خبرگزاری شبستان – گروه اقتصادی: تولید کنندگان فرش دستباف ایرانی چند سال پیش به عنوان سرمایه داران بزرگ تلقی می شدند اما همزمان با بسته شدن درهای بازار جهانی بر روی این کالای نفیس ایرانی قدرت این تولیدکنندگان هم کاهش یافت تا جایی که فرش ماشینی توانست قسمت اعظمی از این بازار را در اختیار بگیرد. در همین خصوص و درد دل های تولید کنندگان فرش ایرانی به گفت و گو با عبدالله بهرامی، مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی تولیدکنندگان فرش دستباف ایران پرداخته ایم که در زیر مشروح این گفت و گو را می خوانید:

وضعیت بازار فرش دستباف ایران چگونه است؟

در 10 سال گذشته نزدیک به 20 درصد از تولیدات فرش دستباف در داخل مصرف می شد اما دو سه سال اخیر به دلیل افزایش قیمت تمام شده فرش و رکود حاکم در بازار و کمبود نقدینگی این آمار سیر نزولی یافته و به کمتر از 5 درصد رسیده است.

کار خوبی که امسال انجام گرفته مصوبه ای است که وزیر صنعت، معدن و تجارت با صندوق کارآفرینی امید آن را تدارک دیده اند که خریدار هر قطعه فرش دستباف 10 میلیون تومان تسهیلات با سود 4 درصد با 36 ماه بازپرداخت دریافت می کند و پس از اجرایی شدن در یکی دو ماه آینده به نظر می رسد تکانی در بازار داخلی فرش را شاهد باشیم.

ایجاد بازارها و فروشگاه های بزرگ فرش ماشینی نقطه ضعفی در عرضه فرش دستباف ایجاد کرده و به واسطه فرش دستباف فروش فرش ماشینی افزایش یافته و رقابتی در غیاب فعالان فرش دستباف ایجاد شده که کسی نیست از مزیت های این فرش دفاع کند و ضرر بسیار زیادی به بازار فرش دستباف وارد می شود و بسیاری از فروشندگان فرش دستباف فروشگاه هایشان را تعطیل کرده اند و کم کم بازار گرایش زیادی به سمت فرش ماشینی پیدا کرده است و این ضرر سنگینی به بخش تولید وارد کرده است.

چرا بازارهای بزرگ اینچنینی برای فرش دستباف ایجاد نمی شود که با فروشگاه های بزرگ فرش های ماشینی رقابت انجام دهد؟

این لایحه ای است که ما باید کوتاهی مان را در خصوص آن بپذیریم و کوتاهی ما در راه اندازی فروشگاه های بزرگ فرش دستباف به دلیل کمبود سرمایه است و اگر چنین مجتمعی قرار باشد برای فرش دستباف راه اندازی شود نیازمند سرمایه عظیمی است که بخش خصوصی توان تامین آن را ندارد و بخش دولتی هم این سرمایه را تاکنون در اختیار تعاونی تولیدکنندگان فرش قرار نداده است. ما طرحی در این خصوص را به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قرار داده ایم تا اولا مواد اولیه را با نرخ مناسب و به صورت مستقیم در اختیار تولیدکننده ها قرار دهند و در این میان از دلال بازی ها جلوگیری شود تا قیمت تمام شده فرش دستباف کاهش یابد و از سوی دیگر مجتمع بزرگ فروش فرش دستباف راه اندازی شود تا فرش ها با شناسنامه و خدمات پس از فروش در اختیار خریداران قرار بگیرد و این دو طرح نیازمند سرمایه زیادی است.

اما متاسفانه هیچ حمایتی از سوی مجلس و دولت در خصوص این طرح ها صورت نگرفته در سال گذشته در کمیسیون اقتصادی این طرح به تصویب رسید اما در کمیسیون تلفیق بودجه رای نیاورد و امسال برای تصویب این طرح در مجلس باز هم تلاش خواهیم کرد.

برگزاری نمایشگاه های فرش دستباف چه تاثیری بر فروش داخلی آن دارد؟

نمایشگاه های فرش دستباف ایرانی با این ابعاد و وسعت در دنیا بی نظیر هستند و برای این نمایشگاه تاکنون نتوانسته ایم تبلیغات خوبی هم انجام دهیم. بیست و پنجمین دوره برگزاری فرش دستباف کشور امسال برگزار شد و بیش از یک ربع قرن تجربه در به نمایش گذاشتن فرش های دستباف برای فعالان این عرصه به وجود آمده است.

به استانداردهای لازمی که برای یک نمایشگاه نیازمندیم هنوز نتوانسته ایم دست پیدا کنیم و از بخش صادرات هم خارج شده ایم و تبدیل به نمایشگاه داخلی و فروش شده ایم و دو سه سالی است که کار نمایشگاه را ستاد فرش متشکل از مدیران تشکل ها و اعضای مرکز ملی فرش است، انجام می دهند.

