دور سوم گفت وگوهای صلح سوریه از نهم بهمن ماه امسال (1394 خورشیدی) در شهر ژنو سوییس آغاز شده و قرار است دولت سوریه و مخالفان آن بر پایه قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل متحد بر سر تشکیل دولت انتقالی و اجرای آتش بس رایزنی کنند. در این نشست که با تلاش های سازمان ملل متحد و در ادامه 2 نشست پیشین موسوم به ژنو1 و 2 برگزار می شود، نمایندگان دولت سوریه و «هیات عالی مذاکرات» به عنوان نماینده گروه های مخالف دولت حضور دارند.
روز نخست نشست ژنو3 در حالی پایان یافت که تنها نمایندگان دولت سوریه حضور داشتند و هیات عالی مذاکرات به عنوان گروه اصلی مخالف دولت سوریه و یکی از طرف های اصلی ژنو3، غایب بود اما این گروه یازدهم بهمن ماه به نشست ژنو پیوست.
«استفان دی میستورا» نماینده سازمان ملل در امور سوریه روز یکشنبه به طور جداگانه نشستی را با نمایندگان هیات عالی مذاکرات برگزار کرد تا زمینه های پیشرفت گفت وگوها را فراهم آورد.
مذاکرات ژنو3 مهمترین تلاش طی 2 سال اخیر برای پایان دادن به جنگ داخلی سوریه به شمار می رود؛ جنگی که تاکنون بیش از 260 هزار کشته و میلیون ها آواره بر جای گذاشته است.
این گزارش در بردارنده ی مهم ترین محور تحلیل هایی است که در رسانه های عربی درباره نشست ژنو3 و تکاپو برای حل بحران سوریه منتشر شده است.

** چالش های معارضان دولت دمشق در نشست ژنو3
روزنامه های «الرای» اردن و «الحیات» چاپ لندن با اشاره به برگزاری نشست ژنو3 برای حل بحران سوریه، شکست مخالفان سوریه در میدان های نبرد و عرصه سیاسی را برجسته کردند.
روزنامه الرای دوازدهم بهمن در گزارشی به قلم «محمد خروب» نوشت: هیات عالی مذاکرات مانورش را ادامه می دهد و برای پنهان کردن شکست سیاسی و بی برنامه بودن خود تلاش بیهوده ای می کند. خواسته ها و شرط های این گروه را کنشگران منطقه ای و قدرت های تاثیرگذار در میدان های نبرد و مذاکره به طور جدی مورد توجه قرار نمی دهند. آنچه که در میز گفت وگوها عرضه می شود، قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل است. اگرچه مخالفان ادعا کرده اند که دی میستورا، برخی کشورهای تاثیرگذار و آمریکا به آنان تضمین هایی را داده اند اما پوچ بودن این ضمانت، آشکار و این ضمانت ها فقط برای دلجویی از این گروه ها است. هیات عالی مخالفان که در ریاض تشکیل شده دی میستورا را مزدور ایران می دانند بنابراین چگونه این گروه، ضمانت های او را می پذیرد. این در حالی است که برخی از مخالفان هم آشکارا گفته اند واشنگتن آنان را به نفع مسکو رها کرده است.
به نوشته خروب، همه پرده ها کنار رفته است. هیات عالی مذاکرات دچار ورشکستی شده است. اکنون آنان هیچ برگ برنده واقعی که بتوانند به سود خود و پشتیبانان منطقه ای از آن استفاده کنند در دست ندارند. این مساله زمانی مشخص می شود که بدانیم ریاست هیات مخالفان را یک سرهنگ جدا شده از ارتش سوریه بر عهده گرفته است که از سیاست و فن مذاکره چیزی نمی داند. همچنین در میان مذاکره کنندگان این گروه «محمد علوش» رییس شورای سیاسی گروه تروریستی «جیش الاسلام» قرار دارد که هیچ طرفی حتی واشنگتن هم وی را به عنوان مذاکره کننده قبول ندارد. اختلاف ها، کینه های شخصی و بی اعتمادی میان اعضای این گروه ها و شکاف میان طرفداران آنان، این گروه ها را به سمت فروپاشی سوق می دهد.
روزنامه الحیات یازدهم بهمن در گزارشی به قلم «الیاس حرفوش» نوشت: وضعیت هیات مخالفان سوریه اکنون مانند کسی است که میان چکش و سندان قرار گرفته است. برگ برنده های این گروه ها اندک است. این گروه ها در همسنجی با نظام ضعیف هستند و دیگر جهان به آنان توجهی نمی کند.

