سابقه 22 ساله ایران در پیوند کبد

53سال پیش به عبارتی سال1963 میلادی بود که نخستین عمل جراحی پیوند کبد در انسان صورت گرفت. عملی که در شهر دنور ایالت کلرادو امریکا توسط جراحی به نام توماس استارزل انجام شد. اگرچه این عمل ناموفق بود و بیمار در اتاق عمل به علت خونریزی شدید فوت شد، اما استارزل تلاش خود را در این زمینه ادامه داد و در سال۱۹۶۷ اولین پیوند موفق کبد در انسان را در تاریخ ثبت کرد. سابقه این اتفاق خوب پزشکی ولی در ایران به اردیبهشت‌ماه 1373 باز می‌گردد که در بیمارستان نمازی شیراز توسط سید علی ملک حسینی متخصص این حوزه و همکاران وی صورت گرفت. این پیوند از یک اهداکننده مرگ مغزی در تهران بود و عضو پیوندی پس از برداشت به شیراز منتقل شد. براین اساس اکنون حدود 22سال است که این دسته از اعمال جراحی در ایران انجام می‌شود، هرچند که اکنون طبق اظهارنظرهای مسئولان و متخصصان در این حوزه کبد چرب صدر نشین آمار دلایل  پیوند کبد در کشور است. عارضه‌ای که مهمترین دلیل ابتلا به آن نامناسب بودن سبک زندگی و تغذیه نادرست افراد است. به عبارتی وقوع اپیدمی چاقی و پرخوری در کشور در کنار افزایش تعداد مبتلایان به دیابت نیز سبب بروز هپاتیت‌های غیرویروسی از جمله کبد چرب در کشور شده است. تا به آنجا که گفته می‌شود ۳۰درصد افراد بالای ۴۰ سال مبتلا به کبد چرب هستند و به طور معمول بیماری مورد نظر از سن ۳۰ سالگی شروع می‌شود و در تمامی افراد از سن ۳۵ سالگی به بعد اوج می‌گیرد، علاوه براین دو  تا سه درصد از اشخاصی که کبد چرب دارند به هپاتیت ناشی از رسوب چربی دچار می‌شوند. این موراد به ما گوشزد می‌کند؛ رژیم غذایی مناسب باید در خانواده‌ها مورد توجه قرار بگیرد و عادت به نخوردن نمک و چربی زیاد از دوران کودکی در فرد شکل بگیرد. زیرا کبد از فعال ترین اندام های بدن تلقی می شود که هیچ بخش دیگری از بدن قادر 

به انجام فعالیت‌های نیست و آسیب دیدن آن نه تنها زندگی فرد را 

به مخاطره می‌اندازد بلکه ادامه حیات وی را نیز دچار مشکل می‌کند. واقعیت این است که حدود 30 درصد بزرگسال در کشورهای پیشرفته مبتلا به بیماری کبد چرب هستند، عارضه‌ای که هیچ علائم هشداردهنده‌ای را با خود به همراه ندارد و شیوه زندگی اعم از نوع تغذیه، رفتارهای تغذیه‌ای و فعالیت بدنی موجبات شیوع بیماری کبد چرب در کشورهای در حال توسعه به ویژه در جامعه شهری را فراهم آورده است. 

 

 مروری بر هزینه پیوند کبد در سایر کشورهای جهان

اما شاید این سئوال نیز برای بسیاری از افراد مطرح باشد، اینکه هزینه پیوند کبد در ایران و در مقایسه با کشورهایی که این عمل جراحی را انجام می‌دهند چگونه است؟ با مروری بر اطلاعات موجود متوجه می‌شویم،  هزینه انجام چنین جراحی در ایالات متحده آمریکا ۵۷۷هزار دلار به عبارتی حدود ۲میلیارد تومان تخمین زده می‌شود و این درحالی است که در ایران، با حمایت‌های وزارت بهداشت و هیات امنای صرفه جویی ارزی در معالجه بیماران، این عمل با هزینه ای به مراتب کمتر صورت می‌گیرد. درباره این رقم در کشورهای منطقه هم باید گفت به عنوان مثال درترکیه هزینه انجام عمل پیوند کبد حدود ۱۰۰ هزار دلار؛ حدود ۳۶۰ میلیون تومان؛ و در هند حدود ۵۰ هزار دلار؛ حدود ۱۸۰ میلیون تومان؛ گزارش شده است.این در حالی است که بر اساس مصوبه هیات امنای صرفه جویی ارزی در معالجه بیماران کشور، این هیات امنا مبلغ ۶ میلیون تومان از هزینه‌های هتلینگ و درمان‌های بیمارستانی هر مورد عمل پیوند کبد را تامین می‌کند و به ازای هر مورد عمل پیوند کبد، دو میلیون تومان حمایت تجهیزاتی شامل محلول های نگهدارنده بافت پیوندی، کیسه های نگهدارنده بافت پیوندی به عبارتی ارگان بگو درن های مکنده، در اختیار مراکز پیوند قرار می‌گیرد.

