گفتوگو با حسین قناعت کارگردان فیلم سینمایی <دزد و پری>:
برای موفقیت در سینمای کودک باید به روز بود
صاحبخبر - احمد محمد اسماعیلی نام حسین قناعت با سینمای کودک عجین شده است و بجز چند فیلم، سایر آثار کارنامه فیلمسازی قناعت در حوزه سینمای کودک هستند. ا و جزو نسل دوم فیلمسازان کودک است که موتیف اصلی فیلمهای کودکانهاش تعقیب و گریز و وجود بچههای زبر و زرنگ است که دمار از روزگار آدم بده درمیآورند. من نگین و دات کام و ماجراهای اینترنتی ساختههای قبلی قناعت همگی فیلمهای موفقی در ارتباط با سینمای کودک بودهاند و درعین حال هم مورد توجه بچهها قرار گرفتهاند. قناعت در دورانی که سینمای کودک مورد بیمهری قرار گرفته همچنان مشتاقانه در این ژانر فیلمسازی میکند. قناعت فیلم سینمایی دو دزد و دوپری را برای حضور در جشنواره کودک امسال اصفهان آماده میکند. فیلم دزد و پری جایزه بهترین فیلم را از نگاه مردم در بیست و هشتمین دوره از جشنواره بینالمللی فیلم کودک و نوجوان اصفهان و مجموعه بهترین بازیگران را از نگاه داوران به خود اختصاص داد. داستان دزد و پری درباره زندگی آقای ابطحی پیرمرد نظامی بازنشستهای است که به درخواست دخترش نوشین که در شرایط اضطرار قرار گرفته، اداره مهدکودکش را برای یک روز قبول میکند. بچههای مهد که تصور میکنند جایگزین مربی دوست داشتنیشان شده ، او را در مخمصههایی میاندازند. با قناعت درباره ساختار فیلمش گفتوگویی انجام دادهایم که متن کامل آن را در ادامه میخوانید. دو سال از زمان ساخته شدن دزد و پری میگذرد.آیا فیلم در زمان مناسب اکران شده است؟ به نظرم فیلم زودتر از اینها باید اکران میشد. اما پخشکننده فیلم اعتقاد داشت باید صبر میکردیم تا شرایط مناسبی برای نمایش فیلم فراهم بشود. زیرا فیلم میتواند ارتباط خوبی با مخاطب کودک برقرار کند و معتقد بود اگر پخش و زمان خوبی برای اکرانش در نظر بگیریم فیلم میتواند مورد توجه قرار بگیرد. به همین دلیل تا اواسط فصل تابستان امسال صبر کردیم.در این دو سه روز که از زمان اکران فیلم میگذرد، استقبال خوب بوده است و تعداد سالنهای مناسب فیلم میتواند گیشه خوبی داشته باشد. الان بعد از خاتمه سکانس آخر فیلم قهرمانان کوچک ذهنم آزاد شده است و به دقت شرایط اکران را رصد میکنم. به نظرم دزد و پری از جمله فیلمهایی است که خودش تبلیغ مناسبی برای دیده شدنش است و مخاطب بعد از دیدن فیلم، به طور حتم آن را به سایرین توصیه میکنند. اگر فیلم در زمان بازگشایی مدارس اکران میشد، نمیتوانست شرایط اکران بهتری داشته باشد و بچهها به صورت گروهی به دیدن فیلم بروند؟ اگر وزارت آموزش و پرورش همکاری میکرد چنین اتفاقی رخ میداد و تعدادی زیادی از بچهها میتوانستند به صورت گروهی و از طریق مدرسه فیلم را ببینند. در نظر داشته باشید مخاطبان بالقوه دزد و پری بچهها هستند و اگر در کنارهم به دیدن فیلم بروند با شورو هیجان فیلم را میبینند. در مورد فیلمهای قبلم و تعامل مسئولان مدارس برای آوردن بچهها به سینما تجربه خوشایندی ندارم و برای پیگیری چنین خواستهای باید در هزار توی بوروکراسی اداری غرق شوید و تازه به نتیجهای نمیرسید و نامه نگاریها ممکن است تا زمان انتهای اکران فیلم ادامه پیدا کند و به نتیجهای هم نرسد. البته این اتفاق برای خیلی دیگر ازهمکارانم که فیلم کودک میسازند رخ داده است و به نتیجهای نرسیدهاند. بنابراین نمیشد امید بست که اگر فیلمم را در پاییز اکران میکردم فروش غیر قابل پیش بینی را میتوانستیم داشته باشیم. در این یکی دو ساله اخیر دربرخی از سانسهای صبح اولیای مدارس بچهها را به دیدن فیلم کودک برده اند؟ یکی از فیلمهای کودک چنین شرایطی داشت. زیرا تهیهکنندهاش وزارت آموزش و پرورش بود. به نظرم خیلی راحت سینمای کودک از چنین پتانسیل بالقوهای که میتواند باعث رشد و تکاملش باشد محروم است و وزارت آموزش و پرورش عزم جدی در خصوص تعامل با سینمای کودک ندارد. درحالی که خیلی از فیلمهای کودک سرشار از مفاهیم آموزشی هستند و دیدنشان برای بچهها ضمن سرگرمشدن، جنبههای آموزشی هم دارد. فیلم در چند سینما به اکران درآمده است؟ در بیست و یک سینما به نمایش درآمده است و نسخه اکران شده در حدود 92 دقیقه است. اغلب آثار شما در حوزه سینمای کودک و استفاده از شعر وموسیقی قابل تعریف است؟ بیشتر فیلم هایم و از جمله همین فیلم آخرم قهرمانان کوچک برای کودکان است و نمیشد فیلمهای موزیکالی بدانیمشان. البته فیلمهای دزد و پری و دو دزد و دوپری را میتوانیم آثار موزیکالی ارزیابی کنیم. در تمام فیلم هایم قائل به این نکته هستم که برای ارتباط با مخاطب باید یک داستان خوب و جذاب داشته باشم و نوع فضاسازی و روابیط بین شخصیت ها براساس نیاز سنجی امروز مخاطب کودک باشد. کودک امروز قابل مقایسه با کودکان دهههای قبل نیستند و چیزهای دیگری برایشان مهم است. بنابراین از موضوعات روز در داستان فیلم هایم استفاده میکنم.فیلم آخرم قهرمانان کوچک را بدون اینکه هیچ شعاری بخواهم بدهم و نگاه سفارشی در آن داشته باشم، بدون یک ریال حمایت دولتی ساختم و نخستین فیلم کودک و نوجوان مروج فرهنگ تولید ملی است. به نوعی این فیلمم، نخستین فیلم رزمی کمدی سینمای کودک و نوجوان تاریخ سینمای ایران است.پنج کودک شخصیت اصلی فیلم همهشان قهرمان تکواندوی نوجوانان ایران هستند. بنابراین در تمام فیلمهایم خودم را در قالب کودک میبینم و قصهشان را در فیلم هایم روایت میکنم. در طول کار هم به بچهها اعتماد به نفس میدهم تا مجال بروز و ظهور توانایی و استعدادشان را نشان بدهند و دنیایشان را درک کنم و دوست دارم بچهها موقعی که برای دیدن فیلمم به سالن سینما میآیند، کودکی خودشان را در قالب شخصیتها ببینند و ضمن سرگرم شدن با مفاهیم جدی آشنا باشند.سینما در دنیای امروزی وظایف متنوع تری نسبت به گذشته دارد. موقعی که دویست سال قبل ترازو اختراع شد، تحول جدی در جامعه صنعتی آن روزگار به وجود آمد و دنیا تا قبل از هزاره سوم، دیر به دیر با اختراعات جدید وارد دنیای جدیدی میشد. در حالی که دراین ربع قرن اخیر با سیر رشد عجیبی مدام همه چیز با اختراعات جدید دستخوش تحولات جدی میشود. یادم میآید در فیلم من و نگین دات کام دست دوتا از شخصیتها تلفن همراه وجود داشت و برای خیلیها دیدن تلفن همراه در فیلم چیز نو و عجیبی بود. الان درهیچ فیلمنامهای نمیتوانید تصور کنید حتی آدمهای روستایی و دور از محیط شهر بدون گوشی تلفن همراه باشند. درهرحال بچههای امروزی در انبوهی از تصاویر رنگارنگ و جذاب در گوشیها و تبلت هایشان رشد کردهاند و دیدن خیلی چیزها در قالب فیلم سینمایی خیلی عادی به نظر میرسد. دردهه شصت و نیمه اول دهه هفتاد فقط دو کانال تلویزیونی با پخش برنامه محدود بود و بچهها و خانوادهها برای سرگرم شدن با اشتیاق میرفتند سینما و مثل حالا پیش روی مخاطبان تعداد بینهایت گزینهای برای فیلم دیدن وجود نداشت.