صاحب‌خبر - گروه سیاست خارجه: معصومه حسینی: پاکستان وارد هفتادمین سال استقلالش می‌شود، این درحالی است که در این مدت دو کشور ایران وپاکستان به دلیل برخی مسائل سیاسی و مذهبی نتوانستند روابط پایدار و دیپلماتیکی داشته‌باشند. این کشور دوست و همسایه مهم شرقی ایران‌است که روابط تنگاتنگی با ما داشته و دارد. یکی از دلایل این رابطه نزدیک و عمیق اشتراکات فرهنگی و خصوصا زبان مشترک است که دو کشور را به هم وصل کرده‌است. اما در طول زمان دو کشور در کنار مناسبات فرهنگی و نزدیکی‌هایی که دارند، روابط دیپلماتیک عمیقی باهم نداشتند. اما در مقابل پاکستان پیوند محکمی با کشور عربستان دارد. عربستان رقیب استراتژیک ایران به شمار می‌رود که در سالهای متمادی مخصوصا در چندسال اخیر وارد تنش‌هایی با ایران شده‌است. پاکستان هم به دلیل نزدیکی مذهبی و همچنین وجود حرمین الشرفین در عربستان احترام خاصی برای این کشور قائل است و در مناسبات منطقه‌ای هم همسویی‌هایی با این کشور دارد.
پاکستان در دو راهی
پاکستان در سالهای اخیر در دوراهی قرار گرفته که یک سر آن ایران و سر دیگر آن عربستان است. این کشور در این مدت تلاش کرده تا بتواند جانب میانه‌رویی را پیش‌گیرد. در این میانه گاه قدمی به سوی ایران برداشته و گاهی هم جانب عربستان را پیش‌گرفته‌است. پاکستان به چند دلیل نمی‌تواند از عربستان دست شوید. عربستان کشوری ثروتمند و تاثیرگذار در منطقه است که علاوه بر امتیاز اماکن مقدس مکه و مدینه و قداست این دو شهر برای مسلمانان، درآمد زیادی از نفت دارد. همین ثروت نقش این کشور را در منطقه پررنگ تر کرده است. در دوران حمله شوروی به پاکستان، نیاز مالی این کشور به عربستان از یک سو و سرمایه‌گذاری عربستان در مدارس مذهبی و گسترش وهابیت در این کشور از سوی دیگر عاملی شد که این کشور به وامدار و حامی عربستان تبدیل شود. در سالهای بعد این کشور تبدیل به پایگاه نیروهای ناتو شد. پاکستان همچنین نیروگاههای هسته‌‌ای خود را گسترش داد و به یکی از کشورهای دارای سلاح‌های اتمی تبدیل شد.
حمایت پاکستان از عربستان
دولت قبلی ایران در هشت سال فعالیت دیپلماتیک نتوانست پیوند میان دو کشور را محکم‌تر کند و این رابطه به مانند رابطه با سایر همسایگان کمرنگ و سست شد. در مقابل عربستان همکاری‌های خود را با دولت پاکستان افزایش داد. در این میان حمله عربستان به یمن معادلات منطقه‌ای را پیچیده‌تر کرد، به‌طوری که ایران و عربستان رودر روی هم قرار گرفتند و عربستان در اقدامی نام پاکستان را در لیست ائتلافی خود در مقابله با نیروهای یمنی به بهانه مقابله با تروریسم قرار داد اما پاکستان این موضوع را تکذیب کرد و ضمن اعلام اینکه در جنگ حضور نمی‌یابد، تاکید کرد که عربستان برایشان حرمت دارد و آنها حامی این کشور هستند. این کشور هیچگاه در طول این هفتاد سال از مواضع خود در قبال عربستان عقب ننشسته‌است.
بهبود روابط پس از برجام
پس از روی کار آمدن دولت یازدهم معادلات دیپلماتیک کشور هم تغییر کرده و هیئت دیپلماسی کشورمان روابط خود را با کشورهای همسایه بهبود بخشید. از سال 93 با سفر نواز شریف نخست‌وزیر پاکستان به تهران زمینه بهبود روابط حاصل شد. تحلیل کارشناسان آن زمان از این سفر افزایش روابط و مناسبات میان دو کشور بود. البته گمانه‌زنی‌هایی هم درباره اطمینان‌خاطر‌دادن پاکستان به ایران برای عدم مداخله در جنگ سوریه می‌شد، جنگی که عربستان در آن به دنبال یارکشی علیه دولت بشار اسد بود؛ درحالی که ایران حامیدولت قانونی این کشور بود. از آن سال روابط دیپلماتیک دو کشور بیشتر شد. در نهایت اوایل امسال نیز حسن روحانی رئیس جمهوری ایران نیز به اسلام آباد سفری داشت و با نخست وزیر این کشور دیدار کرد. پاکستان که به دلیل تحریم‌های ایران از روابط تجاری، اقتصادی حتی بحثهای مربوط به انرژی سرباز می‌زد که احداث خط لوله گاز موسوم به صلح جزء مهمترین مسائل رهاشده این سالها بود، تمایل برای از سرگیری روابط با ایران را نشان داد که البته دلخوری عربستان را به همراه داشت. همچنین در راستای بهبود روابط دو کشور، پاکستان همچون ترکیه جزء کشورهایی بود که در هنگام بروز اختلافات خصوصا در زمینه تسخیر سفارت عربستان در تهران، تمایل خود را برای میانجی‌گری میان دو کشور برای حل این اختلافات نشان داد.
