فرارو- کیم جونگ اون به‌سرعت مسیر تبدیل کشورش به قدرتی هسته‌ای را طی می‌کند. هیچ‌کس نمی‌داند چگونه می‌شود او را متوقف کرد.
به گزارش فرارو به نقل از اکونومیست، در ماه ژانویه کره شمالی یک بمب هسته‌ای زیرزمینی منفجر کرد. این چهارمین آزمایش هسته‌ای کره شمالی است؛ اما این کشور ادعا می‌کند اولین است. کره شمالی می‌خواهد نشان داد که می‌تواند بمب هیدروژنی بسازد. در ماه فوریه کره شمالی با موفقیت یک ماهواره به فضا پرتاب کرد. از آن موقع، آزمایش‌ها فناوری موشکی را با سرعت زیادی انجام می‌دهد . در ماه مارس، کیم جونگ اون با مدلی از هسته یک سلاح هسته‌ای و کلاهک یک موشک دوربرد عکس گرفت. او در هفتم ماه مه در کنگره حزب کارگران کره در پیونگ‌یانگ اعلام کرد که سلاح‌های هسته‌ای و برنامه‌های موشکی‌اش برای کشور "قدرت و غرور ملی" به ارمغان آورده است. او به توانایی خود برای "تبدیل منهتن به خاکستر" می‌بالد.
به عقیده بسیاری از کارشناسان، این آزمایش هسته‌ای نشان‌دهنده توانایی ساخت بمب هیدروژنی نیست. به نظر می‌رسد ماهواره کره شمالی کار نمی‌کند. برخی از آزمایش‌ها موشکی ناموفق بودند. کیم جونگ حرف‌های تند و زننده زیادی می‌زند. اما تا حدی می‌توان به این مسائل بی‌توجهی کرد. همان‌طور که فیتز پاتریک از موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک می‌گوید: "تنها چون پیونگ‌یانگ می‌خواهد توجه ما را جلب کند، دلیل نمی‌شود این کار را کنیم."
آمریکا و دیگر کشورها همیشه ترجیح داده‌اند جاه‌طلبی‌های هسته‌ای کره شمالی را در پسِ اولویت‌های دیگر سیاسی پنهان کنند؛ بیشتر به دلیل نبودِ گزینه‌ای مناسب برای تبادل و مذاکره با این کشور. اما اکنون در خوش‌بینانه‌ترین حالت نیز نمی‌توان گفت موشک‌های این کشور همسایه جنوبی و همچنین ژاپن و در آینده‌ای نزدیک پایگاه نظامی گوام آمریکا را تهدید نمی‌کند. بسیاری از کارشناسان ازجمله جان شیلینگ که مطالبی درباره فنّاوری موشکی در کره شمالی می‌نویسد اعتقاد دارد که این کشور در مسیر دستیابی به موشک هسته‌ای قاره‌پیما قرار دارد تا در ده سال آینده آمریکا را هدف قرار دهد. جلوگیری از این رخداد باید در رأس اولویت‌های مقامات امریکا باشد.
تاریخچه اقدامات ناموفق در برابر کره شمالی به سال 1994 برمی‌گردد. کیم جونگ پس از مرگ پدرش به خارج شدن از پیمان منع گسترش سلاح هسته‌ای (NPT) تهدید کرده بود. دولت کلینتون به او دو رآکتور تکثیر هسته‌ای پیشنهاد داد که کره شمالی نمی‌توانست از آن به سلاح هسته‌ای برسد. بعلاوه، در صورت موافقت با توقف و برچیدن برنامه هسته‌ای، کمک اقتصادی و کاهش تحریم‌ها نیز به او پیشنهاد داده شد. با شواهد زیادی مبنی بر نقض و تخلف از این قرارداد از جانب کره شمالی، "چارچوب توافق" در سال 2002 به هم خورد. کره شمالی نیز از NPT خارج شد.
تلاش دیپلماتیک بعدی "مذاکرات شش‌جانبه" با حضور چین، ژاپن، روسیه، کره جنوبی، آمریکا و کره شمالی بود. به نظر می‌رسید تلاش آن‌ها در سال 2005 به نتیجه رسیده؛ آمریکا کره شمالی را به‌عنوان یک کشور مستقل به رسمیت شناخت که به‌هیچ‌وجه قصد تهاجم به کشور دیگری را ندارد و در مقابل کره شمالی موافقت کرد به NTP بازگردد و تمام تأسیسات هسته‌ای خود را تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) درآورد و "تمام سلاح‌ها و برنامه‌های هسته‌ای" خود را به‌طور کامل متوقف کند.