من فیلمساز وظیفه دارم اگر میخواهم به فیلمسازی ادامه بدهم، باید خودم و نگاهم را با این شرایط همسانسازی کنم واگر نه فیلم هایم مورد توجه قرار نمیگیرد و نمیشود انتظار داشت فیلم کودک با فرم دهه شصت ساخت و انتظار داشت بچهها بروند سینما. در همین دزد و پری صحنهای وجود دارد و عکسی باید پخش میشدو آن زمان هنوز خبری از کانال تلگرام و غیره نبود. به دوستی در اداره مخابرات زنگ زدم و گفتم میخواهم عکسی را توسط یکی از شخصیت های فیلم به اشتراک بگذارم و آیا وجود چنین پدیدهای محتمل است و این دوست گفت امکانش وجود دارد. بنابراین باید با تغییرات همراه بود. چقدر نسبت به نسخه به نمایش درآمده در جشنواره فیلم کودک در نسخه اکران شده تغییراتی اعمال کردید؟ زمان و ریتم فیلم مناسب بود و نیاز به تغییری احساس نمیشد و همان نسخه به اکران عمومی درآمده است. وضعیت سینمای کودک را چگونه ارزیابی میکنید؟ سینمای کودک مظلوم و بدون حمایت است و کمتر به آن توجه میشود. امیدوارم شرایط برای حمایت و نمایش آنها در سالنها فراهم شود و ای کاش به بچهها و سینمای بخش کودک بیشتر توجه شود تا شاهد رونق و اعتلای دوباره این ژانر محبوب باشیم و دیدن فیلمهای کودک در سالنهای سینما با انبوه مخاطبان باشد؛ در سالهای اخیر با انبوهی ازفیلمهای کودک اکران نشده مواجهیم که باید فکری جدی برای نمایششان کنیم. آیا همچنان به ساخت فیلم کودک با توجه به سختیهای کار کردن با بازیگران کودک علاقه دارید؟ سینمای کودک همیشه دغدغهام بودهاست و با سختیهایش کنار میآیم و دوست دارم برای بچهها فیلم بسازم. فیلم دزد و پری را در حالی ساختیم که برای بموقع آماده شدنش وحضور در جشنواره کودک با چالشهای زیادی روبه رو بودیم وبه لحاظ سختی کار و تولید این فیلم یکی از مشکل ترین، سختترین و البته جذابترین کارهایی است که تا به حال انجام دادهام و به جرأت میتوانم ادعا کنم که کمتر از ساخت یک کار فاخر تاریخی و مذهبی از من انرژی ونیرو نگرفت.زیرا کنترل 14 – 13 بچه خردسال شیطان و بازیگوش واقعاً کار دشواری است و همه اینها شخصیتهای اصلی فیلم هستند وممکن است، ناگهان همهشان با هم تشنه وگرسنه شوند ویا هم زمان به فکر بازی کردن بیفتند وکنترلشان واقعاً دشوار است و بعد ازاینکه خسته شدند نمیشود فیلمبرداری را ادامه داد ومجبور هستیم فیلمبرداری را تا روز بعد تعطیل کنیم و برخیهایشان بازیشان را نیمه کاره و ناتمام رها کردند. دخترخودم هم دوسکانس درفیلم بازی کرد وگفت دیگر نمیخواهد بازی کند و نمیشود به کاری که نمیخواهند مجبورشان کرد. البته دو بازیگر اصلی کودک فیلم (محمد رضا شیرخانلو و یاس نوروزی) چون حرفهای بودند مشکلی نداشتیم. این اتفاقات خیلی زمان بر بود بخصوص هفته اول فیلمبرداری که همه این بازیگران در مهد کودک بازی داشتند. در هر صورت من سعی کردم کاری متفاوت و البته به روز با توجه به نیاز کنونی ژانر کودک بسازم و امیدوارم این فیلم با فروش قابل توجهی روبهرو شود.∎