صاحب‌خبر - گروه ایرانشهر-زهرا داستانی: دو روز از پایان نمایشگاه ملی هنر و صنایع دستی استان زنجان و چهار روز از زمان گشایش ششمین نمایشگاه سراسری صنایع‌دستی در استان بجنورد می‌گذرد که معاونت صنایع دستی استان تهران در کانال تلگرام خود از آغاز ثبت نام متقاضیان شرکت در نمایشگاه استانی صنایع دستی در استان‌های اصفهان و کرمانشاه همزمان با آغاز فصل پاییز خبر می‌دهد. گرچه نمایشگاه‌های استانی فرصت خوبی برای تولیدکنندگان صنایع دستی به شمار می‌آید اما بسیاری از این تولیدکنندگان پس از شرکت در این نمایشگاه‌ها از آن گله می‌کنند.
تقویم نمایشگاه های سراسری صنایع دستی در سال 1395 نشان می‌دهد که تا پایان سال جاری 17 نمایشگاه سراسری صنایع دستی در 17 استان کشور برگزار می‌شود که عمده این نمایشگاه‌ها به شهریور ماه و تعطیلات تابستانی ختم می‌شوند. نمایشگاه‌های سراسری همدان، آذربایجان شرقی و کرمانشاه از جمله استان‌هایی هستند که قرار است تا پایان شهریور ماه فعالیت خود را آغاز کنند و میزبان تولیدکنندگان صنایع دستی و دوست داران این عرصه باشند. اتفاق مبارکی که قرار است به
صنایع دستی و هنرهای سنتی ایران ارزش و اعتبار ببخشد اما در عمل آن طور که تصور می‌شود رخ نمی‌دهد.
نمایشگاه ملی هنر و صنایع دستی که همزمان و به طور موازی در کنار جشنواره ملی آش در ایران برگزار شد، از جمله نمایشگاه‌هایی بود که گرچه رنگ و بوی متفاوتی و کیفیت بهتری نسبت به سایر جشنواره ها داشت، اما با وجود این برخی از فعالان صنایع دستی از آن ناراضی بودند و حضور و استقبال مردم در محل برگزاری نمایشگاه ملی صنایع دستی را به خاطر برگزاری جشنواره آش می‌دانستند تا حضور تولیدکنندگان صنایع دستی.
الهام هاشمی، یکی از فعالان صنایع دستی و یکی از
شرکت کنندگان در این نمایشگاه می‌گوید: واقعاً من در این نمایشگاه تفاوت را احساس کردم! تا به حالا هیچ استانی 22نفر هنرمند را در اتاق یک خوابگاه جا نداده بود. در ضمن مردم بیشتر به خاطر مراسم آش خوری آنجا حضور داشتند تا غرفه‌های صنایع دستی.
او در رابطه با فروش محصولات در این نمایشگاه بیان می‌کند: درمقایسه با تهران و اصفهان وکرمان واهواز فروش خوبی نداشتیم اما تنها بحث فروش مطرح نیست. از نظر اقامت و ورود و خروج اجناس به محل برگزاری نمایشگاه با مشکلات بسیاری مواجه شدیم. با این وجود باز از نظر فروش با توجه به آماری که من در دست دارم، بیش از هفتاد درصد از فروش محصولات راضی بودند.
سود کم، طرفدار زیاد
نمایشگاه‌های استانی گرچه می تواند سود بسیار برای تولید کنندگان بومی استان‌ها داشته باشد اما با وجود گلایه های بسیار تولیدکنندگان در این نمایشگاه ها این سوال مطرح می شود که چرا سایر تولید کنندگان از استان‌های دیگر تن به حضور در این نمایشگاه‌ها می دهند. میثم دهقانی، موسس و مدیر سایت آرت زی در
گفت و گو با «ابتکار» بیان کرد: تولید کننده بسیاری داریم که آثار فاخر تولید می کنند و کارشان به ثبت جهانی می رسد اما از آنجایی که این نوع آثار عموما به دلیل صرف وقت و تالش بسیار قیمت بالایی دارند مشتری‌های خاص خود را می طلبند. یکی از مهم ترین معضلات هنرمندانی که آثار فاخر خلق می‌کنند این است که جایی برای فروش اثر خود ندارند. هنرمندی که سه سال از عمر خود را گذاشته تا اثری فاخر را تولید کند جایی برای فروش آن ندارد و مسئولان تنها به یک تعریف و تمجید بسنده می‌کنند و از کنار اثر می‌گذرند.
