به گزارش
خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، نیمسال نخست سال تحصیلی جدید در حالی از راه می‌رسد که برای تعدادی از دانشجویان، دغدغه پرداخت شهریه دانشگاه‌ها بار دیگر رخ نموده است؛ بخشی از این دانشجویان، نخبگان قرآنی، شامل حافظان کل و قاریان ممتاز کشوری هستند که به اعتبار مصوبه مجلس شورای اسلامی مبنی بر تحصیل رایگان حافظان کل و قاریان ممتاز کشوری، دانشگاه‌های شهریه‌ای و نوبت دوم دانشگاه‌های دولتی را برای ادامه تحصیل برگزیده‌اند و در مقاطع مختلف رشته‌های تحصیلی گوناگون در اقصی نقاط کشور مهیای حضور در کلاس‌های درس دانشگاه می‌شوند، اما نه چندان آسوده خاطر.
طرح تحصیل رایگان نخبگان قرآنی
در بند(الف) تبصره (15) قانون بودجه 1394 آمده است: تحصیل ایثارگران، حافظان کل قرآن کریم و قاریان ممتاز کشوری و مشمولان بند(ک) ماده (20) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و مؤسسات پژوهشی رایگان است. همچنین در ماده 3 از همین تبصره آمده است: دانشگاه‌ها و مؤسسات مشمول موظف به ثبت‌نام و اخذ امتحانات بدون دریافت وجه از مشمولین این آیین‌نامه در هر نیمسال تحصیلی می‌باشند. دستگاه‌های اجرایی موظف‌اند نسبت به پرداخت شهریه تحصیلی در حدود اعتبارات تخصیص یافته اقدام و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور نیز موظف است تمهیدات لازم را برای تسویه حساب دانشگاه‌ها و مؤسسات مشمول در پایان دوره تحصیلی دانشجویان مشمول اتخاذ نماید. همچنين در ماده 4 این تبصره آمده است: سازمان اوقاف موظف به تامين و پرداخت شهريه‌ها از محل اعتبار ردیف هزینه‌ای (1-109500) است. ماده 3 اين آئين‌نامه تاکنون در بسیاری از دانشگاه‌ها اجرايي نشده و دانشگاه‌ها و مؤسسات به صورت غيرقانوني و خلاف آيين‌نامه اجرايي شهريه هر ترم را از نخبگان قرآنی دريافت می‌کنند.
پرداخت شهریه توسط دانشجویان
مساله کنونی، شهریه‌ای است که از ابتدا نیز قرار به پرداخت آن از سوی دانشجویان نخبه قرآنی نبود؛ اما با گذشت زمان این فرآیند شکل دیگری به خود گرفته و این نخبگان قرآنی هستند که در آغاز هر ترم به هر قیمتی باید مبالغ سنگین شهریه را تامین و به دانشگاه پرداخت کنند و یا به فکر انصراف از تحصیل باشند، تا آنجا که حسین، یکی از این دانشجویان می‌گوید:« بحث اینجاست که اکثر قریب به اتفاق حفاظ، توان پرداخت شهریه‌های سنگین را ندارند؛ بنده خودم این مبلغ را از چندین نفر با کلی ترس و دلهره قرض گرفتم و صابون اینکه به هنگام بازپرداخت بدقول و خجالت‌زده شوم را به تنم زدم؛ البته خیلی‌ها نیز کسی را ندارند که این مبلغ را قرض بگیرند.»
مطالبه شهریه از دانشجویان
این در حالی است که تعدادی از دانشگاه‌ها به درستی از مفاد این مصوبه با خبر نیستند و همچنان اقدام به اخذ شهریه می‌کنند؛ در این ارتباط علیرضا، یکی از دانشجویان می‌گوید:« بنده پیگیری‌های مختلفی انجام دادم، وترم قبل با مسئول آموزش دانشگاه صحبت کردم که بنا بر قانون مصوب مجلس نباید شهریه از دانشجو گرفته شود؛ مثل اینکه این قانون را برای اولین بار شنیده باشد برایش جالب بود و از رونوشت قانون کپی گرفت،در نهایت پس از نامه‌نگاری دانشگاه به اوقاف، مسئول دانشگاه به بنده گفت اگر سازمان اوقاف مثل بنیاد شهید به ما تعهد بدهد ما از شما شهریه نمی‌گیریم.»
