به گزارش مهر، دکتر علیرضا عنبری در ارتباط با نحوه فعالیت‌ها و خدمات درمانی به بیماران در خارج از مرزها توضیحاتی ارائه داد.
در چه شرایطی یک مرکز درمانی در خارج از کشور فعال‌سازی می‌شود؟
در سال‌های قبل، فراز و نشیب‌هایی در مورد راه‌اندازی و تاسیس این مراکز وجود داشت و بر اساس کمک‌های توسعه‌ای و جمعیت هلال‌احمر باید انجام می‌شد. برای فعال‌سازی یک مرکز درمانی، نخست ارزیابی‌های میدانی و محلی لازم است، چون هر خدمتی باید متقاضی و مشتریانی داشته باشد تا ما بتوانیم آن خدمات را ارائه دهیم. در این زمینه ابتدا کارشناسان ما فعالیت‌های میدانی انجام می‌دهند. پس از ارزیابی‌های نهایی و کسب مجوزهای لازم و با توجه به شرایط اعتباری موجود، یک تفاهمنامه با وزارت بهداشت یا جمعیت ملی آن کشور به امضا می‌رسد به این ترتیب کار شروع می‌شود؛ زمین یا ساختمانی را خریداری می‌کنیم یا اگر به‌صورت رایگان در اختیار ما قرار بگیرد آن را برای عرضه خدمات تجهیز و راه‌اندازی می‌کنیم.
سیاست جمعیت هلال‌احمر در راه‌اندازی این مراکز چیست؟
جمعیت هلال‌احمر در راستای مواد ۲ و ۳ قانون اساسنامه خود یعنی تسکین آلام‌بشری و حمایت از سلامت و زندگی انسان‌ها در داخل و خارج از کشور در این عرصه حضور پیدا کرده و همگام با برنامه‌های وزارت خارجه در کشور متبوع فعالیت‌های درمانی ما هم انجام می‌شود. سیاست جمعیت هلال‌احمر این است که با دریافت کمک‌های توسعه‌ای وزارت امورخارجه فعالیت‌هایش را در این مراکز ادامه یا توسعه دهد. ما تنها در این صورت می‌توانیم یک مرکز درمانی را تجهیز، راه‌اندازی و مدیریت کنیم.
هم‌اکنون چند مرکز پزشکی جمعیت هلال‌احمر در خارج از کشور فعال است؟
در کشورهای آفریقایی، آسیایی و آمریکای لاتین درمانگاه‌های جمعیت هلال‌احمر فعال هستند و خدمات متعدد پزشکی و درمانی را به‌صورت رایگان ارائه می‌دهند. در حال حاضر در ۱۷ کشور ۲۵ مرکز خدمات مورد نیاز درمانی ارائه می‌دهند در بعضی از کشورها سه مرکز درمانی فعالیت دارد. البته با سیاستگذاری‌های جدیدی که در شورای سیاستگذاری در حال انجام است، قرار است فعالیت بعضی از مراکز را محدود کنیم و فعالیت بعضی دیگر از مراکز را رونق بیشتری ببخشیم.
آیا در این مراکز خدمات تخصصی هم ارائه می‌شود؟
بله، یکی از این خدمات که به‌تازگی جمعیت هلال‌احمر در آن ورود پیدا کرده بخش همودیالیز است و اکنون در کشور گرجستان این خدمات به بیماران کلیوی ارائه می‌شود. در حال حاضر ۵ دستگاه همودیالیز برای ارائه خدمات بیشتر خریداری شده و آماده راه‌اندازی است که در صورت امضای تفاهمنامه با کشور متبوع راه‌اندازی خواهد شد. در کشور بولیوی هم که تعداد بیماران دیالیزی زیاد است اقدام به تاسیس واحدهای دیالیز کرده‌ایم. ایجاد واحدهای توانبخشی هم جزء برنامه‌های مهم ماست. اداره کل سلامت خارج از کشور به این موضوع هم ورود پیدا کرده و با همکاری حوزه توانبخشی جمعیت هلال‌احمر در حال راه‌اندازی در بعضی از مراکز هستیم.
مهم‌ترین برنامه اداره کل سلامت خارج از کشور هلال‌احمر چیست؟
مهم‌ترین هدف ما در برنامه‌ریزی‌ها بهینه‌شدن فعالیت مراکز درمانی در خارج از کشور است. به همین منظور باید برای افرادی که اعزام می‌شوند شرایطی فراهم شود که به‌راحتی فعالیت کنند و خدمات مورد نیاز درمانی را ارائه دهند. تمامی مراکز درمانی خارج از کشور، برنامه‌ها و پروژه‌های خودشان را به ما ارائه می‌دهند و ما هم بر اساس استراتژی و سیاست‌های اداره کل سلامت خارج از کشور قدم برمی‌داریم. البته در بازنگری شورای سیاستگذاری این تعداد کم و زیاد خواهد شد.
