭ ‬وارد‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬اما‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬بررسی‭ ‬دفتر‭ ‬سال‭ ‬1310‭ ‬هم‭ ‬هستند‭ ‬و‭ ‬روی‭ ‬تمام‭ ‬اسناد‭ ‬کار‭ ‬می‌کنند‭. ‬چنانچه‭ ‬در‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬دفاتر‭ ‬اموال‭ ‬ثبتی،‭ ‬نامی‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬تابلو،‭ ‬ثبت‭ ‬شده‭ ‬باشد‭ ‬و‭ ‬مشخص‭ ‬شود‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬اثر‭ ‬از‭ ‬کاخ‭ ‬گلستان‭ ‬خارج‭ ‬شده‭ ‬است،‭ ‬براساس‭ ‬مستندات‭ ‬برای‭ ‬استرداد‭ ‬آن‭ ‬اقدام‭ ‬می‌کنیم‭ ‬و‭ ‬پرونده‭ ‬اینترپل‭ ‬را‭ ‬تشکیل‭ ‬خواهیم‭ ‬داد‭. ‬


>‭ ‬چه‭ ‬کسی‭ ‬عکس‭ ‬شاه‭ ‬را‭ ‬دزدید؟‭ ‬

حالا‭ ‬مرتضی‭ ‬ادیب‭ ‬زاده‭ ‬مدیرکل‭ ‬موزه‌ها‭ ‬اعلام‭ ‬کرده‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬پرتره‭ ‬مظفرالدین‌شاه‭ ‬قاجار‭ ‬غیرقانونی‭ ‬از‭ ‬کشور‭ ‬خارج‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬وی‭ ‬در‭ ‬صفحه‭ ‬شخصی‭ ‬خود‭ ‬در‭ ‬اینستاگرام‭ ‬نوشت‭: ‬‮«‬نکاتی‭ ‬درباره‭ ‬پرتره‭ ‬مظفرالدین‭ ‬شاه‭ ‬قاجار‭ ‬اثر‭ ‬استاد‭ ‬کمال‌الملک‭: ‬

به‭ ‬منظور‭ ‬شفاف‌سازی‭ ‬موضوع‭ ‬در‭ ‬خصوص‭ ‬پرتره‭ ‬مظفرالدین‭ ‬شاه‭ ‬و‭ ‬بررسی‭ ‬چگونگی‭ ‬خروج‭ ‬این‭ ‬اثر‭ ‬از‭ ‬کاخ‭ ‬گلستان‭ ‬و‭ ‬متعاقب‭ ‬آن،‭ ‬فروش‭ ‬در‭ ‬حراج‭ ‬کریستیز‭ ‬لندن‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2000،‭ ‬به‭ ‬اطلاع‭ ‬می‌رساند‭ ‬طی‭ ‬روزهای‭ ‬اخیر‭ ‬بررسی‭ ‬جامعی‭ ‬بر‭ ‬روی‭ ‬دفاتر‭ ‬اموالی‭ ‬کاخ‭ ‬گلستان‭ ‬متعلق‭ ‬به‭ ‬سال‌های‭ ‬1312،‭ ‬1317‭ ‬و‭ ‬1361‭ ‬انجام‭ ‬شد‭ ‬و‭ ‬بر‭ ‬این‭ ‬اساس‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬نتیجه‭ ‬این‭ ‬بررسی‌ها،‭ ‬ذکر‭ ‬چند‭ ‬نکته‭ ‬را‭ ‬ضروری‭ ‬می‌دانم‭: ‬

نکته‭ ‬اول‭: ‬نام‭ ‬تابلو‭ ‬و‭ ‬مشخصات‭ ‬دقیق‭ ‬آن‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬ابعاد‭ (‬همراه‭ ‬با‭ ‬قاب‭) ‬در‭ ‬دفتر‭ ‬سال‭ ‬1312‭ ‬ثبت‭ ‬شده‭ ‬است،‭ ‬اما‭ ‬جزو‭ ‬اموال‭ ‬بنای‭ ‬موسوم‭ ‬به‭ ‬خوابگاه‭ (‬اندرونی‭ ‬ناصرالدین‭ ‬شاه‭) ‬ثبت‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬نه‭ ‬کاخ‭ ‬اصلی‭ ‬و‭ ‬تالار‭ ‬برلیان‭. ‬