مشکل تقریبا از سال 93 شروع و پرداخت شهریه‌ها با تاخیر همراه شد؛ تاخیرهایی که گاه از یک سال نیز فراتر می‌رفت و دانشجویان خود مجبور به تامین شهریه بالای تحصیل می‌شدند.سازمان برنامه و بودجه که در هر کدام از سال‌های 92 تا 94 مبلغ یک میلیارد تومان را برای تحصیل رایگان نخبگان قرآنی تخصیص داده است، نقش مهمی در این خصوص دارد؛ مبلغی که به اذعان مسئولان اوقاف در سال 93، 650 و در سال 94 نیز 750 میلیون تومان کسری داشت و کفاف پرداخت شهریه دانشجویان را نداد تا با مساعدت شورای توسعه فرهنگ قرآنی این کسری بر طرف و شهریه معوق دانشجویان پرداخت شود.
بودجه تحصیل رایگان در سال جاری
در همین حال خبر می‌رسد، بودجه در نظر گرفته شده برای تحصیل رایگان نخبگان قرآنی، در سال 95 با افزایشی 12 درصدی به حدود یک میلیارد و 300 میلیون تومان خواهد رسید که با نگاهی به سال‌های گذشته، حکایت از کسری این بودجه در سال جاری نیز دارد.
محمدباقر نوبخت، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، در گفت‌وگو با
ایکنا در پاسخ به سوالی در خصوص
قطعی شدن بودجه تحصیلات رایگان نخبگان قرآنی در سال ۹۵
، ضمن ابراز بی‌اطلاعی از این موضوع، عنوان کرد:« ما می‌توانیم از ردیف‌های مختلف و با توجه به اهمیت موضوع، کمک‌هایی در این زمینه داشته باشیم.» نوبخت همچنین در پاسخ به این سوال که دولت این قول را می‌دهد که بودجه حافظان قرآن در سال ۹۵ پرداخت شود، اظهار کرد: «مطمئن باشید که به صورت سامان یافته این مسئله را پیگیری خواهیم کرد.»
تاخیر در پرداخت شهریه/ تدوین‌آیین‌نامه جدید
سازمان اوقاف و امور خیریه، در سوی دیگر این ماجرا قرار دارد؛ سازمانی که متولی پرداخت شهریه نخبگان قرآنی است؛ مسئولان این سازمان که همواره از ناکافی بودن بودجه یاد شده، گلایه دارند، همان میزان ناکافی بودجه را با تاخیر فراوان به دانشجویان پرداخت کرده‌اند، تا آنجا که زهرا، یکی از دانشجویان می‌گوید:« تاخیر در پرداخت شهریه باعث شده است که این ترم(مهر95 ) بدلیل اینکه شهریه ترم دوم سال گذشته(بهمن94 ) را برایم واریز نکرده‌اند قادر به ادامه تحصیل نباشم.» این مورد البته منحصر به یک دانشجو نیست و تقریبا تمام دانشجویان با آن دست به گریبان‌اند؛ به خصوص کسانی که توان پرداخت شهریه را به هیچ عنوان ندارند، مساله‌ای که به گفته دانشجویان، انصراف از تحصیل عده‌ای از نخبگان قرآنی را سبب شده است.
در همین حال، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمصطفی حسینی، رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه در گفت‌وگو با
ایکنا، در پاسخ به مساله تاخیرهای سریالی در پرداخت شهریه و
مشکلات بوجود آمده بر سر راه اجرای طرح تحصیل رایگان نخبگان قرآنی در سال‌های اخیر از تدوین آیین‌نامه جدیدی در این زمینه خبر داد و گفت: به جرأت می‌توانم بگویم اگر فرایند پیگیری‌ها در این مرکز رصد شود، هیچ موضوعی به اندازه طرح تحصیلات رایگان حفاظ در دو سال اخیر مورد پیگیری قرار نگرفته است؛ آئین‌نامه‌ای برای اجرای بهینه‌تر کمک هزینه تحصیل رایگان قاریان و حافظان تدوین شده است و در اولین جلسه شورای توسعه فرهنگ قرآنی این موضوع مطرح خواهد شد.
حسینی همچنین به کسری بودجه‌ای که در این زمینه وجود دارد، پرداخت و گفت: در چهار سال گذشته، ضمن اینکه مشمولین طرح ۱۰ برابر شده‌اند، اما اعتباری که برای این برنامه در نظر گرفته شده بود به هیچ عنوان ارتقاء پیدا نکرده است. شهریه افزایش یافته و در حال حاضر نیز با توجه به اصلاح آئین‌نامه اجرایی و بهبود آن، تنها مشکلی که وجود دارد، کمبود بودجه است.
رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه در ادامه به گفت‌وگوی ایکنا با معاون رئیس جمهور در این مورد و قولی که ایشان برای پیگیری ماجرا داده بودند، اشاره و اظهار کرد: به محض اینکه این گفت‌وگو توسط ایکنا منتشر شد، بلافاصله با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی مکاتبه و درخواست مساعدت لازم را مطرح کردیم. همچنین با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مجلس نیز مکاتباتی صورت گرفته است، علاوه بر اینکه از طریق شورای توسعه فرهنگ قرآنی نیز این امر پیگیری شده است. سال گذشته با همین پیگیری‌ها توانستیم، کل کسری بودجه را جبران کنیم، امیدواریم امسال نیز جبران شود و حداقل برای بودجه ۹۶ اعتبار کافی را در نظر بگیرند که این دغدغه‌هایی که برای حفاظ و قاریان به وجود آمده است، برطرف شود.
