Image copyright AP
نمر باقر النمر، مشهور به شیخ نمر، حدود چهار سال پیش و در اوج اعتراضات "بهار عربی" در عربستان سعودی زخمی و بازداشت شد. بازداشتی که با اجرای حکم اعدام او پایان گرفت.
پس از آغاز انقلاب تونس و بروز اعتراضات مشابه در دیگر کشورهای عربی، فعالان عربستان سعودی هم از این موج برای اعتراض به مشکلات مختلف کشورشان استفاده کردند.
تظاهرات اعتراضی مانند تونس پس از آن آغاز شد که یک معترض خود را به آتش کشید.
پس از آن، گروه‌های مختلفی در عربستان دست به اعتراض زدند، از فعالان مدنی و کارگران مهاجر گرفته تا زنان معترض و شیعیان ناراضی. ده‌ها زن با نشستن پشت فرمان خودروهایشان ممنوعیت رانندگی برای زنان را شکستند. صدها نفر هم در ریاض، جده و مناطق شیعه نشین العوامیه و قطیف به خیابان‌ها ریختند.
با تداوم اعتراضات و گسترش آنها در قطیف، نیروهای سعودی به سوی تظاهرکنندگان آتش گشودند. مساله اصلی معترضان در قطیف "تبعیض" علیه اقلیت شیعه عربستان سعودی بود.
به این ترتیب شیخ نمر، که سابقه مخالفت با حکومت عربستان سعودی و چند مورد بازداشت را داشت، به چهره‌ای محوری در اعتراضات بدل شد.
'خروش واژه‌ها'
مقام‌های سعودی معترضان را به وابستگی به "یک قدرت خارجی" (ایران) متهم کردند و گفتند از "مشتی آهنین" برای سرکوبشان استفاده خواهند کرد.
شیخ نمر در اکتبر ۲۰۱۱ و در واکنش به بالا گرفتن تنش گفت: "مقامات به گلوله‌ها متکی هستند، به کشتن و زندانی کردن. ما باید بر خروش واژه‌ها تکیه کنیم، بر کلام عدالت."
او پلیس سعودی را متهم کرد که با استفاده از سلاح گرم جوانان را تحریک کرده است.
Image copyright AFP Image caption در چند سال اخیر مناطق شیعه‌نشین عربستان مستمرا صحنه تظاهرات اعتراضی بوده استدر هفته‌های متعاقب آن اعتراضات ادامه پیدا کرد و دست کم چهار نفر از معترضان به دست نیروهای سعودی کشته شدند.
اعتراضات در زمستان و بهار ۲۰۱۲ هم ادامه پیدا کرد و با کشته شدن دست کم چهار معترض دیگر شعارهای معترضان تندتر شد. آنها در تشییع جنازه یکی از کشته شدگان شعار سرنگونی آل سعود را دادند.
شیخ نمر هم هشدار داد که نیروهای دولتی باید "خونریزی را متوقف کنند" و اگر سرکوب متوقف نشود حکومت سعودی سقوط خواهد کرد.
اما نه تنها سرکوب معترضان متوقف نشد، که خود شیخ نمر هم گرفتار آن شد و در ژوئیه ۲۰۱۲ نیروهای سعودی او را به همراه چند نفر دیگر بازداشت کردند. پلیس اعلام کرد که این افراد هنگام بازداشت از سلاح گرم استفاده کرده‌اند و به همین دلیل ماموران هم به سوی آنها شلیک کرده‌اند.
خبر بازداشت و خوردن گلوله به پای شیخ نمر موجی از اعتراضات را در مناطق شیعه نشین عربستان سعودی به دنبال داشت و چند نفر هم در این اعتراضات کشته شدند.
مخالف صریح
Image copyright BBC World Service Image caption شیخ نمر در سال ۲۰۱۲ دستگیر شد. او پیش از بازداشت با شلیک گلوله نیروهای امنیتی عربستان زخمی شده بودبازداشت سال ۲۰۱۲ اولین تجربه شیخ نمر در زندان نبود.