تفاوت زیاد با ایران
گرچه کره شمالی اولین آزمایش سلاح هسته‌ای را در سال 2006 انجام داد، اما روند مذاکرات شش‌جانبه تا آوریل 2009 ادامه یافت. سپس در مدت‌زمانی بیش از هفت هفته، کره شمالی در سرپیچی از قطعنامه 1718 شورای امنیت سازمان ملل، اقدام به راه‌اندازی ماهواره با موشک سه مرحله‌ای UNHA-2 کرد.
بازرسان آژانس را از تأسیسات هسته‌ای خود در یانگبیون بیرون کرد و دومین آزمایش هسته‌ای زیرزمینی خود را انجام داد. از آن زمان همه‌چیز روبه‌زوال رفت. آخرین تلاش در اوایل سال 2012 بود که درازای تعلیق برنامه هسته‌ای به این کشور کمک شود؛ اما تنها دو هفته پس از این توافق کره شمالی خبر از پرتاب موشکی جدید داد.
در مواجهه با چنین دورویی و ناسازگاری، ظاهراً باراک اوباما مدت‌ها قبل به این نتیجه رسیده بود که در حوزه منع گسترش هسته‌ای با کره شمالی به‌جایی نمی‌رسد. شانس رسیدن به توافق با ایران وجود داشت اما با کره شمالی تقریباً هیچ امیدی نبود.
کره شمالی در دسترسی به سلاح هسته‌ای بسیار جلو بود اما ایران در NTP مانده بود و هیچ سلاح هسته‌ای را تست نکرده بود. اوباما متوجه شد که توافق با ایران بسیار آسان‌تر خواهد بود. بیل کلینتون در سال 1994 تصمیم به حمله هوایی به یونگ بیون گرفته بود، اما از ترس شروع جنگی جدید در شبه‌جزیره که می‌توانست یک‌میلیون کشته بر جای بگذارد، از این تصمیم صرف‌نظر کرد. پس از انجام آزمایش هسته‌ای در سال 2006، گزینه نظامی برای همیشه کنار گذاشته شد.
تحریم‌ها بر صادرات نفت و گاز ایران که پایه اصلی اقتصاد ایران است، تأثیر گذاشت و افت استاندارهای زندگی توجه مقامات این کشور را جلب کرد. بنابراین سران ایران به میز مذاکره آمدند و درباره برنامه‌های هسته‌ای خود شفاف‌سازی کردند.
تحریم‌ها تأثیر چندانی بر اقتصاد بسته کره شمالی نداشته است. نود درصد تجارت کره شمای با چین است که حاضر به قطع این روابط نیست؛ زیرا می‌ترسد رکود اقتصادی در چین باعث ایجاد موجی از پناهندگان به کشورهای مجاور شود. همچنین کیم جونگ نگرانی زیادی درباره عواقب سیاسی ناشی از ناراضی مردمش ندارد. سیستم کنترل ظالمانه این رژیم بسیار مؤثر است- هر فرد مشکوک به خیانت اعدام می‌شود و یا به یک گولاگ منجمد تبعید می‌شود. حتی در دهه 1990 که صدها هزار نفر براثر گرسنگی و قحطی جان خود را از دست دادند، اثر چندانی از اعتراض در این کشور دیده نمی‌شد.
همچنین، ایران هرگز اعلام نکرد که به دنبال سلاح هسته‌ای است و رهبر کشور حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در فتوایی داشتن سلاح‌های هسته‌ای را "گناهی کبیره" اعلام کرد. اما کیم جونگ اعتقاد دارد سلاح‌های هسته‌ای ضروری‌اند. او نیز همانند پدرش این سلاح‌ها را در روایات ملی و پیکرنگاری‌ها آورده است و آن‌ها را وسیله‌ای اساسی برای بقا سلسله و کشورش می‌داند. ایران حتی بدون سلاح هسته‌ای نیز قدرتی منطقه‌ای است که آمریکا باید آن را جدی بگیرد. اما کره جنوبی هیچ شهرتی جز ناپاکی و زشتی ندارد. رهبر این کشور سلاح‌های هسته‌ای را وسیله‌ای برای کسب احترام دیگر کشورها می‌بیند.