مطالبه دانشجویان؛ امضای تفاهمنامه میان اوقاف و دانشگاه‌ها
دانشجویان شامل این طرح که حالا عرصه را تنگ‌تر از هر زمان دیگر بر خود می‌بینند و بدقولی‌های صورت گرفته در پرداخت شهریه در کنار فشار دانشگاه‌ها برای اخذ شهریه در ابتدای هر ترم طاقتشان را طاق کرده است، اصلی‌ترین مطالبه خود را، امضای تفاهمنامه‌ای میان سازمان اوقاف و امور خیریه با دانشگاه‌های کشور در این زمینه اعلام می کنند تا همچون دانشجویان شامل طرح تحصیل رایگان دانشجویان و خانواده‌های شاهد و ایثارگر، آنان نیز از مساله پرداخت شهریه و مشکلات مرتبط رهایی یابند؛ امری که با اعلام آمادگی برخی دانشگاه‌ها، همچون دانشگاه آزاد اسلامی، خواسته‌ای به جا و قابل اجراست.
طه هاشمی، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی، در همین رابطه با بیان اینکه دانشجویان مشمول این طرح که در دانشگاه آزاد اسلامی تحصیل می‌کنند، می‌توانند از تخفیف شهریه ویژه فعالین و نخبگان قرآنی نیز بهره ببرند، می‌گوید: در صورتی که دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی که شامل طرح مذکور می‌شوند، تفاهنامه میان دانشگاه و اوقاف را در این زمینه مطالبه کنند، این دانشگاه آمادگی دارد، تا با سازمان اوقاف و امور خیریه در این باره مذاکره کند.
دانشجویان همچنین از ارسال مدارک مختلف در ابتدای هر ترم به اوقاف گلایه دارند و برخی معتقدند راه‌اندازی یک بانک جامع اطلاعاتی ویژه مشمولین این طرح در این زمینه می‌تواند، این دغدغه را مرتفع کند؛ یکی از دانشجویان در این باره می‌گوید:« در ابتدای هر ترم تحصیلی مدارک مختلفی را باید برای اوقاف بفرستم. یک سری مدارک مانند گواهی حفظ که تنها یکبار صادر می‌شود، لزومی ندارد هر بار ارسال شود، یا ارسال کپی شناسنامه و کارت ملی که اگر بانک جامعی در این خصوص راه‌اندازی شود، دیگر لازم نیست؛ البته اوقاف مدارک دیگری را هم می‌خواهد که چندان لازم نیست.»
طرح تحصیل رایگان نخبگان قرآنی یکی از طرح‌های خوبی است که برای دانشجویان نخبه در سال های اخیر تصویب شده است؛ طرحی که اگر اجرای آن درگیر مشکلات بودجه‌ای نمی شد، می‌توانست رضایت بیشتر نخبگان قرآنی را در پی داشته باشد.
با نگاهی به کاهش بودجه دولت یازدهم که بخش زیادی از آن حاصل تحریم‌های سالیان اخیر است، غیر منصفانه نخواهد بود، اگر بگوییم سازمان اوقاف و امور خیریه که همواره بانی کارهای خیر بسیاری بوده است، می‌توانست و می‌تواند، بخشی از کاستی‌های بودجه‌ای در خصوص طرح تحصیل رایگان نخبگان قرآنی را از محل درآمدهای اختصاصی خود تامین و در راه فرهنگ‌سازی قرآنی هزینه کند؛ همچنان که سازمان برنامه و بودجه که رسالت خطیر تخصیص بودجه را عهده دار است باید در پرداخت بودجه مربوط، قدری تامل بیشتری به خرج دهد و در کنار این دو، دانشگاه‌ها نیز با در نظر گرفتن ملاحظات مربوط به نخبگان، در اخذ شهریه از دانشجویان حافظ و قاری قرآن، ضمن بردباری بیشتر، تخفیفات شهریه را اعمال کنند.
در پایان به نظر می‌رسد، وقت آن رسیده است که سازمان اوقاف و امور خیریه همچون دستگاه‌های دیگر، اقدامات لازم در جهت انعقاد تفاهمنامه با دانشگاه‌ها را صورت دهد تا دانشجویان نخبه قرآنی، فارغ از دغدغه پرداخت شهریه و مشکلات مرتبط با آن، تمرکز خود را تنها به تحصیل معطوف نمایند.