چند روز پس از اعلام توافق تاریخی شورشیان چپگرای «فارک» و دولت کلمبیا، رهبر این گروه روز گذشته اعلام کرد که به همه اعضای گروه خود دستور داده از دقایق ابتدایی روز دوشنبه به وقت محلی، آتشبس را رعایت کنند. شور و شعف اعلام این آتشبس به تولید شعارها و کلیشههایی منجر شده که همهجا تکرار میشوند، اما وقتی اندکی عمیقتر به آنچه پشت این شعارها و جنبههای این عبارات سطحی پنهان شدهاند، دقت کنید، نگرانیها سر بر میآورند.
در چهار سال گذشته، کلمبیا بهدنبال یافتن راهی برای پایان جنگ مسلحانه 52 ساله میان دولت این کشور و شورشیان فارک بوده است؛ جنگی که به کشتهشدن 220هزار نفر، آوارهشدن بیش از ششمیلیون نفر و ناپدیدشدن صدهاهزار نفر منجر شده است. تلاشهای پیشین برای رسیدن به نقطه صلح بارهاوبارها شکست خورد، اما حالا دو طرف پس از چهار سال مذاکره که از نوامبر سال 2012 آغاز شد، توافق کردهاند که اسلحهها را بر زمین بگذارند. روز گذشته «رودریگو لُندونو»، فرمانده فارک، اعلام کرد از هماکنون تمام رقابتها و درگیریها به گذشته میپیوندند. پیش از آن، دولت کلمبیا هم اعلام کرده بود که به تمام حملات خود پایان داده است. شورشیان فارک در کنفرانسی در نیمه ماه سپتامبر درباره توافقنامه صلح تصمیم نهایی را میگیرند. بین ۲۰ تا ۲۶ سپتامبر متن توافقنامه، امضای نهایی خواهد شد و در روز دوم اکتبر مردم کلمبیا در یک همهپرسی درباره توافق صلح تصمیمگیری خواهند کرد.
به باور ناظران، فارک و دولت کلمبیا هردو به این نتیجه رسیده بودند که هیچکدام از طرفین نه پیروز میشوند و نه شکست میخورند و این یعنی دو طرف باید پای میز مذاکره سازش کنند، هرچند همین راضیکردن خود به کوتاهآمدن و عقبنشینی از خواستهها بود که مذاکرات را طولانی کرد. پس از چهار سال مذاکره، شورشیان فارک از خواسته خود مبنیبر اصلاحات جامع کشاورزی کوتاه آمدند و قبول کردند که روابط خود را با قاچاقچیان موادمخدر قطع کنند؛ کسبوکاری که صدهامیلیون دلار سود برای آنها بههمراه داشت. یکی دیگر از بندهای توافقنامه، به زمینگذاشتن سلاح شورشیان فارک مرتبط است. براساس این توافق، هفتهزار چریک فارک زیر نظر سازمان ملل متحد سلاحهای خود را تحویل خواهند داد.
دولت کلمبیا هم در مقابل با اعطای دسترسی فارک به قدرت سیاسی موافقت کرده است و تضمین داده که آنها 10 کرسی در کنگره سال 2018 داشته باشند، حتی اگر حزب سیاسیای که آنها تأسیس خواهند کرد رأی کافی را در انتخابات مجلس آن سال به دست نیاورد. علاوهبراین، رهبران فارک، حتی آنهایی که به آدمربایی و حمله به غیرنظامیان محکوم شدهاند، میتوانند با اعتراف به جنایات خود، احکام جایگزینی نظیر خدمات اجتماعی بلندمدت بگیرند.
بیشک خوشحالی ناشی از این توافق برای مردم کلمبیا و ناراحتی آنها از ادامه این جنگ را میتوان درک کرد، اما به باور بسیاری از تحلیلگران، امضای توافق دولت کلمبیا و شورشیان چپگرای فارک، نباید این نکته را از یادها ببرد که این کشور هنوز هم از یکی از بدترین موارد نقض حقوقبشر در نیمکره غربی رنج میبرد و این حقوقبشر ازسوی گروههای راستگرای افراطیای نقض میشود که دولت کلمبیا حتی وجود آنها را هم انکار میکند. این گروههای شبهنظامی با هماهنگی «آلوارو اوریبه»، رئیسجمهوری سابق، دوست و متحد دیرینشان، آشکارا مخالف پیمان صلح هستند و با نزدیکشدن به زمان برگزاری همهپرسی درباره توافق صلح اخیر، خشونتها را شدت میبخشند. آنطور که «اینسایت کرایم» اخیرا گزارش داده است، هیأت نظارت بر انتخابات کلمبیا (اماوای) تخمین زده است که در همهپرسی پیشرو بر سر صلح فارک و دولت کلمبیا، حدود 250 شهرداری (یا بیش از 25درصد از یکمیلیون و هزار و پنج شهرداری کل کلمبیا) در معرض خشونت یا تقابل هستند.
درهمینحال، شبهنظامیان راستگرا در حال بهرهبرداری از فرصتهای ارائهشده پس از آتشبس فارک برای تصرف قلمرو و کسب سود برای نخبگان اقتصادی داخلی و خارجیای هستند که با آنها همکاری میکنند، برای مثال، به گفته کنفدراسیون بینالمللی اتحادیه کارگری، در سال 2015 اعضای اتحادیههای کارگری کلمبیا بیش از هر کشور دیگری ترور شدهاند و در نتیجه این کشور یکی از 10 کشور بد دنیا در زمینه حقوق کارگران است. براساس گزارش سالانه این کنفدراسیون، در سال 2015، 20 مورد قتل اعضای اتحادیههای کارگری در کلمبیا ثبت شده است و جای تعجب نیست که شبهنظامیان راستگرا در راستای منافع سرمایهداران و نخبگان اقتصادی این ترورها را ترتیب دادهاند.
ازهمینروست که بسیاری بهدرستی بر این باورند که شانس دوام صلح میان فارک و دولت کلمبیا در گرو بازگوکردن واقعیتهای این کشور است و نه نادیدهگرفتن این زوایا از سوی دولت کلمبیا و رسانههای جریان اصلی. تنها در این صورت است که میتوان به صلح شورشیان فارک و دولت کلمبیا دل بست.
آتشبس بین دولت کلمبیا و چریکهای فارک به اجرا درآمد
پایانی برای 52 سال جنگ
صاحبخبر -