به گزارش گروه سیاسی فرهنگ نیوز، روز شمار انتخابات 7 اسفند به کمتر از 40 روز رسیده و تمامی مقدمات برگزاری یک مانیفست سیاسی در جمهوری اسلامی، تدارک دیده شده است. رهبر معظم انقلاب نیز در آخرین سخنرانی خود، از تمامی آحاد ملت حتی کسانی که نظام را قبول ندارند، دعوت به حضور در عرصه انتخابات کرد. روز موعد در هفتمین روز اسفندماه در حالی فرا می رسد که جریان های سیاسی در حال جمع و جور کردن لیست ها برای ارائه هستند.
اما این بار نیز مانند اکثر انتخابات، گروهی و جریانی قصد برگزاری آرام انتخابات را ندارند و از ماه ها پیش از برگزاری آن، ساز ناکوک می زنند. جریانی که خود را قانون مدار و مدافع اجرای قانون اساسی می داند، در همان ابتدای بازی سیاسی قصد بر هم زدن قواعد مشخص آن را دارد. اصلاح طلبان و کسانی که خود را اعتدال گرا می دانند، خود به نیکی به نتیجه بازی خارج از عرفی که شروع کرده بودند آگاهی داشتند اما، باز هم بر همان مدار مسموم حرکت کردند تا نظام را وارد چالش جدیدی کنند.
- فضای پس از انتخابات 92 و اجرای تصفیه مدیریتی
با ورود حسن روحانی به پاستور، ناقوس های جنگ به صدا در آمد. کسانی از آشتی ملی سخن به میان می آوردند که زیر عباها شمشیرها را از قلاف خارج کرده بودند و آمادگی کشیدن شمشیر را داشتند. داس دولت یازدهم بیشتر مدیران قبلی را درو کرد و اصلاح طلبان نیز در رسانه های خود از تغییر فرمانداران و استانداران می گفتند. امری که اجابت شد و در سطوح مختلف دیگر مدیری باقی نماند که رنگ و بوی احمدی نژادی داشته باشد.
محمد عطریانفر، عضو حزب کارگزاران و فعال اصلاح طلب، در اواخر اردیبهشت در مصاحبه با روزنامه آرمان به این نکته اذعان کرده بود: "اطلاعاتي كه از وزارت كشور به ما مي‌رسد اين است كه آقای رحمانی فضلی به بيش از 70 -80 درصد توقعات اصلاح‌طلبان پاسخ مثبت داده است. البته مواردی هم وجود داشته كه صورت نگرفته بنابراين فكر می كنم كساني كه در مقوله اصلاح طلبي وزارت كشور را خوب بشناسند حتي در اين نقطه هم ايراد چنداني نمي‌گيرند. ضمن اينكه بايد اين تفكر ايجاد شود كه كسي كه انتصاب مي‌شود حتما نبايد دوست و آشنا باشد، بايد واجد صلاحيت باشد. برخي مي‌گويند انتخاب بخشداران و فرمانداران با نمايندگان مجلس با هماهنگي وزير كشور صورت مي‌گيرد و اين مي‌تواند منجر به اين شود كه در انتخابات آينده مجلس كارآمدی مجلس قبل را نداشته باشد. كسي كه فضای اصلاح طلبان را درك می كند می داند كه تكيه گاه اصلاحات، تكيه گاه بزرگی است و در كنار او آقای هاشمی قرار گرفته است."
روزنامه اصلاح طلب ابتکار در شماره سه شنبه 22 اردیبهشت خود با اشاره به تعلل و وقت کشی وزیر کشور در تغییر مدیران ارشد آن را گل به خودی ارزیابی کرد و بر تاثیرگذاری تغییرات بر انتخابات نیز اذعان داشت: این روزها اصلاح‌طلبان برای انتخابات مجلس حساب ویژه‌ای روی استانداران و فرمانداران دولت‌های اصلاحات و سازندگی باز کرده‌اند و از سوی دیگر احمدی‌نژاد نیز در روزهای گذشته با استانداران دوران ریاست جمهوری‌اش جلسه‌ای را در دفتر ولنجک برگزار کرد. این جلسه قرار است به جلسه احمدی‌نژاد با فرمانداران دوران دولت‌های نهم و دهم هم بیانجامد. همین موارد نشان می‌دهد که نقش این مدیران استانی نه در حال حاضر و اجرای برنامه‌های دولتی که بر سر کار است، بلکه در معادلات سیاسی آینده نیز پررنگ است و همین موضوع لزوم افزایش حساسیت‌ها در زمینه انتخاب صحیح این مدیران را الزامی میکند.
