شرق: آشفتگی در بازار نفت با ورود تولیدکنندگان جدید نفت آمریکایی سخت‌تر از پیش نیز شده؛ به نحوی که هر نوع پیش‌بینی را برای آینده قیمت آن غیرممکن کرده است. در چنین شرایط پیچیده‌ای تعیین قیمت نفت در بودجه برای کشوری مانند ایران که وابستگی بالایی به درآمدهای نفتی دارد، بسیار سخت است. حال دولت تصمیم نهایی خود را اعلام کرده و لایحه بودجه را روی قیمت 35 تا 40 دلار بسته است؛ درحالی‌که پیش‌بینی‌ها آینده نفت را روی قیمت‌های 20 تا 25 دلار در سال آتی نیز دیده‌اند و حتی به گفته برخی کارشناسان افت قیمت تا نرخ 15 دلاری نیز دور از انتظار نیست. البته نباید از نظر دور داشت که درنظرگرفتن قیمت نفت پایین‌تر از این ارقام به نوعی چراغ سبز برای کاهش قیمت نفت و پذیرش آن از سوی ایران به حساب می‌آید و باید این نکته را همواره در بازار سیاسی نفت درنظر داشت. حالا در شرایطی که درآمدهای نفتی 66‌ هزار ‌میلیارد تومان با قیمت بشکه‌ای بین 35 تا 40 دلار درنظر گرفته شده، مدیر برنامه‌ریزی استراتژیک وزارت نفت معتقد است که شرایط فعلی سخت‌ترین دوران برای پیش‌بینی آینده قیمت نفت بوده و بازار را آشفته می‌داند. سعید قوام‌پور در گفت‌وگو با ایسنا، درباره اینکه آیا پیش‌بینی‌ها حاکی از امکان‌پذیربودن صعود قیمت نفت تا 40 دلار است؟ اظهار کرد: با این بازار آشفته نفت و اطلاعات دست دوم و سومی که به دست ما می‌رسد، پیش‌بینی قیمت نفت حتی برای امور بین‌الملل وزارت نفت نیز کار دشواری است. وی درباره‌ اینکه کدام‌یک از سناریوهای افزایش قیمت نفت یا کاهش شدید آن به زیر بشکه‌ای 20 دلار برای سال آینده محتمل‌تر است، تصریح کرد: به‌طور‌کلی با توجه به اینکه تجربه تاریخی نشان داده بودجه کشور دچار نوساناتی ازجمله بالارفتن درآمد نفتی یا پایین‌‌آمدن آن می‌شود بنابراین در بودجه امسال نیز میانگینی تصور شده است. او می‌گوید: اگرچه مؤسسات بین‌المللی حدود هفت تا هشت ماه گذشته پیش‌بینی‌هایی برای قیمت نفت در سال آینده میلادی داشته‌اند؛ اما در هفته‌های اخیر با توجه به پایین‌آمدن شدید قیمت‌ هر بشکه نفت خام باید این پیش‌بینی‌ها نیز بازنگری شود که این پیش‌بینی‌ها معمولا با توجه به میانگین سال قبل و احتمال افزایش تقاضا برآورد می‌شود که با احتمال صحت 60 تا 70 درصد اعلام می‌شوند. قوام‌پور با اشاره به‌اینکه قیمت نفت در شرایط فعلی به سرعت تغییر می‌کند، شرایط فعلی را سخت‌ترین دوران برای پیش‌بینی، توصیف و اظهار کرد: برای متخصصان حوزه نفتی یعنی کسانی که دست‌اندرکار فروش هستند نیز پیش‌بینی قیمت نفت در شرایط فعلی بسیار کار مشکلی است. مدیر برنامه‌ریزی استراتژیک وزارت نفت عنوان کرد: برای آنکه اوضاع نفت را در آینده ببینیم، لازم است به دو سال پیش بازگردیم؛ یعنی زمانی که نفت از 50 دلار به 35 دلار رسید و این اتفاق ممکن است در سال آینده نیز بیفتد. وی همچنین با اشاره به کاهش قیمت نفت و تأثیر آن در میزان تولید نفت گفت: از سوی دیگر جایی که تولید نفت‌ گران تمام می‌شود تولید نفتی مثل شیل آمریکا نیز تا‌به‌حال کاهش یافته و در آینده نیز مطمئنا کمتر خواهد شد که این امر می‌تواند به عقب‌نشینی چنین کشورهایی در تولید و کاهش عرضه منجر شود.

-----------------------------------------------------
برآورد فوق‌خوشبینانه قیمت نفت در بودجه
محمدعلی خطیبی- نماینده سابق ایران در اوپک
رقمی که در بودجه سال آینده برای قیمت نفت برآورد شده، بین 35 تا 40 دلار است، حال آنکه در شرایط فعلی هر بشکه نفت ایران حدود 30 دلار به فروش می‌رسد. به نظر من بهتر بود قیمت نفت در بودجه را با سه رقم 25، 30 و 35 دلار و براساس سه سناریوی بدبینانه، میانه و خوشبینانه تعیین می‌کردند؛ چراکه فعلا هم شرایط بازار نفت به‌گونه‌ای ناپایدار و لحظه‌ای است که عملا نمی‌توان روی رقم مشخصی متمرکز شد و قیمت نفت در آینده را پیش‌بینی کرد و هنوز افزایش تولید ایران وارد بازار نشده است. حتی برخی از کشورهای دیگر نیز، با ادعای اینکه در صنعت نفت سرمایه‌گذاری‌هایی داشته‎اند، خواستار افزایش تولید هستند. اخیرا نیز یکی از مؤسسات تحقیقاتی پیش‌بینی کرده بود با ورود اضافه تولید نفت ایران به بازارهای جهانی، احتمال افت قیمت تا 15 دلار هم وجود داشته باشد. البته من با این پیش‌بینی ابدا موافق نیستم، اما وقتی عرضه زیاد باشد افت قیمت ناگزیر است. قیمت‌ها در بازار نفت، چه ما قبول داشته باشیم چه نه، بالا و پایین می‌روند، ازاین‌رو اینکه بگوییم تعیین رقم 25 دلار برای قیمت نفت در بودجه به معنای قبول کاهش قیمت نفت در آینده است، چندان قابل قبول نیست. تعیین ارقام غیرواقعی در بودجه، محقق‌نشدن درآمدها و کسری بودجه و مشکلات ناشی از آن را در پی خواهد داشت، حال آنکه با در نظرگرفتن همه جوانب، می‌توان شرایطی ایجاد کرد که در آینده ریسک کمتری متوجه اداره امور مملکت شود.
