گروه بين‌الملل‌، ليلارحيمي‌خوشبخت: تنش ميان هند و پاکستان درباره کشمير سوژه اي است که همواره شبه جزيره هند را مورد تهديد و ارعاب قرار مي‌دهد. طي ماه گذشته، کشميرِ تحت کنترل هند صحنة گسترده‌ترين اعتراضات عليه دولت هند در سال‌هاي اخير بوده است.دور تازة ناآرامي‌هاي کشمير پس از آن آغاز شد که برهان مظفر واني، يکي از فرماندهان استقلال‌طلبان کشميري ماه گذشته در درگيري با نيروهاي هندي کشته شد. پس از اين حادثه موجي از تظاهرات مردمي‌در کشمير به راه افتاد.

در 51 روز گذشته، 70 کشميري معترض و حتي ناظران اين درگيري‌ها در تيراندازي نيروهاي دولتي جان باخته‌اند و 8500 مجروح جزيي و کلي در بيمارستان‌ها مداوا شده‌اند.
در حالي که دولت هند مدعي شليک گلوله‌هاي مشقي و غيرواقعي به تظاهرکنندگان کشميري است، مشاهدات عيني و آمار تلفات خبر از به کارگيري گلوله‌هاي جنگي و مماشات نکردن از جانب هندي‌ها مي‌دهد و همين مسأله آتش انتقام را در کشمير سوزان‌تر کرده است. از همه بدتر و دردناک‌تر پيدا شدن 300 گلوله ساچمه‌اي در بدن يک پسر بچه کشميري در دو هفته پيش است که طبعاً جان وي را ستاند و روابط را بيش از پيش غيرقابل ترميم ساخت. تلخ‌تر از آن مجروح شدن حدود هزار و 400 کشميري از ناحيه چشم بر اثر پخش شدن انفجار گلوله‌اي ساچمه‌اي و پريدن قطعات مشتعل به درون چشم آنها و از بين رفتن بينايي‌شان است. با اينکه پارلمان هند نيز تأکيد کرده که اين گلوله‌ها کشنده نيستند و فقط هشدار دهنده‌اند اما در هفته‌هاي اخير همين سلاح‌هاي به اصطلاح غير کارآمد جان افراد بسياري را گرفته است. کشميري‌ها و حاميان آنها استفاده هندي‌ها از اين وسيله تخريبي را با رويکرد رژيم غاصب صهيونيستي به گازهاي فسفري در نوار غزه مقايسه کرده‌اند و دولت هند بابت گلوله‌هاي مرگبار مشقي‌اش تحت انتقاد فراواني قرار گرفته است؛ طبق برخي اخبار هند قصد استفاده از سلاح‌هاي سمي‌تازه‌ي را دارد تا لااقل از تبعات سترگ گلوله‌هاي مشقي رهايي يابد.دولت هند در واکنش به افزايش تنش‌ها در کشمير، در قسمت‌هاي وسيعي از اين منطقه مقررات منع آمد و شد اعلام کرد.با وجود لغو مقررات منع آمد و شد از 8 شهريور، مدارس و فروشگاه‌ها به دنبال اعتصاب کارکنان همچنان تعطيل هستند.حدود 500 هزار نيروي هندي نيز در حال حاضر به اين منطقه اعزام شده‌اند.با اين حال وضع مقررات منع آمد شد، قطع دسترسي به وسايل ارتباط جمعي، و تشديد سرکوب‌ها نتوانست مانع از برگزاري تظاهرات و اعتراضات بي‌سابقه در اين منطقه طي سالهاي اخير گردد.

جامو و کشمير تاريخ پرفراز و نشيبي را تا به امروز پشت سر گذاشته است.اين منطقه همواره قرباني نزاع ميان هند و پاکستان بوده است.با پايان يافتن دوران استعمار و خروج بريتانيا از شبه جزيره هند و شکل‌گيري کشورهاي هندوستان و پاکستان، اين ناحيه سالهاي متمادي صحنه مناقشات ارضي بوده است و چهار جنگ در طي سالهاي 1948،1965، 1971و 1999 بر سر مالکيت آن رخ داده است.

در حال حاضر کشمير به دو منطقه تحت کنترل هند و پاکستان تقسيم شده است. يک سوم منطقه کشمير در اختيار پاکستان و دو سوم ديگر در اختيار هندوستان قرار دارد اما هر يک از اين کشورها مدعي مالکيت بر کل منطقه هستند. كشمير تحت کنترل پاكستان مسلمان نشين بوده و كشمير تحت کنترل هند نيز مرکب از مسلمانان، هندوها و سيک‌ها مي‌باشد. اغلب مردم کشمير خواهان استقلال از هند يا الحاق به پاکستان هستند.

منطقه کشمير علي‌رغم برخورداري از طبيعتي بکر، زيبا و پتانسيل‌هاي طبيعي‌، از مناطق محروم آسيا به شمار مي‌رود. جغرافياي صعب‌العبور کشمير، منازعه و رقابت هند و پاکستان در کسب مالکيت آن، عدم وجود امنيت و آرامش که از پيش‌ نيازهاي توسعه و سرمايه ‌گذاري مي‌باشند،از عوامل موثر در اين محروميت بوده اند.