اعزام نیروها به‌چه صورت است؟
در تمامی مراکز یک پزشک به عنوان سرپرست و یک نفر هم به عنوان مسئول امور عمومی اعزام می‌شوند. در بیمارستان‌ها شرایط متفاوت‌تر است. در گذشته افراد داوطلبی که هیچ ارتباط استخدامی با هلال‌احمر نداشتند برای خدمت اعزام می‌شدند و با چالش‌هایی مواجه شدیم. حالا اولویت اصلی ما این است که پزشکان استخدامی جمعیت در این مراکز به‌کارگیری شوند. چنانچه به نیروی بیشتری نیاز باشد از پزشکان وزارت بهداشت یا یکی از موسسه‌های دولتی برای فعالیت در این مراکز انتخاب می‌کنیم. با سنجش قابلیت‌ها و پتانسیل مدیریتی، پزشکان متقاضی علاوه بر مدیریت درمانگاه باید فعالیت‌های توسعه‌ای هم داشته باشند. در کمیته اعزام تصمیم‌گیری نهایی اتخاذ می‌شود. پس از آن آموزش‌های مختلفی را فرا می‌گیرند و اعزام می‌شوند.
از نیروهای بومی هم در درمانگاه استفاده می‌شود؟
ما یک نفر را به‌عنوان سرپرست و یک نفر را به عنوان مسئول امور عمومی اعزام می‌کنیم مابقی افراد که بومی منطقه هستند یا از ایرانیان ساکن در آن کشور استفاده می‌شود.
برای بهبود کیفیت خدمات درمانی در مراکز خارج از کشور چه تدابیری اندیشیده‌اید؟
برای ارتقای کیفیت خدمات‌درمانی بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته باید ظرف یک تا پنج سال مراکز درمانی خارج از کشور را به سمتی ببریم که نخست از نظر کیفیت و دوم به لحاظ خودکفایی به مرحله‌ای برسند که نیازی به تزریق اعتبار نداشته باشند.
اداره نظارت و ارزیابی ما برنامه‌ها و فعالیت‌های مراکز را رصد می‌کنند تا خدمات با بهترین کیفیت و در مطلوب‌ترین شرایط به بیماران ارائه شود. هر چند در بعضی از جاها در این زمینه ممکن است ضعف‌هایی وجود داشته باشد. کارشناسان ما، فعالیت‌ها و برنامه‌ریزی‌های انجام شده را نظارت و پایش می‌کنند تا بتوان خلأها را پر کرد. مراکز درمانی خارج از کشور به‌دلیل بعد مسافت دارای مشکلات و بعضی از محدودیت‌ها هستند.
اعتبار لازم برای راه‌اندازی هر درمانگاه چگونه تامین می‌شود؟
برای راه‌اندازی درمانگاه‌ها اعتباراتی از سوی جمعیت اختصاص داده می‌شود. یک درمانگاه جنرال با توجه به شرایط، مقررات و چگونگی ارائه خدمات تاسیس می‌شود. براساس تفاهمنامه‌ای که با وزارت بهداشت آن کشور به امضا می‌رسد برنامه‌ها اجرا می‌شود. مثلا ممکن است در یک کشور ویزیت رایگان باشد. به‌طور معمول اگر تعرفه‌ای هم گرفته شود دولتی است و از تعرفه‌های خصوصی پایین‌تر است. بر این اساس هلال‌احمر به موضوع درمان خارج کشور ورود پیدا کرده است تا گامی برای سلامت انسان‌ها در کشورهای دیگر بردارد. درآمد های که از طریق این مراکز به‌دست می‌آید تعرفه‌های درمانی تامین می‌شود. البته امکان دارد کمک‌هایی هم از سایر مراکز و NGOهای مختلف صورت بگیرد،، همچنین از کمک‌های توسعه‌ای وزارت امور خارجه هم استفاده می‌کنیم. از طرفی هلال‌احمر برای کمک به مراکز درمانی خارج از کشور همه‌ساله اعتباری برای ارسال دارو در نظر می‌گیرد. برای بیشتر کشورها داروهای ایرانی خریداری می‌شود. ما از ارسال دارو به خارج از کشور دو هدف داریم؛ شناخته‌شدن داروهای ایرانی در آنجا و کمک به تامین داروی درمانگاه‌های هلال‌احمر.
گفته می‌شود ارسال دارو به مراکز کاهش یافته است.آیا این موضوع صحت دارد؟
خیر، بحث ارسال دارو کاهش پیدا نکرده، اما با توجه به اینکه بودجه به‌صورت یک دوازدهم، یک دوازدهم تامین می‌شود. اغلب در ۶ ماهه نخست سال با مشکلاتی در ارسال دارو مواجه می‌شویم. قاعده این است اگر مشکل ورود به آن کشور را نداشته باشیم ارسال دارو هم صورت می‌گیرد.
