تلاش برای جلوس اعتدال بر کرسی ریاست
اکنون نام دو منتخب مجلس دهم بیش از سایرین برای جلوس بر کرسی ریاست پارلمان مطرح است. علی لاریجانی و محمدرضا عارف که اگر چه خودشان تا به امروز بر تصمیمشان مبنی بر کاندیدا شدن برای کرسی ریاست تاکید نکردند اما ناگفته پیداست که منتخب اول مردم تهران و رئیس فعلی مجلس آشناترین گزینه‌ها برای تصدی این جایگاه هستند و این سوال که در نهایت کدامیک از آنها بر کرسی ریاست خواهد نشست اذهان زیادی را به خود مشغول کرده است . برخی اشاره به این موضوع دارند که شورای عالی سیاست گذاری اصلاح‌طلبان در مرحله اول ۱۲۴ کرسی از ۲۹۰ کرسی مجلس را از آن خود کرده است و با توجه به اینکه برای مرحله دوم انتخابات هم ۵۲ نامزد برای ۶۹ کرسی معرفی کرده است درصورت موفقیت در مرحله دوم می‌تواند به اثربخشی درانتخاب رئیس مجلس امیدوار باشد. البته نباید از نظر دور داشت اعدادی که ذکر شد تنها برای اصلاح‌طلبان نیست و حامیان دولت و اصولگرایان معتدل را هم در بر می‌گیرد چنانکه در لیست امید که پیروزی انتخابات بود هم کاندیداهایی با مشی اصولگرایانه حضور داشتند. از سوی دیگر اصولگرایان هم عزم خود را برای تصاحب تعداد بیشتر کرسی‌های باقی مانده که تکلیف آنهادر مرحله دوم انتخابات مشخص می‌شود جزم کرده‌اند و هر چند روز یکبار خبر نشست آنها منتشر می‌شود مانند دیروز که سخنگوی کمیته ۷ نفره ساماندهی اصولگرایان مجلس دهم، از برگزاری همایش اصولگرایان راه‌یافته به مجلس دهم پس از برگزاری دور دوم انتخابات مجلس خبر داد.
عارف یا لاریجانی؟
باید رئیس شدن محمد رضا عارف را آرمانی و علی لاریجانی را مصلحت‌گرایانه نامید ؛ دو ویژگی که اگر در کنار یکدیگر قرار گیرد کمال مطلوب است هر چند این دو شخصیت در سال‌ها سابقه مدیریتی خود توانایی در اداره امور را به اثبات رسانیده‌اند اما اکنون یک کرسی برای ریاست در مجلس پیش‌بینی شده است. در بررسی شایستگی عارف و لاریجانی برای جلوس بر کرسی ریاست مجلس باید به نکاتی توجه داشت و پیش از قضاوت و پیش بینی به سوالاتی پاسخ گفت.