او در سال‌‌های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۶ هم چندین روز را در زندان گذرانده بود. در سال ۲۰۰۸ مدت کوتاهی در بازداشت بود. شیخ نمر به تندی از مقام‌های سعودی انتقاد می‌کرد.
در سال ۲۰۰۹ و پس از آنکه فیلمبرداری ماموران امنیتی از زنان شیعه‌ای که به زیارت آرامگاه پیامبر اسلام در مدینه می‌رفتند به اعتراض شیعیان و دستگیری چند نفر منجر شد، شیخ نمر با اعتراض به تبعیض علیه شیعیان گفت اگر کرامت شیعیان به آنها برنگردد شیعیان عربستان خواهان جدایی از این کشور خواهند شد.
این اشاره به تجزیه طلبی حکم بازداشت دیگری را برای شیخ نمر به دنبال داشت، اما این حکم باعث نشد که او در بیان دیدگاه‌های خود علیه حکومت سعودی، که آن را حکومتی "ارتجاعی" میدانست، تجدید نظر کند.
در سال ۲۰۱۲ و پس از مرگ نایف بن عبدالعزیز، ولیعهد وقت، شیخ نمر گفت که باید مرگ او را جشن گرفت.
او به طعنه گفت: "حالا ارتش نایف کجا است که در برابر ملک الموت از او محافظت کند؟ کرم‌ها او را می‌خورند و در قبر باید عذاب جهنم را تحمل کند."
او در آن سخنرانی خواهان استعفای شاه سعودی شد.
شیخ نمر منتقد سیاست‌های عربستان سعودی در منطقه بود و از جمله به شدت از نیروهای سعودی به دلیل مشارکت در سرکوب معترضان شیعه در بحرین انتقاد می‌کرد.
او موضع ضد ایران عربستان سعودی را به استهزا می‌گرفت و می‌گفت عربستان سعودی قدرت رویارویی با ایران را ندارد، همان طور که وقتی صدام حسین به کویت حمله کرد، عربستان قدرت مقابله با او را نداشت و آمریکا مجبور به مداخله شد.
نزدیکی به ایران
شیخ نمر حدود ده سال در ایران به مطالعات اسلامی مشغول بود. محمدتقی مدرسی و صادق شیرازی از استادهای او بودند. او سپس مطالعات اسلامی خود را برای مدتی در سوریه ادامه داد.
نظام حکومتی ایده‌آل از نظر شیخ نمر چیزی مشابه جمهوری اسلامی ایران بود و او از "ولایت فقیه" در کنار انتخابات دفاع می‌کرد.
او گفته بود پایگاه مردمی حکومت ایران آن را تقویت کرده و مانع از آن شده که آمریکا بتواند به ایران حمله کند. او نقش آیت‌الله علی خامنه‌ای در سیاست ایران را ستایش می‌کرد و از جمله گفته بود که او "اصلاح‌طلب‌تر از اصلاح‌طلبان است."
Image copyright ABNA Image caption شیخ نمر در ایران هم حامیانی داشتدر عین حال یک سند فاش‌شده از مکاتبات سفارت آمریکا در ریاض نشان می‌دهد که او معتقد بوده مواضعش، از جمله درباره ایران، به درستی منعکس نمی‌شود و تاکید داشته که ارزش‌هایی چون عدالت و آزادی برایش نسبت به سیاست هویتی و دفاع صرف از شیعیان اولویت دارند.
شیخ نمر متولد سال ۱۹۵۹ بود و هنگام اعدام ۵۶ سال داشت. او در العوامیه، در منطقه شیعه‌نشین قطیف متولد شده و شمار دیگری از اعضای خانواده‌اش هم روحانی و ادیب بودند.
مونا جبیر همسر شیخ نمر هنگامی که او در زندان بود در بیمارستانی در نیویورک درگذشت.
برادر شیخ نمر پس از اعدام او از هوادارانش خواست بزرگداشتی در شان او برگزار کنند.