نکته‭ ‬دوم‭: ‬به‌نظر‭ ‬می‌رسد‭ ‬پیش‭ ‬از‭ ‬سال‭ ‬1312‭ ‬تابلوهای‭ ‬شاهان‭ ‬قاجار‭ ‬در‭ ‬اوایل‭ ‬دوره‭ ‬پهلوی‭ ‬اول‭ ‬از‭ ‬تالار‭ ‬برلیان‭ ‬خارج‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬بنای‭ ‬خوابگاه‭ ‬منتقل‭ ‬شده‌اند‭. ‬

نکته‭ ‬سوم‭: ‬در‭ ‬دفتر‭ ‬سال‭ ‬1317‭ ‬مجددا‭ ‬این‭ ‬تابلو‭ ‬جزو‭ ‬اموال‭ ‬انتقالی‭ ‬از‭ ‬خوابگاه‭ ‬به‭ ‬کاخ‭ ‬گلستان‭ ‬ثبت‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬

نکته‭ ‬چهارم‭: ‬در‭ ‬دفاتر‭ ‬سال‭ ‬1361‭ ‬که‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬وزارت‭ ‬فرهنگ‭ ‬و‭ ‬هنر‭ ‬وقت‭ ‬است،‭ ‬هیچ‭ ‬نشانی‭ ‬از‭ ‬نام‭ ‬تابلو‭ ‬مذکور‭ ‬نیست‭. ‬

نکته‭ ‬پنجم‭: ‬قطعاً‭ ‬تابلو‭ ‬متعلق‭ ‬به‭ ‬کاخ‭ ‬گلستان‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬فاصله‭ ‬سال‌های‭ ‬1317‭ ‬تا‭ ‬1361،‭ ‬از‭ ‬مجموعه‭ ‬کاخ‭ ‬خارج‭ ‬و‭ ‬بعدها‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬قاچاق‭ ‬به‭ ‬خارج‭ ‬از‭ ‬کشور‭ ‬منتقل‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬فروش‭ ‬رفته‭ ‬است‭. ‬

نکته‭ ‬ششم‭: ‬کارشناسان‭ ‬حراج‭ ‬کریستیز‭ ‬می‌بایست‭ ‬قبل‭ ‬از‭ ‬برگزاری‭ ‬حراج،‭ ‬این‭ ‬تابلو‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬ایران‭ ‬استعلام‭ ‬می‌کردند‭. ‬

نکته‭ ‬هفتم‭: ‬در‭ ‬حال‭ ‬حاضر،‭ ‬آنچه‭ ‬حائز‭ ‬اهمیت‭ ‬است،‭ ‬خروج‭ ‬غیرقانونی‭ ‬اثر‭ ‬است‭. ‬از‭ ‬این‭ ‬رو‭ ‬این‭ ‬اداره‌کل‭ ‬براساس‭ ‬وظیفه‭ ‬ذاتی‭ ‬خود‭ ‬و‭ ‬مطابق‭ ‬با‭ ‬قوانین‭ ‬بین‌المللی،‭ ‬اقدام‭ ‬لازم‭ ‬جهت‭ ‬بازگرداندن‭ ‬اثر‭ ‬مذکور‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬دستور‭ ‬کار‭ ‬قرار‭ ‬داده‭ ‬است‭.‬‮»‬‭ ‬