خوشبختانه ظرف این سه سال نظم و انضباط نمایشگاه از لحاظ زمان، برگزاری و دعوت از تجار خارجی داشته است و به حاضران در نمایشگاه شناسنامه ارایه می دهند که اگر فرشی که به فروش برسد مشکل داشته باشد فروشنده مسئولیت آن را بپذیرد و موانعی ایجاد شده است که فروشنده هایی که دارای اصالت هستند فقط در نمایشگاه فرش دستباف حضور یابند اما باز هم برای رسیدن به استانداردهای برگزاری یک نمایشگاه بین المللی راه زیادی باید طی شود.

وضعیت صادرات فرش دستباف را چگونه ارزیابی می کنید؟

رکود صادراتی فرش در دو مقطع رخ داد یکی سال های 72 و 73 بودند که به دلیل پیمان سپاری که سیستم فرش را فلج کرد و همان باعث شد پاکستان، نپال، ترکیه و هند در بازار جهانی شناخته شوند و سیر صعودی پیدا کنند و در دهه 90 هم به دلیل نوسانات نرخ ارز بازار فرش توانایی سفارش گرفتن نداشت و در سال 91 هم مواد اولیه جهش قیمت 300 درصدی داشت و همه اینها قیمت تمام شده فرش را افزایش داد و باعث شد که ما به سختی وارد رقابت با رقبایمان در بازارهای جهانی شویم.

ما از آنجایی که بازار خوبی نداریم در نمایشگاه هایمان به صورت فله ای فرش ها را ارایه می کنیم اما در کشورهای خارجی فرش ها تا سفارش نیابند بافته نمی شوند و این گونه حرمت فرش حفظ می شود و ما علیرغم گنجینه مناسبی که برای فرش داریم و طراح های مجربی که در ایران هستند هنوز تولید را به صورت سفارشی انجام نمی دهیم.

در نمایشگاه های خارجی هم به صورت سنتی عمل می کنیم که هم فرش ها را به صورت انبوه ارایه می دهیم و هم طرح هایمان سنتی و قدیمی هستند. ما در شبکه های خرید هم از کشورهای خارجی بسیار عقب هستیم که باید خودمان را به آنها برسانیم و همه این راه ها می تواند ما را برای صادرات خوب خواهیم داشت.

رفع تحریم خرید فرش ایرانی از سوی آمریکا چه تاثیری در صادرات داشته است؟

30 تا 35 درصد از فرش های تولیدی کشور در دهه های اخیر به آمریکا فروخته می شد که به دلیل تحریمی که تصویب شد این بازار را از دست دادیم و این سه بحث در کنار مسایل بیمه ای و مالیات ها باعث شد صادرات فرش ایران سیر نزولی پیدا کند.

در 4 ماه ابتدایی سال 95 به دلیل اجرایی شدن برجام رشد 25 درصدی نسبت به سال گذشته در صادرات فرش دستباف ایران ایجاد شده است و ما توانسته ایم 25 میلیون دلار فرش دستباف به آمریکا بفروشیم البته هنوز امنیت قبلی حاکم بر این بازار باز نگشته و هنوز نتوانسته ایم به جایگاه مان نسبت به رقبای دیگر در این بازار دست یابیم اما امسال خوشبین هستیم که حضور فرش ایران در بازارهای جهانی رشد یابد.

مجلس و دولت چگونه می توانند از این صنعت حمایت کنند؟

سند راهبردی فرش دو سال و هفت ماه زمان برد تا به تنظیم و تدوین برسد اما هنوز از سوی مرکز ملی فرش این سند ابلاغ نشده و اگر این سند اجرایی شود همه دست اندرکاران فرش دستباف وظایف و جایگاه خود را خواهند دانست و تا زمانی که دست اندرکاران صنعت فرش مأموریت خودشان را نشناخته اند مانند امروز هر بخشی مثل تعاونی ها، بخش خصوصی و تولیدکننده ها تلاش می کنند بازار را به سمت خودشان بکشانند. در سند راهبردی فرش نقاط ضعف این صنعت دیده شده تا چالش های آن برطرف شود و نقشه راه مناسبی برای پیشرفت صنعت ملی فرش طراحی شده است.

ما از دولت و مجلس می خواهیم در بودجه 96 و اجرای بودجه 95 بحث بیمه قالیباف ها را مدنظر داشته باشند زیرا این امر امنیت برای این شغل ایجاد می کند و انگیزه قالیباف ها را افزایش می دهد و از مهاجرت بیش از اندازه روستایی ها به شهرها و ایجاد حاشیه نشینی جلوگیری خواهد کرد.

گفت و گو از پریسا رهنما