** تلاش بازیگران داخلی و خارجی برای حل بحران سوریه
روزنامه های «دنیا الوطن» و الحیات از جمله رسانه هایی بودند که به انگیزه های برخی بازیگران بحران سوریه برای پایان دادن به جنگ داخلی این کشور پرداختند.
روزنامه الکترونیکی دنیا الوطن فلسطین یازدهم بهمن در گزارشی زیر عنوان «محاسبه های سود و زیان» نوشت: پیش بینی ها درباره نتیجه گفت وگوهای طرف های سوری در ژنو متفاوت است. کشمکش های پیش از برگزاری این نشست این مساله را پیچیده تر کرده است اما به نظر می رسد همه طرف ها به طوری، ناگزیر شده اند برای رسیدن به توافق سیاسی در این نشست یا در نشست های آینده تلاش کنند.
به نوشته این روزنامه، مساله مهم و حیاتی این است که طرف های مذاکره با نمایندگان دولت دمشق به همراه قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای، ساختار و سازوکارهای سیاسی در سوریه طی سال های آینده را مشخص خواهند کرد. همچنین، این نشست وزن سیاسی و میزان نفوذ کشورهای روسیه، آمریکا، عربستان، ترکیه و ایران را در منطقه مشخص خواهد کرد. از این رو، پیچیده بودن این گفت وگوها طبیعی است. توافق سیاسی اکنون برای همه مردم سوریه و نیز برای مخالفان که به دلیل ورود روسیه به عرصه تحولات میدانی در حال عقب نشینی اند، ضروری است. در وهله سوم نیز رسیدن به توافق سیاسی برای جامعه بین الملل که به دلیل ناآرامی های سوریه از بحران های خطرناکی مانند مساله پناهجویان و گسترش دامنه حضور تروریست ها رنج می برد، ضروری است. همه برای رسیدن به توافق سیاسی زودهنگام تلاش می کنند. برخی از مخالفان هم که مخالفت خود را با گفت وگو اعلام کرده اند در اصل مخالف گفت وگو نیستند بلکه با این گونه موضع گیری ها، به دنبال دستیابی به جایگاه بهترند تا در دولت آینده نقش پررنگ تری داشته باشند.
روزنامه الحیات یازدهم بهمن در گزارشی به قلم حرفوش نوشت: هیات مخالفان خود را به سلاح درخواست های انسان دوستانه مجهز کرده است اما این هیات و همه مخالفان سوریه اکنون به این نتیجه رسیده اند که جهان از منظر بحران پناهجویان در مرزهای اروپا و تهدید تروریست هایی که در الرقه آموزش می بینند به بحران سوریه نگاه می کنند. از این رو ماموریت «ریاض حجاب» رییس هیات عالی مخالفان و هیات همراه او چندان مهم نیست.

** دورنمای صلح در سوریه
روزنامه های «العرب» چاپ لندن، «الاهرام» مصر و «الریاض» عربستان با اشاره به موانع موجود در روند گفت وگوهای صلح سوریه، احتمال موفقیت مذاکرات را در سایه وجود اختلاف میان بازیگران اندک دانستند.
روزنامه العرب یازدهم بهمن در گزارشی زیر عنوان «ژنو سوریه بدون دورنما» نوشت: در شرایطی که مخالفان قدرت مانور ندارند و «بشار اسد» رییس جمهوری سوریه احساس قدرت می کند روح بدبینی بر گفت وگوهای ژنو3 حاکم شده است. مخالفان نظام سوریه در نتیجه ی فشار خارجی تن به گفت وگو می دهند. به نوشته این روزنامه، ناظران بر این باورند امکان موفقیت گفت وگوها به دلیل محذورات فرستاده سازمان ملل محدود است.
برپایه این گزارش، «کریم بیطار» پژوهشگر مرکز پژوهش های راهبردی و روابط بین الملل می گوید همه دلایلی که سبب بدبینی به نتیجه گفت وگوها می شود، فراهم است. هیچ طرح یا سناریوی واقعی که فرصت به نتیجه رسیدن این گفت وگوها را فراهم کند، موجود نیست.
روزنامه الاهرام نیز دهم بهمن در گزارشی به قلم «مکرم محمد احمد» نوشت: به نظر نمی رسد طرف های نقش آفرین در نشست ژنو3 به کم ترین میزان توافق رسیده باشند و برپایه آن مذاکرات سخت و پیچیده به نتیجه برسد. منافع هر یک از بازیگران با دیگری متفاوت است و میان آنها اختلاف های ژرفی وجود دارد. ترکیه به شدت با حضور کردهای سوریه در ژنو3 مخالفت کرد. این در حالی است که کردها نقش مهمی در شکست داعش داشتند و در کوبانی ضربه های کمرشکنی را به داعش وارد کردند.
به گزارش الاهرام، مخالفانی که در ژنو حضور دارند نماینده همه جریان های مخالف سوریه نیستند و بیشتر آنان دوستان عربستان و خواهان کناره گیری اسد از قدرت هستند. مساله ی کناره گیری اسد از قدرت مشکلی است که هنوز هم واشنگتن، مسکو و ریاض بر سر آن اختلاف دارند. آنچه موضع گیری ها علیه سوریه را تشدید کرده این است که «بشار الجعفری» نماینده هیات دولت سوریه در حالی در نشست ژنو حاضر می شود که ارتش سوریه در شهر حلب عناصر گروه های تروریستی داعش و دیگر گروه های وابسته به گروه تروریستی «جیش الفتح» را از پای در آورده و قدرت ارتش سوریه در سایه حمایت هوایی روسیه برای آزادسازی حلب افزایش یافته است.
به نوشته یازدهم بهمن روزنامه الریاض، موفقیت گفت وگوهای ژنو3 در گرو پایبندی کنشگران، قدرت های بزرگ و در صدر آنها آمریکا و روسیه به بند پنجم قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل است که به طور آشکار از آتش بس، آغاز روند سیاسی و فراهم کردن کمک های انسان دوستانه در مناطق جنگ زده سخن می گوید.
**از: اصغر یوسفی (گروه پژوهش و تحلیل خبری)
پژوهشم ** 9278* *9279**1459