روابط دو کشور استراتژیک است
روند روابط ایران و پاکستان در مناسبات سفرای دو کشور هم دیده می‌شود. روز یکشنبه سفیر جدید پاکستان استوارنامه خود را تحویل روحانی داد. رئیس جمهوری ایران در این دیدار با استراتژیک خواندن روابط دو کشور، اجرای سریع‌تر توافقنامه‌های امضا‌شده میان دو کشور را برای توسعه و تعمیق همکاری‌های اقتصادی ضروری برشمرد. فعالیت گروه‌های تروریستی یکی از معضلات مهم مشترک دو کشور است و هر دو کشور به مبارزه با آن می‌پردازند. درهمین راستا روحانی بر اهمیت همکاری‌های مشترک برای تامین امنیت مرزها و منطقه تاکید کرد و گفت: مبارزه با گروه‌های تروریستی کار آسانی نیست و استنباط ما این است که اراده و قدرت لازم در ارتش و نیروهای نظامی پاکستان برای مبارزه با تروریست‌ها وجود‌دارد.
تلاش عربستان برای حفظ هم‌پیمان خود
درحالی که ایران در تلاش است که دوباره بتواند روابط خود را با کشورهای همسایه بهبود بخشد. عربستان هم بیکار ننشسته‌است. یکشنبه گذشته محمد بن سلمان وزیر دفاع این کشور به پاکستان سفر کرد. وزیر دفاع عربستان در سفرش به اسلام آباد با نخست وزیر پاکستان دیدار و درخصوص پاره‌ای از مسائل مهم منطقه‌ای و بین‌المللی و تقویت روابط دو جانبه گفت‌وگو کرد. به گزارش پایگاه خبری صدی‌البلد، محمدبن‌سلمان‌بن‌عبدالعزیز، وزیردفاع و ولیعهدعربستان عصر یکشنبه در چارچوب سفرهایش به کشورهای آسیایی به اسلام آباد رفت. محمد عاصف، وزیر دفاع پاکستان و شماری از مسئولان عالی‌رتبه این کشور به استقبال وی در فرودگاه رفتند. خبرگزاری جیونیوز پاکستان اعلام کرد که وی در این سفر با نواز شریف، نخست وزیر پاکستان دیدار و با او در خصوص راه‌های تقویت روابط دو جانبه و همکاری‌ها در عرصه‌های مختلف گفت‌وگو کرد.
پاکستان عربستان را تنها نخواهد‌گذاشت
همچنین بنابر اعلام دولت پاکستان دو طرف در این دیدار درباره پاره‌ای از مسائل مهم منطقه‌ای و بین المللی نیز بحث و تبادل نظر کردند. در دیدار نواز شریف و اعضای کابینه پاکستان با وزیر دفاع عربستان فرماندهان نیروی مسلح پاکستان نیز حضور داشتند. گسترش روابط دفاعی، مبارزه مشترک با تروریسم، همکاری برای تامین امنیت ملی عربستان، بررسی راهکارهای گسترش روابط همه جانبه و توافق درباره مسائل منطقه‌ای و جهانی مهمترین مسائلی بود که در ملاقات وزیر دفاع عربستان با مقامات پاکستانی مطرح شد. نواز شریف در پایان ملاقات با محمد بن سلمان بن عبدالعزیز تاکید کرد: چنانچه خطری عربستان و حرمین شریفین را تهدید کند پاکستان این کشور را تنها نخواهد‌گذاشت. وزیر دفاع عربستان نیز گفت: پاکستان یک کشور مهم در منطقه است و خواستار گسترش همچنین استحکام روابط با این کشور هستیم.طبق اعلامیه منتشر شده وزارت امور خارجه پاکستان، در سفر وزیر دفاع عربستان چند قرارداد دفاعی بین 2 کشور امضا
شد.
همچنین در این سفر، چند قرارداد دفاعی بین ۲ کشور امضا شد. جزئیات قراردادهای دفاعی بین پاکستان و عربستان مشخص نیست اما به نظر می‌رسد ریاض که نتوانسته پاکستان را به صورت رسمی وارد ائتلاف نظامی خود کند به خرید تجهیزات نظامی و کمک تاکتیکی این کشور اکتفا کرده است.هم چنین جانشین ولیعهد و وزیر دفاع عربستان در ادامه تور آسیایی‌اش روز گذشته به چین رفت. این سفر وزیر دفاع بنا به دستور ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان و در پاسخ به دعوت دولت چین انجام گرفته است. مسائل منطقه و پرونده همکاری اقتصادی در راس برنامه‌های این شاهزاده سعودی است. یک هیئت از مقامات سعودی و وزیران کابینه نیز او را در این سفر همراهی می‌کنند. محمد بن سلمان قبل از سفر به پکن به اسلام آباد سفر کرده بود. او بعد از چین به ژاپن سفر خواهد کرد.∎