دریاره تعطیلی برخی مراکز درمانی سلامت خارج از کشور هلال‌احمر توضیح دهید
با بازنگری‌ها و ارزیابی‌های انجام گرفته اکنون دو مرکز درمانی هلال‌احمر فعال نیستند. دو کشور آفریقایی زیمبابوه و کومور خودشان خواستار توقف خدمات درمانی هلال‌احمر در کشورشان شدند. ورود جمعیت هلال‌احمر به هر کشوری تابع یک شرایطی است. فعالیت درمانی در هر کشوری و به هر علتی با امضای تفاهمنامه و رسیدن به توافق با آن کشور شروع می‌شود، بنابراین ما باید در جایی حضور پیدا کنیم و خدمات ارائه دهیم که قابل تقدیر و ارج نهادن باشد. اگر این شرایط رعایت نشود و دولت آن کشورها نیازی به دریافت خدمات ما نداشته باشند حضور نخواهیم داشت. بیشتر کشورهایی که درگیری‌های منطقه‌ای دارند و با تغییرات گروهی یا حزبی روبه‌رو می‌شوند خواستار حضور ما نخواهند بود که در این صورت دفتر سفارت ما هم در آن کشورتعطیل می‌شود مانند سومالی و سودان که از قبل بوده و اخیرا هم در زیمبابوه و کومور دیگر خدمات ارائه نمی‌شود.
در کشورهای بحران‌زده هم خدمات درمانی ارائه می‌شود؟
ارائه چنین کمک‌هایی در شورای سیاستگذاری مدیران ارشد جمعیت هلال‌احمر تصمیم‌گیری می‌شود و از طریق این اداره کل صورت نمی‌گیرد. ما تنها در کشورهایی که نیازمند دریافت خدمات درمانی هستند با ایجاد مرکز درمانی حضور پیدا خواهیم کرد.
در این مراکز دقیقا چه نوع خدماتی ارائه می‌شود؟
خدمات در درمانگاه‌های جنرال بستگی به نیاز منطقه و تعداد بیماران دارد. در این مراکز خدمات مختلف پرستاری، تزریقات، آزمایشگاه، واکسیناسیون و خدمات بهداشتی ارائه می‌شود. مراکز ما ملزم شده‌اند هنگام بروز حوادث و بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله، فعالیت کنند. در این مواقع کمک‌ها با هماهنگی ما و از طریق ایران کلینیک‌ها صورت می‌گیرد. در برخی کشورها فعالیت مراکز درمانی فراتر از وظایف درمانگاه است. ارسال چادر و توزیع اقلام هر چند خارج از وظایف درمانگاه است، اما در صورت لزوم انجام می‌شود. ما پیگیر موضوع ایجاد دفاتر نمایندگی هلال‌احمر هستیم. در آینده باید به سمتی برویم که ایران کلینیک ما تبدیل به دفتر نمایندگی شود. دفاتر نمایندگی می‌توانند هم فعالیت درمانی داشته باشند تحت عنوان ایران کلینیک و هم اینکه فعالیت‌های بشردوستانه ارائه دهند.
آیا برای ارائه خدمات با چالش یا مشکل خاصی مواجه می‌شوید؟
در آغاز فعالیت مراکز درمانی با کمک‌های توسعه‌ای وزارت امورخارجه انجام می‌گرفت. اگر در ادامه مسیر این کمک کاهش یابد امکان دارد فعالیت‌ها خدشه‌دار شود، بنابراین نیاز است از کمک‌های توسعه‌ای استفاده شود. اگر بخواهیم در بعضی از مراکز خدمات ارتوپدی فنی و خدمات فیزیوتراپی ارائه شود یا اینکه درمانگاه‌ها به شکل دی‌کلینیک فعال شوند، همچنین عرضه فعالیت‌های تخصصی و تشخیصی، همگی نیازمند دریافت کمک‌های توسعه‌ای است. در حال حاضر خدمات ارتوپدی فنی در اکوادر فعال است و درکنگو و لبنان در حال فعال‌سازی هستیم. با وجود هزینه بالای این خدمات، جمعیت هلال‌احمر در راستای حمایت از سلامت انسان‌ها با کمک سازمان‌های بین‌المللی (کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ) در این موضوع هم وارد می‌شود.
برای رسیدن به این جایگاه آیا نیاز به بازنگری در برنامه‌ها وجود دارد؟
در یک ماه گذشته در جلسه‌هایی که با حوزه ریاست و دبیرکل جمعیت برگزار شده است به این نتیجه رسیده‌ایم که تعدد مراکز برای ما اهمیت زیادی ندارد و تصمیم نداریم تعداد مراکز را اضافه کنیم بلکه مصمم هستیم سطح کیفی خدمات را ارتقا دهیم. امیدواریم بتوانیم در مراکز سلامت خارج از کشور فعالیت خوبی در شأن جمهوری اسلامی ایران و خدمات قابل قبول و پذیرفته شده برای کشور متبوع عرضه شود. بر این اساس ممکن است تغییراتی در مراکز داشته باشیم.