گفتنی‭ ‬استپرتره‭ ‬رنگ‭ ‬روغن‭ ‬مظفرالدین‌شاه‭ ‬با‭ ‬امضای‭ ‬کمال‌الملک‭ - ‬نقاش‭ ‬شهیر‭ ‬ایرانی‭ - ‬در‭ ‬سال‭ ‬2000‭ ‬میلادی،‭ ‬حدود‭ ‬22‭ ‬سال‭ ‬پیش‭ ‬در‭ ‬حراجی‭ ‬کریستیز‭ ‬بریتانیا‭ ‬به‭ ‬قیمت‭ ‬44‭ ‬هزار‭ ‬و‭ ‬650‭ ‬پوندِ‭ ‬انگلیس‭ ‬فروخته‭ ‬شد‭. ‬برخی‭ ‬پژوهشگران‭ ‬تاریخ،‭ ‬رد‭ ‬این‭ ‬تابلو‭ ‬را‭ ‬تا‭ ‬مجموعه‭ ‬الصباح‭ ‬کویت‭ ‬گرفته‌اند‭. ‬


>‭ ‬واکنش‭ ‬کاربران

حال‭ ‬این‭ ‬موضوع‭ ‬موجب‭ ‬واکنش‭ ‬کاربران‭ ‬شبکه‌های‭ ‬اجتماعی‭ ‬
شده‭ ‬است‭. ‬

یکی‭ ‬از‭ ‬کاربران‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬باره‭ ‬نوشته‭ ‬است‭: ‬‮«‬این‭ ‬یکی‭ ‬رو‭ ‬فهمیدن‭ ‬صدها‭ ‬آثار‭ ‬دیگه‭ ‬خارج‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬حراج‌ها‭ ‬فروخته‭ ‬شده‭ ‬هنوز‭ ‬متوجه‭ ‬نشدن‮»‬‭. ‬

دیگری‭ ‬نوشت‭: ‬‮«‬موزه‭ ‬هنرهای‭ ‬زیبای‭ ‬سعدآبادم‭ ‬درشو‭ ‬ببندن‭ ‬سنگینترن،‭ ‬هربار‭ ‬با‭ ‬تعطیلیا‭ ‬خالی‭ ‬شده‭ ‬گالری‮»‬‭. ‬

کاربر‭ ‬دیگری‭ ‬گفته‭ ‬است‭: ‬‮«‬بقیه‭ ‬ی‭ ‬اتاق‌ها‭ ‬رو‭ ‬هم‭ ‬بگردید‭ ‬چیز‭ ‬دیگه‭ ‬نبرده‭ ‬باشن‮»‬‭. ‬

کاربران‭ ‬دیگر‭ ‬نوشته‭ ‬اند‭: ‬‮«‬خیلی‭ ‬از‭ ‬اشیا‭ ‬داخل‭ ‬موزه‌ها‭ ‬فیک‭ ‬هستن‭ ‬و‭ ‬اصلش‭ ‬معلوم‭ ‬نیست‭ ‬کجاست‮»‬،‭ ‬‮«‬نگران‭ ‬الماس‌ها‭ ‬شدم‭ ‬شمشیر‭ ‬نادر‭ ‬تخت‭ ‬خورشید‮»‬،‭ ‬‮«‬کلا‭ ‬رد‭ ‬تمام‭ ‬اموال‭ ‬دزدی‭ ‬دنیا‭ ‬را‭ ‬بگیرید‭ ‬به‭ ‬لندن‭ ‬می‌رسید‮»‬،‭ ‬‮«‬خیلی‭ ‬عجیبه‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬راحتی‭ ‬از‭ ‬کشور‭ ‬خارج‭ ‬شده،‭ ‬سوال‭ ‬این‭ ‬هست‭ ‬وقتی‭ ‬تو‭ ‬فرودگاه‭ ‬برای‭ ‬یه‭ ‬قالیچه‭ ‬معمولی‭ ‬باید‭ ‬حتما‭ ‬سی‭ ‬تا‭ ‬سند‭ ‬و‭ ‬نامه‌ی‭ ‬خرید‭ ‬و‭ ‬خروج‭ ‬داشته‭ ‬باشی،‭ ‬چطور‭ ‬برای‭ ‬یک‭ ‬چنین‭ ‬تابلویی‭ ‬که‭ ‬کوچک‭ ‬هم‭ ‬نیست‭ ‬هیچ‭ ‬سوال‭ ‬و‭ ‬جوابی‭ ‬نشده‮»‬‭.‬