خبرنامه دانشجویان ایران: تاریخ ممیزی در سینمای جهان نشان میدهد که این عمل از سوی دولت یا نهادهای مرتبط با آن همیشه و به شکل های مختلفی اعمال می شده و هنوز هم ادامه دارد. اما در جهان امروز دولت ها سعی کرده اند ممیزی خود را با روش های پنهان اعمال کنند.
به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ «ممیزی و سانسور» در حوزههای مختلف محصولات فرهنگی یکی از چالشهای دولت یازدهم و وزارت ارشاد با مسئلهی فرهنگ بوده، چالشی که چندین بار وزیر فرهنگ نیز در برابر آن واکنش نشان دادهاست و سخن از نوعی مخالفت با ممیزی در حوزههایی ازجمله کتاب به میان آورده است سخنی که به ظاهر نوعی حمایت از همهعناصر فرهنگی بوده تا بتوان از ظرفیتهای فرهنگی بهره برد.
نحوهی برخورد با این مسئلهی مهم در فرهنگ از اهمیت بالایی برخوردار میباشد، برخوردی که در دولت یازدهم نشان از برخوردی شبه لیبرالی دارد و از حساسیت خاصی برخوردار میباشد.
ممیزی یک اصل در سینمای جهان
تاریخ ممیزی در سینمای جهان نشان میدهد که این عمل از سوی دولت یا نهادهای مرتبط با آن همیشه و به شکل های مختلفی اعمال می شده و هنوز هم ادامه دارد. اما در جهان امروز دولت ها سعی کرده اند ممیزی خود را با روش های پنهان اعمال کنند تا در ظاهر از قرارداد خود با جامعه مبنی بر صیانت از حقوق آنان عدول نکرده باشند.
کشورهایی همچون فرانسه و آمریکا تا قبل از انقلاب اسلامی به لحاظ اجتماعی و فرهنگی درگیر جنگ سرد و جبهه کمونیسم بودند، با این حال بعد از فروپاشی شوروی کمتر در معرض تهاجمات بیرونی بودند و به عنوان کشورهای قدرتمند در سطح جهان شناخته می شدند. جایگاه این دو کشور این امکان را فراهم کرده که عرصه تهاجم کمتری از سوی دیگر کشورها باشند و خود در پی گسترش فرهنگ و مولفه های فرهنگی خود به صورت تهاجمی باشند.
تعیین معیارها و ملاک های ممیزی عام تر و بالا بردن سطوح نظارتی در کشورهایی مانند آمریکا باعث شده تا این کشور در مسائل خردی که چندان با حاکمیت این دولت ها تعارض ندارد، وارد نشوند و با اعمال مقرراتی مانند درجه بندی آثار به لحاظ محتوایی، اعمال ممیزی را به شهروندان و خانواده ها بسپارند و از هزینه های خود بکاهند.
این کشورها بنا به اهداف و آمال نظام سیاسی خود نسبت به فرهنگ و ارزش های ملت خویش حساسیت ویژه ای دارند.
سینما به عنوان یک ابزار در سه کشور از خاستگاه متفاوتی برخوردار است. در آمریکا این هنر صنعت، بخشی از اقتصاد و سلطه هژمونیک نظام سرمایه داری این کشور را شکل می دهد. در فرانسه این ابزار به صورت کامل در خدمت منافع پیش بینی شده در سیاست های فرهنگی این کشور است. اما در ایران این هنر نه تنها به عنوان یک صنعت هیچ گاه مدنظر نبوده، بلکه در دوران پیش از انقلاب به عنوان ابزار اجرای سیاست های مدرن سازی مبتذل پهلوی بود و پس از انقلاب ابزاری برای گسترش ارزش های متعالی منبعث از انقلاب اسلامی به شمار می آید.
این که ممیزی در کشورهای مذکور به وفور مشاهده می شود زیرا اهداف حاکمیتی برای ایران و فرانسه و آمریکا بسیار مورد اهمیت بوده، اهمیتی که ممیزی در آن بسیار دیده میشده است.
حذف کتابهای ایرانی ضد جنگ به دلیل «ترویج خشونت» در چین
وزیر ارشاد دولت یازدهم در حوزهکتاب ولنگاری بیشتری را از خود نشان داده، نوع نگاه جنتی به مساله ی ممیزی کتاب از طرح سپردن ممیزی به ناشران می توان سنجید، ممیزی که در سایر کشورهای صاحب فرهنگ لیبرالی به شکلی دیگر اجرا میگردد.
یکی از نمونه های ممیزی کتاب در چین آنجاست که این دولت در یکی از نمایشگاه های کتاب پکن اقدام به حذف نسخه انگلیسی دو عنوان کتاب ایرانی، به دلیل آنچه "ترویج خشونت" و " داشتن "ساختار تند" دانسته شده، از این نمایشگاه کرده است. علت این جمع آوری را با توجه به سیاست هایی میدانند که توسط دولت چین وضع شده است و به همین منظور ناشر ترجمه انگلیسی این کتابها گفته است:«کتاب 'من قاتل پسرتان هستم' را ضدجنگ میدانند و برای همین مخالفانی هم داشت؛ ولی در چین ترویج خشونت را عنوان کردهاند. کتاب 'دموکراسی یا دموقراضه' هم که اصولا شاکله ساختاری تندی دارد و در شاخه آثار طنز تلخ سیاسی محسوب میشود؛ به همین دلیل میتواند برای سیاستمداران برخورنده تلقی شود.»
یکی از کتابهایی که در سالهای اخیر در نمایشگاه بین المللی تهران منتشر شده کتاب «درسهای دیپلماسی» است که نوشته « جان بردی کیسلینگ» است که برخی بخشهای آن در آمریکا ممیزی شده بود.این کتاب حاوی بخشهای ممیزی شده نسخه اصلی نیز میباشد. ناشر این کتاب می گوید: نویسنده این کتاب، یکی از کارمندان ارشد وزارت امور خارجه امریکا بوده که در کشورهای مختلف ماموریت داشته است. این کتاب برای اولین بار در آمریکا چاپ شد، اما برخی صفحات آن را که نگاه میکنید میبینید سیاه است. ما اولین بار که دیدیم حساس شدیم که گفتند در آمریکا بخشهای از این کتاب حذف شده است، یعنی ممیزی شده است.
این ها نمونه هایی از ممیزی در دو حوزهی سینما و کتاب که امروز به عنوان دو عنصر مهم فرهنگی در گسترش تفکر در برخی کشورها میباشد و اهمیت این مسئله هیچ منافاتی با آزادی و گسترش افکار ندارد زیرا ممیزی خود به آزادی معنای حقیقی میدهد و سبب دور شدن عناصر مخل رشد مردم در چارچوب جمهوری اسلامی میشود.
∎