او ادامه می‌دهد: فروش آثار فاخر در فضای مجازی یا حراجی‌های آنلاین یک امر عادی و رایج در میان کشورهای توسعه یافته است. اتفاقی که کمتر در ایران رخ می‌دهد. میثم دهقانی، موسس و مدیر سایت آرت زی در این باره می‌گوید: «هنرمندان خارجی ترس از فضای مجازی ندارد. گرچه قانون کپی رایت برای آنها حساب شده و محکم تر از ایران است اما هنرمندان خارجی جسارت بیشتری برای ورود به عرصه فضای مجازی دارد. آنها راحت تر دل به دریا می زنند اما هنرمند ایرانی هنوز چنین جسارت یا اعتمادی به فضای مجازی ندارد. هنرمند ایرانی هنوز برای اجرای یک میز یا یک غرفه در نمایشگاه در شهری دور افتاده له له می‌زند. غرفه ای که باید یک و نیم میلیون تومان برای اجاره آن بدهد به امید این که اثر خود را در آنجا بفروشد.»
خودمان مقصریم
گرچه دهقانی، موسس و مدیر سایت آرت زی دید خوبی به نمایشگاه‌های استانی ندارد اما نیما ذاکری، تولیدکننده صنایع دستی در گفت و گو با روزنامه «ابتکار» می گوید: سود و فایده نمایشگاه‌های استانی صنایع دستی بستگی به دید فعالان عرصه صنایع دستی به این نمایشگاه های دارد.
او سه نوع دیدگاه برای حضور در نمایشگاه‌های استانی را مطرح می‌کند و می‌گوید: سه نوع دیدگاه می‌تواند در میان تولیدکنندگان صنایع دستی برای حضور در نمایشگاه‌های استانی وجود داشته باشد؛ دید تجاری، دید بازاریابی، دید رفتن و تجربه کسب کردن.
ذاکری می گوید: اگر بحث بر سر فروش باشد تولیدکننده‌ای که در نمایشگاه استانی حضور پیدا می‌کند نباید بدون برنامه به این نمایشگاه برود. در ابتدا باید بازاریابی خوبی در استان داشته باشد تا بتواند مشتری پیدا کند. کارش را جوری ارائه کند که مشتریان اطلاعات کافی از محصول او بدست آورند و در کوتاه ترین زمان به او و محصولاتش دسترسی داشته باشند.
این فعال صنایع دستی می گوید: ضعفی که در بسیاری از
تولید کنندگانی که در نمایشگاه شرکت می‌کنند وجود دارد این است که تنها به صرف حضور در نمایشگاه اکتفا می کنند. حتی برنامه ای برای حضور خود در نمایشگاه ندارند. شرکت در نمایشگاه و فروش تنها چیزی است که بسیاری از تولیدکنندگان به آن می اندیشند. به طور مثال بسیاری از تولید کنندگانی که در نمایشگاه حضور دارند کارت ویزیت برای معرفی خود، بسته بندی برای جلوه وبهتر به محصول، گارانتی پس از خرید ندارند. مواردی ابتدایی که هر تولید کننده ای برای حضور در نمایشگاه آن را رعایت می‌کند. او با بیان اینکه تولیدکننده ای که بتواند این موارد را رعایت کند به تبع می تواند فروش خوبی داشته باشد، گفت: البته هستند نمایشگاه هایی که ضعیف اند و فروش هم بسیار پایین خواهد بود. چرا که تبلیغات خوبی پیش و حین برگزاری نمایشگاه انجام نشده است. ذاکری بیان می‌کند: همیشه گله از فروش وجود دارد با این حال هستند نمایشگاه هایی مانند نمایشگاه زنجان که برای 80 درصد غرفه داران فروش خوب بوده است. این تولیدکننده صنایع دستی معتقد است: اگر قرار بر گله همیشگی باشد، بهتر است ما تولیدکنندگان نگاهی به کار خود نیز داشته باشیم و ضعف های خودمان را در نظر بگیریم که آیا محصولاتی که تولید می‌شود با نیاز روز جامعه هماهنگ است؟ آیا این محصولات کاربردی است؟ آیا این محصولات از کیفیت خوبی برخوردار است؟ قیمت مناسبی برای مصرف کنندگان محصولات صنایع دستی دارد؟
او ادامه می دهد: نمایشگاه خوب عوامل بسیاری دارد. یکی از بزرگترین عوامل موفقیت هماهنگی سازمان و ارگان های مختلف در برگزاری نمایشگاه است. در بسیاری از استان ها سازمان ها یکدیگر را قبول ندارند و برای برگزاری نمایشگاه با هم همکاری هم نمی‌کنند.
گرچه عمده نمایشگاه‌هایی استانی استقبال زیادی از سوی تولیدکنندگان صنایع دستی دارد اما باید دید که آیا نواقص و ضعف‌ها در برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی برطرف خواهد شد؟∎