زمانی که مقام معظم رهبری از ورود و حضور طلاب در فضای مجازی صحبت میکنند، قطعا منظورشان حضوری است که کاربران پرشماری را به خود جذب کند و از اثرگذاری پایدار برخوردار باشد. برای نیل به این مهم، باید بتوانیم قدمهای بزرگی را در ایجاد شبکههای اجتماعی با کاربران چند میلیونی و وبسایتهایی با خدمات گسترده و فراگیر که تامین کننده نیازهای اساسی گروههای سنی مختلف باشند، برداریم. چنین وبسایتها و شبکههایی باید تامینکننده نیازهای متعالی و الهی جامعه باشند. در نتیجه، باید نگاهمان به فضای مجازی، جامع و کاربردی باشد. اگر قرار باشد این فضا را فقط به عنوان یک آلبوم اطلاعات بنگریم طبیعتا به اهداف بزرگی نخواهیم رسید. اگر شرکت گوگل میلیاردها دلار برای موتور جستجوگرش هزینه میکند، به این معناست که حضور خود در فضای مجازی را در یک افق بزرگ و با تاثیرگذاری جهانی تعریف کرده است.
فضای مجازی یک محیط محلی نیست، بلکه اثرگذاری جهانی و فرامحلی و فراملی دارد. اگر چنین دید جامعی به این موضوع پیدا کنیم، به طور طبیعی حرکتهایمان هم بزرگ و گسترده خواهد بود. به گمانم، به جای اینکه دهها سازمان و موسسه و نهاد فرهنگی به شکل مجزا و پراکنده، فعالیتهایی را برای ورود و حضور در فضای مجازی انجام دهند بهتر است با تراکم و تجمیع سرمایهگذاریها، یکی دو پورتال عظیم نزدیک به استانداردهای جهانی و با خدمات بسیار گسترده پایهگذاری شود؛ پورتالهایی که بر نیازهای انسانی متمرکز باشند.
البته چنین کار بزرگی به شکل آنی و به سرعت اتفاق نمیافتد. اصولا فضای مجازی یک محیط ادامهدار است که سیر تکاملی را طی میکند. با توجه به ظرفیت غیر مرکزی فضای مجازی، امکان به مشارکت در آوردن همه ظرفیت علمی و معنوی اندیشمندان، علما و طلابی را که بهدنبال احیای اندیشه اسلامی هستند فراهم میکند.
باید توجه داشت که پیام اسلام، پیام فراجغرافیایی، فراقومی و فراملی است، فضای مجازی هم یک ظرف جهانی است. با بهره گیری از این فضا، پیام جهانی در ظرفیت جهانی قرار میگیرد. البته هر فرد با ظرفیت شخصی خود نیز میتواند از ظرفیت موجود و پر مراجعه شبکههای اجتماعی برای انتقال پیام استفاده کند ولی لزوما یک مرجعیت قدرتمند فکری جهانی بوجود نمیآورد.
دکتر سعیدرضا عاملی
استاد ارتباطات دانشگاه تهران