فساد، فساد است. فرقي نميكند حقوقهاي نجومي باشد يا املاك نجومي. رشوه باشد يا رانتجويي. زمين خواري باشد يا ساخت و سازهاي غيرقانوني. اختلاس باشد يا برداشتهاي غيرمتعارف. قاچاق باشد يا مجوزهاي قانوني غيرقانوني. مهم اين است كه بر خلاق قوانين و مقررات متعارف، امري يا عملي غيرقانوني اتفاق افتاده است. فساد، فساد است. فرقي نميكند از سوي اصولگرا باشد يا اصلاحطلب. شهرداري باشد يا دولت. اين دولت باشد يا آن دولت. اين قوه باشد يا آن قوه. اين شوراي شهر باشد يا آن شوراي شهر. اين شهردار باشد يا آن شهردار. اين نماينده مجلس باشد يا آن مدير دولتي. اين نهاد خاص باشد يا آن نهاد خاص. اين فرد خاص باشد يا آن فرد خاص. اين بانك باشد يا آن موسسه اعتباري. مهم اينست كه روندهاي قانوني و مصالح جامعه، منفعت و سودي غيرمتعارف و كلاني به كسي، نهادي، حزبي، جرياني رسيده است. منفعت و سودي كه نتيجه آن چيزي جز افزايش شكافهاي طبقاتي و اجتماعي نيست. نتيجه آن چيزي جز فقيرتر شدن قشر عظيمي از جامعه نيست. نتيجه آن چيزي جز خارج شدن روند توسعه و رفاه جامعه از مدار طبيعي و واقعي نيست. نيتجه آن چيزي جز پايمال شدن حق الناس نيست.
و اما بزرگترين آفت در مبارزه با فساد نيز، سياسي شدن موضوع است. با سياسي شدن مساله، مبارزه با فساد در حاشيه قرار ميگيرد و آنچه در متن و راس است، رقابت جناحهاي سياسي براي مواجهه با رقيب و شكست آن به بهانه فساد است. اينجاست كه فسادها چه بسا گم شوند و مبارزه با فساد به كجراهه و بيراهه رود. اگرچه در مقطعي با سياسي شدن مبارزه با فساد، رگههايي از فساد به دليل رقابت جناحهاي سياسي براي متهم ساختن و از رده خارج كردن رقيب، آشكار شود اما خيلي زود فساد و مبارزه با فساد جاي خود را به رقابتهاي سياسي و چه بسا مصالح و ملاحظات خاص دهد و عملا اصل موضوع فراموش شود. مبارزه با فساد اگر سياسي و دچار ملاحظات سياسي و سياستزدگي شود، ريشههاي فساد قويتر و گستردهتر ميشود. آنجاست كه فاسدان پشت نقابهاي فولادين با اراده و انگيزه بيشتر به فسادزايي و فسادخواري ادامه ميدهند. اگر مبارزه با فساد، سياسي شود، فسادي چه بسا بزرگتر، پرهزينهتر و عميقتر روي ميدهد. وضعيتي كه هماكنون در كشور ما و در آستانه انتخابات رياستجمهوري روي داده است. پس نخستين گام در مبارزه با فساد، مبارزه با سياسي شدن مبارزه با فساد است.
فساد در مبارزه با فساد
دكتر عليرضا سلطاني استاد دانشگاه و كارشناس اقتصاد سياسي
صاحبخبر -