تنها با نگاه کردن چیزهای زیادی می‌فهمید
به همین دلیل است که شواهد تعداد بالای آزمایش‌های هسته‌ای از ژانویه تاکنون بسیار خطرناک و هشداردهنده است؛ به همین دلیل تفسیر این مسئله، هم از بعد نشانه‌های سیاسی و هم پیشرفت فنی، بسیار ضروری و حائز اهمیت است. گری سیمور مشاور کنترل سلاح اوباما تا سال 2013 بود و اکنون مدیر تحقیقات در مرکزHarvard`s Belfer است. او هشدار می‌دهد که چقدر اطلاعات کمی درباره توانایی‌های کره شمالی در دست است. جاناتان پولاک کارشناس مسائل کره در موسسه Brookings با محدود بودن اطلاعات از کره شمالی موافق است. او می‌گوید: " به قول یوگی برا با نگاه کردن خیلی چیزها می‌آموزید."
دیوید آلبرایت، رئیس موسسه علوم و امنیت بین‌المللی و بازرس سابق آژانس انرژی اتمی در عراق تجزیه‌وتحلیل دقیقی از ظرفیت کره شمالی در غنی‌سازی اورانیوم و پلوتونیم ارائه داده است. اگر این کشور در حال تولید بمبی مشابه با بمبی که آمریکا در هیروشیما انداخت باشد (10 تا 20 کیلوتن) که در مقایسه با استاندارهای جدید کوچک به‌حساب می‌آید، می‌توان گفت برنامه اصلی این کشور جمع‌آوری مواد لازم برای ساخت حدود هفت کلاهک در سال است و تخمین زده می‌شود که تاکنون 20 کلاهک تولیدشده دارد.
آلبرایت نیز همانند اکثر کارشناسان شک دارد که دستگاه آزمایش‌شده در ژانویه یک بمب هیدروژنی واقعی بوده باشد. در بمب‌های هیدروژنی یک "اولیه" وجود دارد که انرژی خود را از شکافت هسته‌ای در اورانیوم یا پلوتونیوم می‌گیرد، سپس یک "ثانویه" ایجاد می‌کند که انرژی خود را از تلفیقی از دوتریوم و تریتیوم می‌گیرد. بازده‌این بمب‌ها صدها کیلوتن یا مگاتن است. برآوردهای مبتنی بر زلزله‌شناسی نشان می‌دهند آزمایش امسال همانند سال‌های قبل بازده‌ای بیشتر از ده کیلوتن نداشته است. اما اینکه این بمب از سه بمب قبلی عمیق‌تر خاک شده بود نشان می‌دهد که سازندگانش انتظار چیز بزرگ‌تری را داشته‌اند. آلبرایت عقیده دارد که مهندسان قصد استفاده از تکنیک بکار رفته در برنامه هسته‌ای آفریقای جنوبی را داشتند که در آن وجود لیتیوم، دوتریوم و تریتیوم در مرکز دستگاه شکافت، عملکرد و بازده بمب را بالا می‌برد.
مسئله بعدی این است که آیا کره شمالی هنوز از مرحله آزمایش به مرحله سوار کردن قطعات بر روی موشک‌های موجود رسیده است یا خیر: موشک نودونگ با برد متوسط یا دو موشک در حال ساخت دیگر؛ موشک بالستیک موسودان با برد متوسط (IRMB) و موشک بالستیک قاره‌پیما KN-08 .
شیلینگ اعتقاد دارد کره شمالی بدون اطمینان از نتیجه آزمایش، چهار تست هسته‌ای ترتیب نمی‌دهد. در نهم مارس، عکسی از کیم جونگ منتشر شد که از یک کارخانه موشک‌سازی در خارج از یونگ یانگ دیدن می‌کرد. مقامات آمریکا و کره جنوبی متقاعد شده‌اند که کره شمالی می‌تواند حداقل برای موشک نودونگ کلاهک درست کند که برای هدف قرار دادن ژاپن و پایگاه‌های آمریکا کافی است.
