کارشناسان معتقدند این بار آمریکا و متحدان منطقه‌ای خود قصد دارند از کردها به عنوان برگ برنده برای مقابله با سوریه، ایران، و ترکیه استفاده کنند.
هشدار آمریکا
روز دوشنبه سخنگوی پنتاگون به دولت سوریه هشدار داد آماده سرنگون کردن هواپیماهایی است که نیروهای ائتلاف ضدداعش را در شمال سوریه تهدید کنند، اما این وزارتخانه از اعلام «منطقه پرواز ممنوع» خودداری کرد.
مقامات ارتش آمریکا هفته گذشته بعد از هدف قرار گرفتن نیروهای کرد و مستشاران ائتلاف در شهر شمالی حسکه، از این موضوع ابراز خشم کرده بودند. جنگنده‌های ارتش آمریکا نیز دو بار برای عقب راندن هواپیماهای سوری بلند شدند، اما هیچ برخورد هوایی صورت نگرفت.
پیتر کوک، سخنگوی پنتاگون گفته است: «ما کماکان به رژیم سوریه نصیحت می‌کنیم از این مناطق دور بماند. ما می‌خواهیم از افراد خود روی زمین دفاع کنیم و آنچه برای دفاع از آنها نیاز است انجام دهیم.»
وی خاطرنشان کرد: «این یک منطقه پرواز ممنوع نیست. اما عقل حکم می‌کند رژیم سوریه از مناطقی که نیروهای ائتلاف در حال عملیات هستند، دور بماند.» کوک همچنین افزود که این هشدار شامل جت‌های روسی می‌شود.
این اظهارات دست‌کم نشان می‌دهد که آمریکا در سوریه مشغول مشاوره دادن به برخی از گروه‌های تروریستی نیست بلکه با استقرار نیروهای خود در بخشی از خاک سوریه اکنون برای حاکمیت اصلی این مناطق که دولت سوریه باشد خط و نشان می‌کشد. هنوز دولت‌های روسیه و سوریه به این اظهارات مداخله جویانه واکنشی نشان نداده‌اند.
منطقه پرواز ممنوع نه در حرف، در عمل
از ابتدای بحران سوریه در پنج سال پیش ترکیه به رهبری رجب طیب اردوغان پیوسته بر تشکیل یک منطقه پرواز ممنوع درحاشیه مرزهای کشورش با سوریه تاکید می‌کرد. حتی ترکیه یک بار تصمیم گرفت خود به تنهایی چنین منطقه‌ای را ایجاد کند، اما سایر کشورها از جمله آمریکا با ایجاد چنین منطقه‌ای مخالفت می‌کردند. دلیل این مخالفت البته دلسوزی برای ملت سوریه یا دولت این کشور نبود بلکه بیشتر در جهت مخالفت با ترکیه و شخص اردوغان بود. زیرا تحلیلگران غربی این‌طور وانمود می‌کردند که اردوغان با ایجاد چنین منطقه‌ای می‌خواهد ابتکار عمل تحولات سوریه را به دست گرفته و در نتیجه دایره قدرتش را توسعه دهد. ترکیه بارها مساله منطقه پرواز ممنوع را به شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز منتقل کرد، اما اعضای این شورا حاضر به تایید یا تصویب آن نشدند.
حال آمریکا می‌گوید هدفش از این هشدارها ایجاد یک منطقه پرواز ممنوع نیست، اما در عمل هشدارهای آمریکا معنایی جز این ندارد. وقتی هواپیماهای سوری یا روسی که متحدان این کشور به شمار می‌روند اجازه پرواز در مناطقی خاص را نداشته باشند در عمل منطقه‌ای پرواز ممنوع ایجاد شده است. آیا هدف از این هشدارها ایجاد یک فضای امن برای مخالفان دولت سوریه نیست تا در پناه حمایت‌های آمریکا بتوانند مواضع خود را پیش برده و هر روز مناطق بیشتری را به اشغال خود درآورند؟
مساله پیچیده کردها
مناطق کردنشین بین چهار کشور ایران، عراق، سوریه و ترکیه قرار داد.
به این معنا که کردها در هر چهارکشور زندگی می‌کنند. تصرف شهر منبج توسط کردهای سوریه زنگ‌های خطر را در آنکارا به صدا درآورد. ترکیه از کردها خواست هر چه زودتر شهر منبج را رها کرده و به شرق فرات بازگردند. ترکیه حتی از آمریکا تضمین گرفت در این باره به کردها فشار آورد.
آنکارا کردهای سوریه را متحد پ.ک.ک دانسته و می‌گوید باید کاملا از مرزهای ترکیه فاصله بگیرند.
پس از ماجرای منبج یک‌باره اعلام شد هواپیماهای سوریه بخش‌هایی از شهر حسکه را بمباران کردند. گفته شد شاخه‌ای از اتحاد دموکراتیک کردها به نام «آسایش» قصد تصرف اماکن دولتی را داشتند و در نتیجه نیروهای دولتی مواضع آنها را هدف قرار داده اند.