 

 انجام۱۸۶ عمل پیوند کبد در سه ماهه نخست امسال

با این روند در سه ماهه اول سال ۹۵ شاهد انجام ۱۳۲ مورد جراجی در بیمارستان نمازی شیراز،۳۱ عمل در بیمارستان امام (ره) تهران،  16 پیوند در بیمارستان منتصریه، 6مورد در بیمارستان طالقانی تهران و یک مورد پیوند کبد در بیمارستان شهید

 افضلی پور کرمان بوده‌ایم، که در مجموع ۱۸۶ عمل پیوند کبد در کشور را شامل شده است. رقمی که پیش‌تر نیز به آن اشاره شد. البته این عارضه قابل پیشگیری است هر چند که به نظر می‌رسد تا به امروز در کشور نه تنها نگاه به این بیماری بلکه سایر امراض نیز بیشتر جنبه درمانگرایانه داشته و کمتر به مبحث پیشگیری پرداخته شده است.آن هم در شرایطی که با ادامه روند کنونی همانطور که علی جعفریان، رییس دانشگاه علوم پزشکی تهران عنوان کرده است؛ در آینده نزدیک با باری از بیماری‌ها با هزینه‌های زیاد همراه خواهیم شد که بخش اعظم آن از طریق توجه به تغذیه سالم می‌تواند کاهش یابد. به طور مثال بالاترین دلایل پیوند کبد نارسایی مزمن کبدی ناشی از کبد چرب بوده که این مسئله قابل پیشگیری است.

 

 بیماری که می‌توان آن را مهار کرد

علاوه بر این باید گفت دانشمندان معتقدند اگر افراد رژیم غذایی‌شان را تغییر دهند، قادر خواهند بود تا بیماری کبد چرب را مهار کنند. براساس مطالعه‌ای که محققان بیمارستان اطفال بوستون روی موش‌ها انجام داده‌اند، رژیم‌های غذایی مملو از کربوهیدراتی‌هایی که سریع جذب می‌شوند، می‌تواند موجب ابتلا به بیماری کبد چرب و در نتیجه نارسایی کبد و مرگ بیمار شود. در این مطالعه محققان موش‌ها را تحت رژیم‌های غذایی شیرین و کم‌‌شیرین قرار دادند. رژیم‌های غذایی شیرین، قند خون را 

به سرعت بالا می‌برند، در حالی که رژیم‌های غذایی کم‌‌شیرین به آرامی ‌قندخون را افزایش می‌دهند. موش‌هایی که رژیم غذایی شیرین داشتند نوعی آرد ذرت تصفیه شده مصرف می‌کردند که سریع جذب می‌شد و موش‌هایی که رژیم غذایی کم‌‌شیرین داشتند آرد ذرتی مصرف می‌کردند که به کندی جذب می‌شد. نان سفید، برنج سفید، بیشتر غلات تصفیه شده برای صبحانه از جمله غذاهای شیرین هستند که قند خون را در افراد به سرعت بالا می‌برند. همچنین بیشتر سبزیجات، میوه‌ها و غلات تصفیه نشده نمونه‌هایی از غذاهای کم‌‌شیرین هستند که قند خون را به کندی می‌افزایند. در این مطالعه به هر دو گروه موش‌ها مقادیر مساوی از مجموع کالری‌ها، چربی، پروتئین و کربوهیدارت داده شد. پس از ۶ ماه هر دو گروه موش‌ها هم وزن بودند، اما چربی در خون و کبد موش‌هایی که رژیم غذایی شیرین داشتند دو برابر موش‌هایی بود که رژیم غذایی کم‌‌شیرین داشتند. دیوید لودویگ، مدیر این پروژه در بیمارستان اطفال بوستون در این باره گفته است که یافته‌های جدید استدلالی بسیار قوی در اثبات این امر است که یک رژیم غذایی شیرین موجب ابتلای انسان به بیماری کبد چرب می‌شود و رژیم غذایی کم‌‌شیرین از ابتلا به این بیماری پیشگیری می‌کند. با توجه به این موارد نباید از یاد برد که پیوند کبد کاری پر هزینه و پر زحمت است در حالی‌که می‌توان به سادگی تا حد زیادی از ابتلا به آن پیشگیری کرد.