شناسهٔ خبر: 15030116 - سرویس فرهنگی
نسخه قابل چاپ منبع: روزنامه شرق | لینک خبر

نسخه دوم «ارتباط‌شناسی»

صاحب‌خبر -

چاپ شانزدهم کتاب «ارتباط‌شناسی» به قلم مهدی محسنیان‌راد با دو مقدمه از حمید مولانا و کاظم معتمدنژاد منتشر شده است. «ارتباط‌شناسی»، از جمله کتاب‌های مرجع در زمینه علوم ارتباطات ایران است که سال‌ها به‌عنوان مرجع برای دانشجویان علوم ارتباطات استفاده شده است.
کتاب «ارتباط‌شناسی» را مهدی محسنیان‌راد، استاد ارتباطات دانشگاه امام‌صادق(ع)، با موضوع ارتباطات انسانی نوشته است. در این کتاب انواع ارتباطات انسان با انسان، حیوان و ماشین مطالعه شده و بیش از همه، درباره انواع ارتباطات انسان با انسان اعم از کلامی و غیرکلامی بحث می‌کند و درنهایت مدلی مناسب برای این ارتباط ارائه می‌دهد. این کتاب درباره ارتباطات انسانی نخستین اثر فارسی تخصصی در این زمینه و از کتاب‌های جامع فارسی درباره مطالعات ارتباطی است.
این کتاب مطالعه وسیعی در زمینه فراگرد ارتباط، به‌ویژه مدل‌های گوناگون آن انجام داده است؛ مدل‌هایی که در دوره پس از جنگ جهانی دوم در کشورهای غربی و به‌ویژه ایالات متحده آمریکا پدید آمده‌اند. نویسنده برای شناخت فراگرد ارتباط و ارزیابی بعضی از این مدل‌ها یا جنبه‌هایی از آنها، بررسی‌های شخصی جدیدی نیز انجام داده است و ضمن مطالعات مقایسه‌ای مدل‌های گوناگون ارتباطی و یادآوری نقطه‌ضعف‌های بسیاری از آنها، به نتیجه‌گیری‌های مستقل علمی پرداخته است.
محسنیان‌راد در این کتاب کوشیده است از یک‌سو براساس پژوهش‌های میدانی خویش، تعریفی از ارتباط به دست دهد و از سوی دیگر، با توجه به این تعریف، مدل ویژه‌ای از ارتباط ارائه کند که بر معنی استوار باشد.
موفقیت مهم مؤلف در آن است که پس از بررسی و تجزیه‌وتحلیل مدل‌های ارتباطی که در چند دهه اخیر از طرف متخصصان و محققان ارتباطات غربی ارائه شده‌اند، خود تعریف و مدل ویژه‌ای از ارتباط را در بخش پنجم کتاب ارائه کرده است. این اثر که به ارتباطات انسانی (میان‌فردی، گروهی و جمعی) می‌‌پردازد، غیر از کتاب‌نامه، واژه‌نامه، موضوع‌نامه و نام‌نامه، از هشت فصل تشکیل شده است.
دو مقدمه از حمید مولانا و مرحوم کاظم معتمدنژاد در ابتدای کتاب، از مطالب مهم این اثر است که در آن مولانا درباره واژه و مفهوم ارتباطات مطالبی نوشته و معتمدنژاد نیز سیری در تحول مطالعات ارتباطی را مطالعه کرده‌ است. مفاهیمی مانند ارتباط چیست؟ معنی ارتباطات، پیام‌های کلامی و غیرکلامی، پیشنهاد مدلی برای ارتباطات و سیر تحول ارتباطات، از جمله مباحث مطرح‌شده در این اثر است.
ضمن اینکه فشرده‌ای از کتاب و متن کامل بخشی از آن به زبان انگلیسی هم در پایان کتاب آمده است. چاپ شانزدهم «ارتباط‌شناسی» در ۶۰۰ صفحه با قیمت 40‌ هزار تومان به بازار نشر عرضه شده است.
محسنیان‌راد علاوه بر کتاب ارتباط‌شناسی، کتاب مشهور دیگری به نام «ایران در چهار کهکشان ارتباطی» نیز دارد که سال‌ها پس از ارتباط‌شناسی منتشر شده است. همان‌طور که او در کتاب ارتباط‌شناسی مدل «منبع معنی» را برای ارتباطات ارائه کرده، در کتاب ایران در چهار کهکشان ارتباطی، مدل «بازار پیام» را ارائه داده است. کتاب «ایران در چهار کهکشان ارتباطی» ضمن آنکه نخستین کتاب جامع تاریخ ارتباطات ایران است، نظریه جدیدی را معرفی کرده و ثابت می‌کند ایران در چند ‌هزار سال تاریخ اجتماعی خود در فاصله کهکشان شفاهی تا کهکشان گوتنبرگ، از کهکشان ارتباطی دیگری عبور کرده و درنتیجه ایران، به جای سه کهکشان مورد بحث نظریه پرداز مشهور کانادایی - مک لوهان، از روایت چهار کهکشان ارتباطی برخوردار است.
این تألیف مهدی محسنیان‌راد که حاصل فعالیت علمی هفت‌ساله وی و دستیارانش است اثری سه‌جلدی و مصور با حدود دو‌ هزار صفحه است که می‌تواند مدعی باشد این امکان را برای اعمال برخی تغییرات لازم در دایره‌المعارف‌های ارتباطی جهان، در نشان‌دادن جایگاه مشرق‌زمین در حوزه نوآوری‌های ارتباطات فراهم کرده است. نویسنده با اتکا به یکی از مدل‌های تبلیغات سیاسی و مسلکی به نام مدل «جووِت»، تحولات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری ارتباطات در ایران را با توجه به بستر اجتماعی- فرهنگی هر دوره دنبال کرده است.
فصل اول این کتاب با عنوان «آغاز ارتباط» که مربوط به کهکشان شفاهی است، توانسته جایگاه منحصربه‌فرد و شگفت‌انگیز چغازنبیل در ارتباطات گروهی قبل از دوران هخامنشیان را نشان دهد. شش فصل بعدی کتاب، متمرکز بر معرفی کهکشان جدید است؛ فصولی که عناوین آنها به‌ترتیب عبارت‌اند از؛ «انتقال پیام»، «تکثیر پیام»، «اقناع حقیقی»، «اقناع مجازی» و «فرصت ازدست‌رفته».
سه فصل بعدی کتاب مربوط به کهکشان گوتنبرگ است که عناوینی مانند «تأخیر»، «رؤیت‌پذیری» و «سنت یا تجدد» دارد. کهکشان «مارکنی» با سه عنوان «عصر رادیو»، «عصر تلویزیون» و «انقلاب اسلامی» معرفی شده است. آخرین فصل کتاب نیز به آینده‌نگری‌های مؤلف برای دوران پس از دهکده جهانی اختصاص یافته که او آن را «بازار پیام» نامیده است.