صاحب‌خبر - گروه اقتصادی: قیمت جهانی نفت خام از نیمه سال 2014 میلادی با شیب تندی سقوط کرده و از حدود 115 دلار به ازای هر بشکه در ژوئن 2014 به حدود 30 دلار در ژانویه 2016 رسیده است. بهای سبد نفتی اوپک حتی مرز روانی 30 دلار را هم در نوردیده و به رکورد کمترین قیمت در بیش از 13 سال گذشته رسیده است. بسیاری از تحلیل گران عرصه بازار نفت سقوط نفت به کانال 20 دلاری و 10 دلاری و حتی کمتر از 10 دلار برای هر بشکه نفت خام را دور از ذهن نمی دانند.
سقوط نفت به پایین‌ترین سطح در ۱۳ سال اخیر
سازمان کشورهای تولید و صادرکننده نفت، اوپک، در آخرین به‌روز رسانی سایت خود اعلام کرد: هر بشکه سبد نفتی این سازمان، پنج شنبه اول بهمن ماه، با 41سنت افزایش نسبت به قیمت روز چهارشنبه، 22.89 دلار در هر بشکه فروخته شد.قیمت نفت اوپک در روز چهارشنبه رکورد کمترین قیمت خود را برای چندمین بار در سال 2016 شکست و این بار 22 دلاری شد. نفت اوپک در این روز با یک دلار و 37 سنت کاهش نسبت به روز سه شنبه 22.48 دلار فروخته شده بود.متوسط قیمت نفت اوپک در سال 2016 تاکنون 26.44 دلار در هر بشکه بوده است که کمترین قیمت این نوع نفت از سال 2003 تاکنون به شمار می رود.نفت اوپک سال جدید میلادی را با قیمت 31.79 دلار (4 ژانویه) آغاز کرد که با توجه به آخرین قیمت آن، طی 17 روز گذشته 8.90 دلار از ارزش خود را از دست داده است.قیمت نفت از نیمه سال 2014 تاکنون به علت عرضه بیش از حد و اشباع بازار حدود 70 درصد از ارزش خود را از دست داده است. طی 2 هفته گذشته سقوط بورس چین و نگرانی از رکود اقتصاد جهانی از عوامل دیگر کاهش قیمت نفت بود که با لغو تحریم‌های ایران در 16 ژانویه و به تبع آن ترس از اضافه شدن صادرات نفت ایران قیمت نفت باز هم کاهش یافت.اما تحلیلگران معتقدند که کاهش قیمت به علت نگرانی در مورد نفت ایران یک واکنش بدون فکر و هیجانی بازار است چراکه روند افزایش صادرات نفت ایران تدریجی خواهد بود.بر اساس آخرین به روز رسانی سایت اوپک، سبد نفتی این کارتل نفتی 15.19 دلار از ارزش خود را در مقایسه با 4 دسامبر 2015 زمانی‌که صد و هشتاد و ششمین نشست اوپک برگزار شد، از دست داده است. سبد نفتی اوپک در آن روز 38.08 دلار معامله شده بود.به گزارش فارس، کمترین قیمت نفت اوپک در سال 2015 نیز 21 دسامبر (30 اذر 94) برابر با 30.74 دلار رقم خورده بود. بالاترین قیمتی که این نوع نفت در سال گذشته میلادی فروخته شده است، 64.96 دلار در هر بشکه بود که در روز چهارشنبه 16 اردیبهشت ماه 94 (6 می 2015) رقم خورد.همچنین بر اساس جدول اوپک، کمترین قیمتی که برای سبد نفتی اوپک در سال 2014 به ثبت رسید 52 دلار در هر بشکه و بالاترین قیمت 110.26 دلار در هر بشکه بوده است.سبد نفتی اوپک متشکل از نفت صحرای الجزایر، نفت گیراسول آنگولا، نفت اورینت اکوادور، نفت سنگین ایران، نفت سبک بصره عراق، نفت صادراتی کویت، سیدر لیبی، بونی لایت نیجریه، نفت مارین قطر، نفت سبک عربستان، نفت موربان امارات و مِرِی ونزوئلا است.