حتی زمانیکه بیش از 90 درصد مدیران استانی و میانی در دولت بر اساس عملکرد کمیته تغییر در پاستور، تغییر کردند، بازهم اصلاح طلبان به این عدد رضایت نداشتند و فشار بر رحمانی فضلی، وزیر کشور همچنان ادامه داشت. احمد شیرزاد فعال سیاسی اصلاح طلب در گفتگو با خبرگزاری آریا پیرامون تغییر وزیر کشور گفته بود: بهتر است آقای روحانی در وزارت کشور تغییراتی بدهند. در بحث وزارت کشور به نظر می رسد آقای رحمانی فضلی راننده قدری برای این لوکوموتیو نیستند هرچند ممکن است ایشان در جاههای دیگر خیلی بهتر کار کنند. مشکل ما با وزیر کشور به خاطر خط سیاسی یا اصولگرا بودن ایشان نیست ما حتی با اینکه آقای رحمانی فضلی دوست آقای لاریجانی است نیز مشکلی نداریم چراکه من مطمئنم اگر شخص آقای لاریجانی وزیر کشور بود وضع ما از این بهتر بود و در بسیاری از مسائل درست تر و جدی تر عمل می شد. نه تنها نباید اینگونه تلقی شود که تغییر وزیر کشور خواسته اصلاح طلبان است بلکه باید این مساله از حیث عملکرد و مدیریت مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.
- زیر سوال بردن وظایف قانونی شورای نگهبان و به چالش کشیدن آن
پس از آنکه اصلاح طلبان و حامیان دولت توانستند به خواسته های خود در سطح مدیریت اجرایی دست پیدا کنند، شورای نگهبان به عنوان مرجع اصلی نظارت بر انتخابات، در تیررس حمله قرار گرفت. اما وظیفه اصلی بر دوش هاشمی رفسنجانی و حسن روحانی قرار داشت تا به عنوان روسای تشخیص مصلحت و قوه مجریه، نهاد نظارتی را به چالش بکشند.
- روز ثبت نام ها و به راه انداختن سونامی نامزدها
تاکتیک اصلاح طلبان برای روز نام نویسی نامزدهای انتخابات مجلس و خبرگان از پیش مشخص شده بود اما با اجرایی شدن آن دیگر هیچ شک و شبهه ای باقی نماند که راه تقابل با شورای نگهبان جایگزین تعامل با آن شده است. در زمان نام نویستی بیش از 12 هزار نفر برای انتخابات مجلس شورای اسلامی ثبت نام کردند؛ عددی بی سابقه ای که بهت فعالین سیاسی را نیز به دنبال داشت. برای هر حوزه انتخاباتی بیش از 60 نفر معرفی شده بودند.
این روش پیش از آن توسط حسین مرعشی نخنما شده بود. وی در مصاحبه با روزنامه اعتماد در 23 اردیبهشت عنوان کرده است: "اصلا قرار نیست این‌بار بحث رد صلاحیت‌ها دغدغه ما باشد. اینقدر در بدنه اصلاح‌طلبی و نیروهای اجتماعی حوزه‌های انتخابیه داوطلبان صاحب صلاحیت داریم كه اصلا از رد صلاحیت دغدغه‌ای نداریم. موضوع دوم كه اهمیت دارد این است كه در استراتژی‌های ملی‌مان ما اصلاح‌طلبان پذیرفته‌ایم در همان زمینی دست به بازی بزنیم كه شورای نگهبان به صورت محدود برای مانور سیاسی تشخیص می‌دهند، كافی است. این تجربه را از سال ٩٢ به دست آورده‌ایم. در آن سال اولویت ما رییس دولت اصلاحات بود. ایشان به دلایلی كه معلوم بود نیامد، آقای هاشمی هم كه آمد به دلایلی كه معلوم بود، رد صلاحیت شد و مردم هم به دلایلی كه معلوم بود، دست به بازی در همان زمین محدود زدند. به نظر من امروز آقای جنتی از آن رفتار پشیمان است. البته من ایشان را ندیده‌ام كه از خودشان بپرسم اما به نظرم كسانی كه تصمیم گرفتند رییس دولت اصلاحات نیاید و آقای هاشمی هم اگر آمد رد صلاحیت شود آنها امروز خیلی دستاوردی نصیب‌شان نشده است. آقای روحانی سیاست‌های همان دو نفر را پیگیری می‌كند، تازه‌نفس هم هست در خیلی از موارد نرمش آن دو بزرگوار را هم نشان نمی‌دهد. این یك تجربه ملی بود كه به ما نشان می‌دهد به عنوان اصلاح‌طلبان اولا با چهره‌هایی به میدان خواهیم رفت كه دلیلی ندارد رد صلاحیت شود."
