درحالی که اعضای اوپک خود را برای نشستی غیررسمی در الجزایر آماده می‌کنند تا درباره اقدام عملی برای فریز احتمالی تولید نفت تصمیم بگیرند و زمینه لازم را برای بالا بردن قیمت‌ها مهیا سازند، گمانه‌زنی‌ها برای حضور روسیه و برخی کشورهای غیر عضو در این نشست افزایش یافته است. زمانی که وزارت نفت در اختیار تیم ما بود، تمام تلاش خود را در پیش می‌گرفتیم تا حضور غیراوپکی‌ها در جلسات کشورهای صادرکننده نفت را میسر سازیم، اما در آن زمان توفیق چندانی حاصل نمی‌شد و فقط گاهی کشورهایی نظیر مکزیک و مالزی در جلسات حضور می‌یافتند. ما در دهه ۶۰ به دنبال این بودیم که قدرت‌های جهانی همچون شوروی سابق، انگلیس و شرکت‌های آمریکایی را مجاب به شرکت در این جلسات کنیم، چرا که تولیدکنندگان نفت در آن زمان برای دستیابی به منافع و امکانات بیشتر نیاز به بحث و مناظره با این کشورها و شرکت‌ها داشتند. اما به دلیل مشکلات و چالش‌های مختلفی که وجود داشت، هر یک از آنها به نوعی از حضور در این جلسات سرباز می‌زدند. شوروی که در آن زمان بلوک شرق را در اختیار داشت، اوپک را ابزار دست غربی‌ها می‌دانست! کشورهایی نظیر انگلیس و نروژ خود را تافته جدا بافته می‌دانستند و به دلیل نگاه از بالا سازمان اوپک را در سطح خود نمی‌دیدند. شرکت‌های خصوصی نفتی آمریکا هم به دلیل نداشتن مجوز از دولت، امکان حضور در این جلسات را پیدا نمی‌کردند. به همین دلیل به نظر می‌رسد هر قدر تولیدکنندگان نفت بتوانند به یکدیگر نزدیک شوند و قوانین حاکم بر اوپک را اجرا کنند، موفقیت بیشتری به دست می‌آید. گفتنی است که اساسنامه اوپک بسیار محکم و متین است و تا کل اعضا رای ندهند، هیچ طرحی به تصویب نمی‌رسد. مروری بر تاریخ نشان می‌دهد در سال‌های ۱۳۳۹ و ۱۳۴۰ که ونزوئلا و ایران به همراه چند کشور دیگر برای تشکیل اوپک می‌کوشیدند، تمام توان خود را بر طراحی یک اساسنامه قوی به اجرا گذاشتند و به همین دلیل تمام اعضا دارای حق رای و حقوق مساوی هستند. حال اگر در نشست آینده اساسنامه تغییر نکند و بر تعداد حاضران افزوده شود و غربی‌ها خود را به عنوان مصرف‌کننده بشناسند، می‌توان به آینده روشن این سازمان امیدوار شد. همچنین لازم است عربستان هم از روال ۵۰ سال گذشته خود دست بکشد و از امتیازدهی به غربی‌ها امتناع ورزد. البته با توجه به کاهش قیمت نفت و بالا رفتن هزینه تولید و صادرات این محصول، عربستان چاره‌ای جز همکاری با دیگر اعضای اوپک ندارد و به نظر می‌رسد آنها متوجه شده‌اند که برای افزایش قیمت نفت، بهتر است مدتی از تولید و صادرات خود بکاهند و به طرح فریز نفتی تن دهند. اگر تمام این اتفاق‌ها حاصل شود، می‌توان بهای بین ۸۰ تا ۹۰ دلار برای نفت در آینده‌ای نزدیک متصور شد که در این صورت مصرف‌کنندگان هم از آسیب مصون می‌مانند. در این صورت حداقل به مدت ۲۵ سال ثبات در بازارهای بین‌المللی نفت حاکم می‌شود. البته اگر قیمت دلار در زمینه اثرگذاری بر بازار طلا تغییر کند، متاثر از آن قیمت نفت هم افزایش پیدا می‌کند. در حال حاضر تولید و صادرات نفت ایران هم در حد قابل قبولی انجام می‌شود و به همین جهت ولادیمیر پوتین به تازگی استقبال خود از مذاکره با ایران را نشان داده است. باید گفت که برای کشور ما رسیدن به تولید پیش از تحریم‌ها کار چندان دشواری نیست. زیرا هم ظرفیت بالایی در تولید داریم و هم در پسابرجام بازار مناسبی پیدا کرده‌ایم. امروز همچون گذشته نیست که ما در مذاکرات نقش پررنگی نداشته باشیم، بلکه ایران به عنوان یکی از قدرت‌های اول مذاکرات نفتی شناخته می‌شود. حال با توجه به اینکه سایر کشورها، به ویژه عربستان و روسیه به نوعی موافقت خود را با فریز نفتی نشان داده‌اند، بهتر است در این برهه زمانی ایران هم برای افزایش قیمت نفت در بازارهای بین‌المللی همسو با دیگر اعضای اوپک حرکت کند. در همین راستا امروز دبیرکل اوپک در تهران حضور پیدا کرد تا با مسئولان ایرانی مذاکراتی برای پیوستن به طرح فریز نفتی داشته باشد.
* وزیر اسبق نفت
∎