سؤال دیگر درباره رسانگر فضایی کیم که خیلی به آن افتخار می‌کند این است: آیا با موفقیت از اتمسفر زمین عبور می‌کند؟ تا همین اواخر، سازمان اطلاعات غرب عقیده داشت کره شمالی هنوز به این فنّاوری دست نیافته است. اما عکس‌هایی که اخیراً در رسانه‌های کره شمالی از کیم جونگ منتشر شد او را در کنار کلاهک مخروطی شکل KN-08 و تصویری دیگر که در آن مشغول به بررسی رسانگر فضایی تست‌شده بود، نشان می‌داد.
یک آزمایش زمینی در نهم آوریل هرگونه تردید درباره توانایی ساخت ICBM توسط کره شمالی را از بین برد. البته تمام آزمایش‌های کره شمالی موفقیت‌آمیز نبوده‌اند. سه آزمایش اخیر موشک موسودان شکست خورد. مایکل المن کارشناس موشکی در IISS معتقد است احتمال دارد موشک‌ها با سوخت جامد یا موتورشان هنوز در مراحل اولیه توسعه باشد. او عقیده دارد راه‌اندازی موشک موسودان و هدف قرار دادن پایگاه گوام در سه هزار کیلومتری این کشور، از اولویت‌های کیم جونگ است. رویکرد کره شمالی یافتن و برطرف کردن ایرادهای موجود است. شیلینگ می‌گوید: " آن‌ها هیچ‌وقت بار اول موفق نمی‌شوند، اما پافشاری می‌کنند."
تحریم‌های اخیر نشان‌دهنده تمایل چین به همکاری با آمریکا و دیگر کشورها در برخورد باکره شمالی است. این سیاست جدید چین به دلیل سرخوردگی و ناراحتی از کیم جونگ است که به درخواست‌ها برای اتمام برنامه هسته‌ای توجهی نمی‌کند. بااین‌حال، تحریم‌ها علیه کره شمالی بر برنامه هسته‌ای این کشور و جلوگیری از دسترسی کیم و همدستانش به کالاهای لوکس است و هدف آسیب رساندن به اقتصاد عمومی این کشور را ندارد. کره شمالی در خرید نفت و فروش سنگ‌آهن و زغال‌سنگ آزاد است، تا زمانی که از درآمد آن‌ها برای تأمین مالی فعالیت‌های نظامی استفاده نکند.
چون یونگ وو مذاکره‌کننده ارشد کره جنوبی در مذاکرات شش‌جانبه و مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور می‌گوید: " گرچه چین موضع خود را در قبال کره شمالی تغییر داده است، اما هنوز هم سیاست خلع سلاح هسته‌ای را به ثبات اقتصادی خود اولویت نداده است. چین تنها از تحریم‌هایی که برای کره شمالی قابل‌تحمل است استفاده می‌کند." او امیدوار است که رئیس‌جمهور بعدی آمریکا با حمایت از سوی کنگره بتواند با "تحریم ثانویه‌ی" هرگونه تجارتی میان این دو کشور، چین را برای مقابله باکره شمالی در موقعیتی مناسبی قرار دهد.
یک مقام دیگر کره جنوبی که دائماً با چین در ارتباط است، همدلیِ بیشتری با معضل و دوراهی پیش روی این کشور دارد. او می‌گوید از زمانی که کیم جونگ در سال 2013 عمویش جانگ سونگ تائک را اعدام کرد، چین تقریباً هیچ راه ارتباطی با رژیم کره شمالی نداشته است. جانگ تنها شخصیت ارشدی بود که روابط نزدیکی با چین داشت.
اگر نگوییم استراتژی، چینی‌ها تاکتیک خود را تغییر داده‌اند. این تغییر در پاسخ به اقدامات هسته‌ای کیم جونگ است. تحریم‌هایی که سبب شود کیم جونگ تغییر عقیده دهد اما همزمان خطر براندازی رژیم را نداشته باشد. اگر کیم جونگ معتقد باشد که به پایان کار نزدیک است، مطمئناً اول خود را به خط پایان می‌رساند و سپس مذاکره می‌کند. آقای چون فکر می‌کند کره شمالی هرگز غیرهسته‌ای نخواهد شد. اگر زمانی راضی به توقف آزمایش‌ها شود، تنها به این دلیل است که به آنچه مشتاقش بود رسیده است.