سونامی نامزدی به راه افتاد و در گوشه دیگر هیات های اجرایی نیز تا حدود زیادی بیش از 90 درصد نامزدهای نام نویسی شده را تایید صلاحیت کردند. بازی به خوبی پیش می رفت. استانداران، فرمانداران و مدیران اجرایی دولت، که از سال قبل به صورت کامل یکدست شده بودند، در پازل سونامی نامزدی، راه را برای عبور سیل به سمت شورای نگهبان گشودند تا این شورا را زیر آن غرق کنند.
فراخوان اصلاح طلبان و حامیان دولت، تمام کسانی را که نسبت به رد صلاحیت خود نیز یقین داشتند به میدان کشاند. کسانی که حتی در انتخابات گذشته بارها رد صلاحیت شده بودند. برخی از افرادی که در سال های اخیر در حمایت از فتنه 88، از هیچ اظهارنظری دریغ نکردند و کاربرد فتنه را برای حوادث سال 88، جفای نظام به خود دانستند. در حالیکه پیش از آن مشخص بود فتنه 88 خط قرمز است و کسانی که در این زمین بازی کرده اند و همچنان بر طبل آن می کوبند، امکان فعالیت در نظامی که بر ضد آن فعالیت می کنند را ندارند.
با تمامی این احوالات، مسئولان دولتی، شخص وزیر کشور و فعالین اصلاح طلب از حجم نامزدهای تایید صلاحیت شده توسط هیات های اجرایی استقبال کردند و آن را نشانه ای برای برگزاری انتخابات پرشور دانستند.
- حق الناس و بهره برداری سیاسی از بیانات رهبری
در میان بیانات رهبر معظم انقلاب پیرامون انتخابات اسفندماه، آنچه بیشتر از همه به کلید واژه اصلاح طلبان و حامیان دولت تبدیل شده، موضوع حق الناس بودن رای ها و حضور همه مردم حتی کسانی که نظام و رهبری را قبول ندارند، در پای صندوق های رای است. این جریان با سواستفاده از این بیانات، لزوم شکل گیری انتخابات پرشور را حضور نامزدهای اصلاح طلب در انتخابات می دانند و برای همین نیز شورای نگهبان می بایست، حتی نامزدهای مساله دار را نیز تایید کند تا شور انتخابات ایجاد شود!
تفسیر به رای حق الناس در حالی صورت می گرفت که رهبر معظم انقلاب تمامی مولفه های مربوط به حق الناس در انتخابات را مشخص کرده بودند ولی برخی تنها به بخشی از آن تاکید می کردند: "از جمله عرصه های رعایت حق مردم در انتخابات این است که اگر کسی صلاحیت داشت او را رد نکنیم و به او میدان بدهیم و برعکس اگر کسی چه در انتخابات خبرگان و چه مجلس شورای اسلامی، صلاحیت قانونی نداشت با اغماض و بی دقتی او را وارد عرصه نکنیم که بی توجهی به این دو نکته، ضد حق الناس است. همه کسانی که در اجرا، مراقبت، شمارش، جمع بندی آرا و اعلام نتایج دخیلند باید در حفظ آرای ملت کمال امانت را رعایت کنند و اندک تخلفی در این مسئله، خیانت در امانت است. .. وقتی مراکز قانونی، نتایج انتخابات را اعلام و تأیید کردند مخالفت با این نتایج، ضد حق الناس است...اگر بر فرض، عنصری نفوذی در مجلس خبرگان و یا مجلس شورای اسلامی یا دیگر ارکان نظام وارد شود مانند موریانه از داخل پایه ها را می جود و سست می کند." (بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار ائمه جمعه سراسر کشور: 1394/10/14)