احتمال سقوط نفت به بشکه‌ای ۱۰ دلار
استاندارد چارترد پیش بینی کرد که قیمت ها ممکن است تا 10 دلار در هر بشکه کاهش یابد. موسسه استاندارد چارتر در بدبینانه ترین پیش بینی درباره آینده قیمت نفت برآورد کرد که قیمتها تا 10 دلار در هر بشکه سقوط خواهد کرد. به گزارش رویترز، استاندارد چارتر که تاکنون بدبینانه‌ترین نظر را درباره بازار نفت داشته اعلام کرد که قیمتها احتمالا حتی تا 10 دلار در هر بشکه نیز سقوط خواهد کرد.روند فعلی عرضه و تقاضای بازار نفت شانس چندانی را برای افزایش قیمت نفت خام در کوتاه مدت باقی نمی گذارد و ممکن است با عملی شدن افزایش تولید نفت ایران و عراق در ماههای پیش رو، قیمت نفت همچنان به سقوط آزاد خود ادامه دهد. قیمت های پایین تر از 30 دلار نه تنها تولید شیل نفت را با مشکل و عدم صرفه اقتصادی مواجه می کند بلکه عمده نفت خام تولیدی در اروپا و خشکی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. از طرف دیگر مدیرعامل بی پی ضمن تاکید بر لزوم احتیاط برای سرمایه‌گذاری در ایران پس از لغو تحریمها، تاکید کرد که قیمت جهانی نفت خام در نیمه دوم سال ٢٠١۶ میلای افزایش می‌یابد.باب دادلی در گفتگو با شبکه خبری بی بی سی با بیان این که افت ۱۰ دلاری قیمت نفت دور از انتظار نیست، افزود: البته چنین قیمتی دوام نخواهد داشت و در نیمه دوم امسال قیمتهای جهانی نفت خام افزایش می‌یابد.وی افزود: امسال دو نیمه وجود خواهد داشت که در نیمه نخست یک تزلزل واقعی را خواهیم دید و در نیمه دوم در ماههای آوریل یا مه در حالی که بازارهای سهام فصل تابستان در نیمکره شمالی آماده می‌شوند، پس از آن با توجه به افزایش تقاضا در چین و آمریکای شمالی، در نیمه دوم سال حرکت بهای نفت به مسیر رو به افزایش آغاز خواهد شد.مدیرعامل بی پی تصریح کرد: ما شاید تا میانه سال، شاهد قیمت ۳۰ تا ۴۰ دلار برای هر بشکه باشیم و به نظر من تا پایان سال این قیمت می‌تواند به ۵۰ دلار یا بیشتر افزایش یابد.
تضاد در اوپک و ناکارآمد شدن آن
سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام ( اوپک) که زمانی تامین کننده حدود پنجاه درصد تقاضای جهانی نفت خام بوده است، اینک اندکی بیش از یک سوم عرضه نفت خام را بر عهده دارد.با توجه به اینکه تصمیم گیری در این سازمان بر اساس اجماع همه اعضا صورت می گیرد، اندک تضاد منافع میان اعضای این سازمان خطری بالقوه برای اجماع اعضای آن در مقاطع حساس می باشد. تجربه ماه های اخیر نیز نشان می دهد که به علت برخی اختلافات سیاسی و تضاد منافع میان بعضی از اعضای این سازمان، اوپک صرفاً ناظر کاهش بی رویه قیمت نفت خام بوده و تصمیمات آن نه تنها از از افت قیمت نفت خام جلوگیری نکرده است که این افت قیمت را تشدید نیز نموده است.همچنین برخی از کشورهای عضو اوپک کاهش سطح تولید نفت خام و متعادل سازی عرضه و تقاضا را منوط به کاهش سطح تولید سایر کشورهای عرضه کننده نفت خام غیر عضو اوپک نظیر روسیه می دانند و معتقدند کاهش سطح تولید نفت توسط اوپک که فقط یک سوم بازار نفت را در اختیار دارد بدون کاهش تولید توسط تولید کنندگان و صادر کنندگان دیگر نفت قادر به ایجاد تعادل در بازار نخواهد بود بویژه که با توجه به اینکه تولید کنندگان غیر عضو اوپک تعهدی به سطح تولید ندارند می توانند با افزایش تولید، کاهش سطح تولید توسط اوپک را جایگزین نموده و مشتریان نفت اوپک را تصاحب کنند که این امر در نهایت به ضرر کشورهای عضو اوپک خواهد بود.
افزایش تولید عرضه کنندگان عمده نفت خام
سرمایه گذاری‌ها و پروژه های توسعه ای متعدد در میادین نفتی درعراق پسا صدام و اعلام افزایش تولید و صادرات نفت خام در اثر برداشته شدن تحریم ها در ایران پسا برجام از جمله عواملی هستند که حتی قبل از وقوع باعث تاثیر روانی بر بازار نفت شده اند. پیش بینی افرایش تولید نفت توسط عراق تا سطح 12 و بعضاً 17 میلیون بشکه در روز تا سال 2017 و نیز احتمال افزایش تولید ایران به میزان یک میلیون بشکه در روز با رفع تحریم ها در سال 2016 باعث شده تا پیش بینی پیشی گرفتن هر چه بیشتر عرضه بر تقاضا بیش از پیش محتمل تر گردد.∎