اگر عارف کاندیدای ریاست شود
به طور طبیعی قاطبه اصلاح‌طلبان تمایل به ریاست عارف در مجلس دهم دارند که البته بخشی از میانه روها هم در این موضوع با اصلاح‌طلبان هم نظر هستند اما نباید به صرف کاندیداتوری عارف برای ریاست ذوق‌زدگی بر منطق و عقلانیت چیره شود. بدون تعارف همگان به این نکته واقف هستند که نشستن عارف بر کرسی ریاست مجلس امتیاز بزرگی برای جریان اصلاحات است اما باید آن هنگامه را از نظر دور نداشت که اگر او نتوانست از لاریجانی پیشی بگیرد چه باید کرد جز سر به زیر افکندن و تحمل طعنه‌های رقیبانی که هر لحظه درانتظارشکست اصلاحات هستند. چرا در شرایطی که آمارهای رسمی و غیر رسمی شانس لاریجانی برای جلوس مجدد بر کرسی ریاست را بالاتر از عارف نشان می‌دهد برخی اصرار دارند که او به میدان رقابت با رئیس فعلی مجلس وارد شود؟ آیا دوستداران و حامیان عارف و اصلاحات به این مهم اندیشیده‌اند که اگر عارف در انتخابات رئیس مجلس نتواند پیروز شود چه وضعیتی برای او و جریان اصلاحات ترسیم خواهد شد؟
۳ اصلاح‌طلب؛ ۳ گرایش
صادق زیباکلام فعال سیاسی اصلاح‌طلب ضمن مخالفت با ریاست عارف در مجلس دهم گفت: «اگر لاریجانی رئیس مجلس دهم شود اصلاحات می‌تواند دو میلیمتر جلو بیاید اما اگر عارف رئیس مجلس شود بدون تعارف باید گفت اصلاحات حتی نیم میلیمتر هم نمی تواند پیشروی کند.» وی افزود: «دلیل من کاملا عمل‌گرایانه است. من به همان دلیل معتقدم علی لاریجانی باید رئیس مجلس دهم شود که در سال ۷۸ معتقد بودم اصلاح‌طلبان تندرو در انتقاد از هاشمی اشتباه می‌کنند و شاهد بودیم کاری کردند که هاشمی عطای مجلس ششم را به لقای آن بخشید و حاضر نشد نمایندگی مردم تهران را قبول کند.» علی شکوری اما می‌گوید که برخی اصولگرایان مانند طیف احمدی‌نژاد و پایداری بدشان نمی‌آید که آقای لاریجانی رئیس مجلس نشود و این ناشی از برخی رقابت‌های شخصی و موردی است که در گذشته آقایان لاریجانی و احمدی‌نژاد داشتند. من این را ممکن می‌دانم که حتی برخی از طیف آقای احمدی‌نژاد در مجلس دهم به آقای عارف رأی دهند و این بعید نیست. شکوری در پایان یادآور شد:« شانس ریاست عارف به‌اندازه آقای لاریجانی موجود است و نمی‌توان پیش‌بینی کرد کدام یک رئیس مجلس خواهند بود و هر کس روی مستقلین سرمایه گذاری بیشتری کند، او رئیس مجلس خواهد بود.» اما مثلا عبدالله ناصری بر حمایت بی چون و چرا از عارف تاکید می‌کنند. این فعال سیاسی اصلاح‌طلب می‌گوید که « اگر اصلاح‌طلبان اکثریت کرسی‌ها را در مجلس دهم داشته باشند و شخص عارف نیز کاندیدای ریاست مجلس شود، قطعا رای به ریاست وی خواهند داد و از عارف حمایت خواهند کرد.» تا اینجا ۳ اصلاح‌طلب ۳ نظر متفاوت داشتند اما زمانی که قرار باشد روی آرای اصولگرایان میانه رو هم برای ریاست عارف حساب کرد شرایط تغییر می‌کند مثلا غلامعلی جعفرزاده (عضو فراکسیون رهروان و منتخب مردم رشت در انتخابات مجلس دهم) در مورد احتمال ریاست لاریجانی و عارف در مجلس دهم گفت: «فکر می‌کنم ریاست مجلس آینده آقای لاریجانی خواهد بود. باید از تجارب وی در مجلس آینده استفاده شود. آقای عارف یک چهره قابل احترام سیاسی هستند اما تجربه لازم برای حضور در جایگاه ریاست مجلس را ندارد.» بنابراین نباید رای این گروه را به حساب عارف گذاشت .
تفسیر اشتباه از آرای میانه‌روها
این روزها برخی تصور می‌کنند که اصلاح‌طلبان از حمایت اصولگرایان میانه‌رو و طیف اعتدال در مجلس برخوردار هستند که این برداشت با حقیقت فاصله زیادی دارد چراکه آنان اگر چه افرادی متین و با اخلاق هستند اما میل بیشتر آنها به سمت جریان اصولگرایی است که این واقعیت را باید پذیرفت بنابراین امکان آن زیاد است که در دو راهی عارف و لاریجانی ، نماینده قم را به تهران به سبب پیشینه اصولگرایانه اش ترجیح دهند.