در همین حال رهبر انقلاب در دیدار مردم قم در 19 دیماه 1394، بیاناتی داشتند که بار دیگر جریان اصلاح طلب آن را بر اساس تفسیر خود در رسانه ها و عرصه سیاسی تبلیغ کرد. مقام معظم رهبری در این دیدار فرموده بودند: " مسئله‌ى انتخابات را مطرح کنم؛ یکى از کارها همین انتخابات است. انتخابات درواقع یک نفس تازه دادن به ملّت ایران است؛ [ملّت ایران] یک نفس تازه‌اى پیدا میکند، طبیعت انتخابات این است. اینکه ملّت ایران بیایند تک‌تک وارد میدان بشوند و رأى بدهند [که] آقا عقیده‌ى من این است، فلانى باید مسئول باشد - حالا چه در ریاست جمهورى، چه در مجلس شوراى اسلامى، چه مجلس خبرگان؛ هر کدام از اینها جداگانه در جاى خود اهمّیّت فراوانى دارد - هر فردى از آحاد ملّت که این احساس مسئولیّت را بکند، خودش یکى از آن عناصر حفظکننده‌ى انقلاب است. حضور مردم یکى از آن عناصرى است که دشمن را ناکام میکند. اینکه ما تکیه میکنیم، تأکید میکنیم، اصرار مى‌ورزیم بر اینکه مردم همه شرکت کنند در انتخابات و من بارها این را قبلاً گفته‌ام - حالا چندبار یادم نیست - که حتّى آن کسانى که نظام را قبول ندارند، براى حفظ کشور، براى اعتبار کشور بیایند در انتخابات شرکت کنند. ممکن است کسى بنده را قبول نداشته باشد، عیبى ندارد امّا انتخابات مال رهبرى نیست، مال ایران اسلامى است، مال نظام جمهورى اسلامى است. همه باید بیایند در انتخابات شرکت کنند؛ این موجب میشود که نظام جمهورى اسلامى تقویت بشود، پایدارى آن و ماندگارى آن تأمین بشود، کشور در حصار امنیّت کامل باقى بماند - که خب بحمدالله امروز هست - این موجب میشود که ملّت ایران در چشم ملّتهاى دیگر آبرو پیدا کند و اعتبارش بالا برود؛ در چشم دشمنانش ابّهت پیدا کند ملّت ایران؛ انتخابات این است. بنابراین اصل انتخابات حضور مردم در پاى صندوقهاى رأى و رأى دادن آنها است. همه باید شرکت کنند؛ شرکت در انتخابات آبروى نظام جمهورى اسلامى است، آبروى اسلام است، آبروى ملّت ایران است، آبروى کشور است. این مسئله‌ى اوّل است."
دعوت به مشارکت همگانی از سوی رهبرمعظم انقلاب، از سوی اصلاح طلبان منوط به تایید صلاحیت آنها در مبارزات انتخاباتی شد. این سخن بدان معناست زمانی انتخابات پرشور مورد توقع نظام شکل خواهد گرفت که اصلاح طلبان و حامیان دولت هر چند با شائبه های فراوان در سوابق فعالیت های سیاسی خود، می بایست تایید شوند.
- روز موعد صلاحیت ها و کشیدن شمشیر از مقابل
اخبار و اطلاعات مربوط به تایید و رد صلاحیت ها توسط هیات های نظارت در چند روز اخیر به شدت دنبال می شود و اسامی مختلفی نیز بر روی خروجی قرار می گیرد. در حالیکه سخنگوی شورای نگهبان از بررسی اولیه صلاحیت ها در هیات نظارت خبر داد که بر اساس آن بیش از 40 درصد از دواطلبین احراز صلاحیت شدند. نجات الله ابراهیمیان گفت: آمار نهایی به تفکیک استان ها هنوز جمع بندی نشده است اما بیش از 50 درصد افراد هنوز احراز صلاحیت نشده اند. بخشی از این افراد کسانی هستند که سوابق شناخته شده ای به لحاظ فعالیت های سیاسی، اجتماعی نداشته اند و مدارک موجود برای احراز صلاحیت آن ها کافی نبوده است. این افراد می توانند در فرصتی که دارند، مدارک و مستندات فعالیت هایشان را ضمیمه کرده و اعتراض خود را به شورای نگهبان ارسال کنند.
در همین حال اما شایعاتی درباره استعفا و اعتراض برخی از استانداران به گوش رسید. استاندار خوزستان تهدید به استعفا کرد و حتی خبری مبنی بر استعفای وی نیز شنیده شد که به سرعت تکذیب گردید اما در عین حال اظهارات بسیار تندی درباره رد صلاحیت ها داشت. عباسعلی مقتدایی، یکی از مدیران ارشد دولت اصلاحات و استاندار کنونی خوزستان دیروز در سخنانی بار دیگر از واژه تقلب استفاده کرد: کسی حق مهندسی انتخابات را ندارد. ردصلاحیت های غیر موجه داوطلبان تفاوتی با تقلب ندارد.