بحران اخير در کشمير در واكنش به کشته شدن «برهان مظفر واني» از اعضاي حزب المجاهدين در ماه ژوئيه 2016 ميلادي توسط نيروهاي امنيتي هند به وجود آمد.در پي اين اقدام و اعتراضات مردمي‌نسبت به اين مساله،ارتش هند براي کنترل اوضاع و سرکوب تظاهرات مردم کشمير چندين هزار نيرو را به کشمير اعزام و در اين منطقه مقررات منع آمد و شد اعلام کرد.مردم منطقه عليرغم اعمال اين مقررات، بارها بر عليه اين اقدام ارتش تظاهرات کردند.در جريان اين اعتراض‌ها ده‌ها غيرنظامي‌توسط سربازان هندي کشته شده و چندين هزار نفر نيز زخمي‌شده‌اند.

معترضان خواستار استقلال کشمير، رسيدگي به وضعيت اسفبار زندگي مردم ، رفع تبعيض‌هاي اعمال‌شده عليه مسلمانان اين منطقه و عقب‌نشيني نيروهاي ارتش هند هستند. حزب المجاهدين گروه جدايي‌طلب کشميري است که از سال 1989 در منطقه کشمير تحت کنترل هند به اقدامات تروريستي مي‌پردازد . با اعلام تاسيس شاخه القاعده در هند، سازمانهاي امنيتي هند از فعاليت اين گروه احساس خطر نموده و تمام تلاش خود را براي کنترل و نظارت بر فعاليت‌هاي اين گروه به کار گرفتند. اختلاف حزب المجاهدين با دولت هند صرفا به مساله كشمير مربوط نيست و پيشينه اقدامات تروريستي آن بر دولت هند کاملا محرز است.

هرچند ناآرامي‌ها در کشمير داراي ريشه‌هاي تاريخي و سياسي چندين ساله است اما سياستهاي اتخاذ شده از سوي اسلام آباد و دهلي نو در ادامه اين بحران تاريخي و سياسي بسيار موثر بوده است.

پاکستان با تحريک نيروهاي تکفيري و سوء‌استفاده از احساسات مسلمانان کشمير، اهداف و منافع خود را در منطقه کشمير تحت کنترل هند دنبال مي‌نمايد. حزب المجاهدين نيز به عنوان يک گروه افراطي در سالهاي اخير ارتباط تشكيلاتي با سازمانهاي تروريستي نظير القاعده برقرار نموده است. در حال حاضر جريانهاي افراطي داعيه دار استقلال مسلمانان کشمير از هند هستند. بهره‌گيري از اکثريت مسلمان كشمير ،وجود بزرگراه قره قروم در منطقه که از مسيرهاي عمده جاده ابريشم در مناطق شمالي پاكستان و كشميراست و پاكستان را به چين متصل مي‌سازد، وابستگي شديد منابع آبي پاكستان به منطقه كشمير و همچنين ارتفاع منطقه که تسلط بر محيط اطراف به‌ ويژه شهرهاي بزرگ پاکستان را تسهيل مي‌نمايد نياز پاكستان براي به دست آوردن كشمير را آشکار مي‌سازد.

در مقابل دولت هند نيز با اتخاذ سياست دوگانه در اين منطقه، يعني با توجه بيشتر به جامو که بخش بزرگي از آن هندو نشين است و با محروم نگه‌ داشتن قسمت مسلمان ‌نشين کشمير، تلاش نموده با وابسته نگه ‌داشتن اين منطقه، از استقلال‌طلبي و خودمختاري آن جلوگيري نمايد. در واقع دولت هند به نوعي برتري‌ جويي هندوئيسم بر اسلام در کشمير اصرار مي‌ورزد. از طرفي شكست هند در جريان كشمير، سبب کاهش اعتبار وصدمه زدن به پرستيژ بين‌المللي اين کشور خواهد شد چرا که دهلي نو الحاق کشمير به هند را امري کاملا بديهي و آشکار مي‌داند.

دهلي نو با بهره‌ گيري از يک ديپلماسي پيچيده توانسته است در ارتباط با مساله کشمير، در مقابل کشورهاي مسلمان قرار نگرفته و رابطه مناسبي با بسياري از آن‌ها داشته باشد. دولت هند تلاش نموده است از بين‌المللي شدن موضوع کشمير جلوگيري نمايد و آن را در حد يك اختلاف مرزي صرف بين دو كشور نگاه دارد تا از ارجاع اين موضوع به سازمان‌هاي بين‌المللي جلوگيري نمايد و تا به امروز نيز در اين امر موفق بوده است.

سالها درگيري و اختلاف ميان دولت هند و مردم كشمير، ادامه سلطه هند بر كشمير را به امري محال تبديل نموده است. از طرفي الحاق كشمير به پاكستان نيز با توجه به عدم رضايت هند، عواقب ناگواري را در پي خواهد داشت.

ناديده گرفتن خواسته‌هاي مردم کشمير و متهم کردن پاکستان به حمايت از مبارزين کشميري به منظور عمليات خرابکارانه در هند و ادامه سياست‌هاي خصمانه دولت هند بر عليه مردم کشمير تمامي‌راه حلهاي بحران در منطقه را به بن بست خواهد کشاند.در اين ميان نقش ميانجيگرانه کشورهاي منطقه و همچنين جمهوري اسلامي‌ايران با رعايت اصل عدالت و تاکيد بر خواسته‌ها و حقوق مردم کشمير در توقف درگيريها و حل بحران حائز اهميت خواهد بود.بي شک محکوميت خشونت‌ها در کشمير و دعوت هند به مدارا و خويشتنداري و پرهيز از ارتکاب اعمال غير‌انساني در مورد معترضان مسلمان از دامن زدن به حساسيتهاي به وجود آمده در دعواي هندوها و مسلمانان جلوگيري خواهد نمود.