اگر لاریجانی کاندیدا شود!
علی لاریجانی سابقه حضور بر کرسی ریاست را دارد که اتفاقا نشان هم داده که توانایی این امر مهم را دارد . او در بسیاری از مواقع انعطاف پذیری خود را به رخ تندروها کشیده است و حاضر نشده درمقابل خواسته‌های گروهی و جناحی آنان کوتاه بیاید. لاریجانی به ان سبب شانس بیشتری برای ریاست دارد که برخی میانه روهاو اعتدال طلبان هم ترجیح می‌دهند ریاست او بر مجلس دهم بپذیرند تاریاست یک اصلاح‌طلب را. از سوی دیگر چهره لاریجانی در نزد اصلاح‌طلبان یک چهره اصولگرا تصویر نمی‌شود و اعتدال طلبی بر اصولگرایی اش غلبه دارد .
نظر دولت چیست؟
نباید فراموش کرد مجلس دهم از سویی برای حسن روحانی در قامت رئیس جمهور هم دارای اهمیت است چنانکه او باید یکسال و نیم از عمر دولت خود را درتعامل با مجلس دهم بگذراند بنابراین ترجیح می‌دهد رئیس مجلس از جنس اعتدال باشد. پر بیراه نیست اگر اذعان شود که در مجلس نهم برخی رفتارهایی که با دولت صورت می‌گرفت رنگ و بوی سیاسی داشت به ویژه جبهه پایداری که در مواردی از کوششی برای هجمه به دولت یازدهم دریغ نکرد پس روحانی که از حضور اکثری اعتدالیون واصلاح‌طلبان درمجلس دهم خشنود است درباره ریاست آن هم همین اندیشه را دارد. دفاع جانانه رئیس‌مجلس از رئیس‌جمهور بر سر پخش سی‌دی «من روحانی هستم» و حمایت از تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای، خود بیانگر همین معناست. لاریجانی، روحانی را یک رئیس دولت قانون مدار خطاب می‌کند و معتقد است مردم با او می‌توانند به آینده امیدوار باشند و از سوی دیگر عارف هم در دفاع از روحانی و تیم او کوتاهی نکرده است. رابطه عارف و روحانی با تمام گلایه‌هایی که عارف از روحانی دارد، می‌تواند موجب هماهنگی بیشتر دولت و مجلس شود. بسیاری بر این باور هستند که عارف می‌تواند نقشی که مهدی کروبی برای دولت خاتمی بازی کرد را برای دولت روحانی بازی کند.
چه باید کرد؟
مهمترین پرسشی که مطرح می‌شود این است که چه باید کرد تا جریان اصلاحات و اعتدال در نهایت به بهترین گزینه برای ریاست مجلس برسند. پیشنهادی که از سوی برخی مطرح می‌شود چنین است که در فراکسیون امید تصمیم گیری نهایی صورت گیرد یعنی درباره ویژگی‌های مدیریتی عارف و لاریجانی بحث شود و آنان نیز دیدگاه‌های خود را در جمع اعضای این فراکسیون مطرح کنند تا در نهایت بر سر یکی از آنها توافق شود چرا که باخت عارف و لاریجانی در انتخابات رئیس مجلس چندان برازنده آنها نیست. در صورت حاصل شدن اجماع برای ریاست دیگر کاندیدا‌شدن آنها برای ریاست محلی از اعراب ندارد و رئیس مجلس دهم پیش از برگزاری انتخابات تعیین خواهد شد.حسین مرعشی از اعضای شورای مرکزی کارگزاران هم چنین پیشنهادی را مطرح کرده است که :« توصیه ما به آقایان لاریجانی و عارف این است که در فراکسیون «امید» که شامل اصلاح‌طلبان و حامیان دولت می‌شود، موضوعات مورد بحث قرار بگیرد و هر چه تصمیم گرفته شد به آن عمل شود.»