به کار بردن ادبیات تقلب درست همان چیزی است که در فتنه 88 نیز پیش از انتخابات توسط اصلاح طلبان به کار گرفته شد و از مهندسی انتخابات توسط نظام سخن گفتند. حسین هاشمی، استاندار تهران نیز موضع تندی علیه رد صلاحیت ها گرفت و با ناراحتی از رد صلاحیت دوستان و همفکران خود عنوان کرد: به شخصه این میزان رد صلاحیت‌ها را انتظار نداشتم. مسئولان وزارت کشور با اعضای شورای نگهبان مذاکره خواهند کرد تا افرادی که صلاحیت لازم را داشته اند اما از سوی هیأت های نظارت و انتخابات احراز نشده است به حق خود دست یابند.
وی با اشاره به تاکیدات رهبر معظم انقلاب اسلامی مبنی بر حضور حداکثری گفت: ایشان تاکید کردند کسانی که حتی نظام و من را قبول ندارند، رای دهند. اما باید کسی وجود داشته باشد که مردم به او رای دهند. هنگامی که رهبری فضا را این‌طور توصیف می‌کنند، باید تلاش کنیم که حقوق همه افراد رعایت شود.
استاندار ایلام نیز به رد صلاحیت ها اعتراض کرد و وارد حیطه ای شد که منجر به تداخل وظایف دو نهادمی شود. محمدرضا مروارید در این زمینه گفت: «اینکه ۵۰ نفر رد شوند یعنی چه؟ یعنی ما چند نفر هستیم که برای مردم تصمیم می‌گیریم. آبروی افراد به این سادگی نیست که با این بحث‌ها بخواهد مخدوش شود. داوطلبان [رد صلاحیت شده] قطعاً شکایت و اعتراض خواهند کرد اما این سبک درستی نیست، یعنی ما خودمان یک تنه همه چیز را بدانیم و به دیگران و تفکرات آنها توجهی نکنیم.
این سخنان که با استقبال گسترده رسانه های فارسی زبان ضد انقلاب مواجه شد، تمامی نداشت و استاندار هرمزگان نیز دهان به اعتراض گشود: انتظار چنین برخوردی را نداشتیم و نمی‌توان با چنین نگاه تنگ نظرانه‌ای به توسعه کشور کمک کرد. تندی تصمیم رد صلاحیت گسترده به صلاح کشور نیست و با شعار مشارکت حداکثری هم‌خوانی ندارد. این روند بیانگر تحمیل یک تفکر است. انتخابات بازی نفرات یک جناح و تفکر در یک مسابقه با خودشان نیست.
از سوی دیگر، حسین مرعشی، که از ماه ها قبل عنوان کرده بود اصلاح طلبان نیازی به ارفاق شورای نگهبان ندارند، درباره تایید و رد صلاحیت ها گفت: بی سابقه ترین رد صلاحیت ها از انقلاب تاکنون شاهد آن بودیم. انتظار داشتیم هیات های نظارت رهنمودهای رهبری در خصوص انتخابات را مدنظر قرار می داد. از هیات های نظارت بسیار گله مندیم و امیدواریم رئیس جمهور به این موضوع ورود پیدا کند.
اما در نهایت رئیس جمهور نیز وارد بازی شد و در روزی که سرمست از اجرای برجام و رفع نیم بند تحریم ها هسته ای علیه ایران بود، در کنفرانس خبری خود از واژه مدل برجام برای اختلافات داخلی بهره برد. سخنی که به سرعت مورد استقبال اصلاح طلبان و حامیانش قرار گرفت و تیتر نخست روزنامه های فردا شد. وی در اظهارات خود بار دیگر به اختلاف خود و شورای نگهبان اذعان کرد و به نوعی مداخله در وظایف یک نهاد را به گونه ای دیگر بیان کرد: "اطلاعات اولیه‌ای که به من دادند خیلی خوشحال‌کننده نبود. در دو مرحله اول انتخابات وضعیت خوب و امیدوار کننده‌ای داشتیم؛ استقبال گسترده از ثبت‌نام و بررسی صلاحیت‌ها در هیات‌های اجرایی، اما در مرحله نظارت برخی از افراد حالا به تعبیر خودشان احراز صلاحیت نشدند. ما بسیار امیدوار هستیم که شورای محترم نگهبان به این مسأله رسیدگی کند و اگر موردی، صلاحیتی تأیید نشده که قابل تأیید است که به نظر من این موارد فراوان است، شورای محترم نگهبان دخالت کند."