پیش از این کردهای سوریه از متحدان دولت مرکزی بوده و حتی در مبارزه با داعش با ارتش سوریه همکاری می‌کردند. بعدها خبرهایی درز پیدا کرد که نشان می‌داد آمریکا و عربستان سعودی به‌دنبال شکست‌های خود در سایر جبهه‌ها، یک جبهه جدید در سوریه گشوده‌اند و قصد دارند کردها را رودرروی دولت مرکزی قرار دهند. به گزارش روزنامه لبنانی السفیر، عربستان طی روزهای گذشته به کردها پیشنهاد داده اگر همچنان به جنگ با ارتش سوریه در حسکه ادامه بدهند از آنها حمایت مالی و تسلیحاتی به عمل می‌آورد.
به گفته این منابع، این پیشنهاد از طریق کانال‌های رسمی طی نشست میان نمایندگان دو طرف مطرح شده است. برخی منابع می‌گویند کردهای سوریه با پیشنهادهای آمریکا و همچنین پیشنهاد عربستان مخالفت کرده‌اند، اما این منابع به این مسأله اشاره کردند که در سایه تحولات اخیر و مبهم بودن سرنوشت جرابلس و بقیه منطقه الشهباء این احتمال وجود دارد که کردها مجبور به امتیازدهی و قبول شروط آمریکا شوند؛ اتفاقی که می‌تواند برای کل منطقه خطرناک باشد.
حسین رویوران: آمریکا با حمایت از کردها به دنبال تجزیه سوریه است
آمریکایی‌ها بتازگی به روس‌ها و ارتش سوریه هشدار دادند در صورت حمله به نیروهای این کشور در مناطق کردنشین سوریه، باید منتظر حملات آنها باشند. دلیل این‌که آمریکا این روزها با کارت کردها در سوریه بازی می‌کند، چیست؟
آمریکا در سوریه ابتدا روی کارت تکفیری‌ها کار کرد و تصور می‌کرد آنها نماینده اکثریت سنی سوریه هستند، ولی بعد متوجه شد که نمی‌تواند این کار را ادامه دهد و بعد این‌که این نیروها به هیچ وجه نماینده اهل سنت نیستند. سرانجام ناگزیر شد تا حدودی روی اقلیت‌هایی همچون کردها سرمایه‌گذاری کند، هر چند این مساله بسیار ریسک‌پذیر است و رابطه واشنگتن با ترکیه را کاملا متشنج می‌کند، زیرا ترکیه روی این مساله حساسیت ویژه‌ای دارد. این سوال مطرح شده بود که هدف آمریکا از این کار چیست. در حال حاضر و پس از حوادث یک هفته گذشته در حسکه مشخص شده کردها تا پیش از این با نیروهای دولتی درگیری نداشتند و هدفشان جنگ با داعش و نیروهای تکفیری بود. ولی هم‌اکنون به‌دنبال سلطه بر مناطق شرق سوریه هستند و با نیروهای دولتی درگیر شدند. نیروهای ارتش سوریه نیز به دفاع از خود پرداختند. این موضوع نشان داد آمریکا با کمک به کردها می‌کوشد یک نوع واگرایی در سوریه ایجاد و مقدمات تجزیه این کشور را فراهم کند.
آیا هشدار آمریکا در این زمینه را می‌توان به منزله اعلام منطقه پرواز ممنوع غیررسمی دانست؟
به هیچ وجه، زیرا منطقه پرواز ممنوع باید از طرف سازمان ملل اعلام شود و مورد اجماع بین‌المللی باشد. از سوی دیگر، آمریکا هم‌اکنون در وضعیت بسیار بدی قرار گرفته است، زیرا به صورت غیرقانونی در سوریه حضور دارد و هم‌اکنون نیز دولت سوریه با کردها مشکل پیدا کرده و ممکن است هر لحظه مواضع آنها و آمریکایی‌ها را بمباران کند. در نتیجه این واکنش نه از موضع قدرت بلکه از موضع ضعف است، زیرا آمریکا از لحاظ قانونی و حقوقی چنین حقی را در این زمینه ندارد. در همین حال دولت سوریه نیز به کردها اجازه نمی‌دهد در مسیر تجزیه‌طلبی حرکت کنند. البته خود کردها هم آسیب‌پذیرند و در مناطقی همچون حسکه و قامشلی حضور اعراب بیشتر است و مسلما با هرگونه تجزیه‌ای مخالفت می‌کنند.
ترکیه به عنوان عضو ناتو شاهد مشکل‌تراشی یک عضو دیگر این ائتلاف در مرزهای خود است. موضع آنکارا در این قبال چگونه است؟
ترکیه در این مدت سعی کرده جلوی هرگونه پیشروی کردها را بگیرد. بر همین اساس تمام منطقه جرابلس را از مین‌های کار گذاشته شده پاکسازی کرد و احتمال این‌که بزودی عملیاتی در این منطقه انجام دهد، زیاد است. این اقدامات نظامی ترکیه در تعارض کامل با کردهاست. این نشان می‌دهد ترکیه دست بسته نیست و عملا این رفتار کردها و تحریک آمریکا، کردها را در یک وضعیت چالشی قرار داده است.