 البته این صحبت‌ها به معنای تأیید افت قیمت نفت نیست، گرچه از منظر شاخص‌های اقتصادی، فعلا افزایش قیمت نفت بعید به نظر می‌رسد، اما عوامل غیراقتصادی زیادی نیز هستند که بر این بازار تاثیرات زیادی دارند. مثلا در شرایط فعلی، دو تولیدکننده اول اوپک؛ یعنی عربستان و عراق درگیر جنگ هستند و کوچک‌ترین تغییراتی در روال جنگ این کشورها می‌تواند تولید نفت آنها را تحت‌تأثیر قرار دهد و قیمت نفت دستخوش تغییرات قابل ملاحظه‌ای شود. پیش از این عربستان و کشورهای هم‌پیمانش ادعا داشتند که با کاهش قیمت، نفت شیل آمریکا را از بازار خارج خواهند کرد، اما این اتفاق نیفتاد. در حقیقت گرچه ادامه‌دارشدن کاهش قیمت نفت، سرمایه‌گذاری‌های جدید در این صنعت را با چالش جدی مواجه می‌کند، اما سرمایه‌گذاری‌هایی که پیش از این در صنعت نفت انجام شده است کماکان به تولید و عرضه نفت ادامه خواهند داد و انتظار برای کاهش رقبا از بازار و کاهش عرضه و در نتیجه افزایش قیمت نفت چندان معقول نیست.
-----------------------------------------------------
این قیمت‌ها برای امروز بالاست
منصور معظمی- عضو  هیأت‌علمی دانشگاه نفت
حجم فعلی صادرات نفت کشور با قیمت 35 تا 40 دلار، که در بودجه 95 در نظر گرفته شده است، به‌هیچ‌وجه سهم نفت در بودجه را محقق نخواهد کرد چراکه سهم نفت 66 هزار میلیارد تومان، یعنی حدود 22 میلیارد دلار، محاسبه شده است که ابدا با صادرات روزانه یک میلیون بشکه نفت تأمین نخواهد شد مگر اینکه اضافه‌تولید نفت در پساتحریم تحقق یابد ازاین‌رو این سهم با نگاهی به تحقق اضافه‌تولید محاسبه شده است. امیدواریم شرایط مدنظرگرفته‌شده در بودجه به واقعیت بپیوندد؛ گرچه متأسفانه این قیمت‌ها با توجه به وضعیت فعلی بالاست. آن‌گونه‌که شاخص‌های اقتصادی نشان می‌دهند، نمی‌توان در سال آتی میلادی انتظار اتفاق خاصی در اقتصاد جهان را داشت که بتواند تقاضا برای نفت را افزایش دهد و به افزایش قیمت نفت بینجامد. بنابراین بهبود بازار نفت نیز چندان قابل‌تصور نیست. گرچه جدای از مسائل اقتصادی، بسیاری از اتفاقات غیراقتصادی نیز می‌تواند بر این بازار تأثیرات شگرف بگذارد و معادلات بازار نفت را تغییر دهد.
نفت، در کنار مالیات و صادرات غیرنفتی، سه منبع اصلی درآمدی دولت در بودجه را تشکیل می‌دهند حال اینکه عدم تحقق منابع حاصل از فروش نفت مستقیما به معنای عدم تحقق از دو منبع دیگر نیز هست چراکه قیمت صادرات غیرنفتی شامل محصولات پتروشیمی، میعانات گازی و مشتقات نفتی مستقیما به نفت مربوط است و از دیگر سو با افت قیمت نفت، وضعیت اقتصادی کشور به گونه‌ای می‌شود که توان پرداخت مالیات بنگاه‌ها نیز کاهش می‌یابد. از این رو به نظر می‌رسد سال آینده از نظر اقتصادی و تحقق درآمدهای دولت، سال سختی برای کشور خواهد بود. البته این نکته نیز ناگفته نماند که اقتصاد جهانی در درازمدت نمی‌تواند قیمت کم نفت را تحمل کند چراکه نفع و ضرر این بازار دوطرفه است و در شرایطی که قیمت نفت کاهش پیدا می‌کند، گرچه در ابتدا تولیدکنندگان نفت ضرر می‌کنند اما در ادامه به دلیل کاهش قدرت خرید این کشورها، تقاضا برای محصولات کشورهای مصرف‌کننده نفت نیز به‌شدت کاهش می‌یابد و آنها را با چالش‌های جدی در سرمایه‌گذاری‌ها و طرح‌های دردست‌تکمیل مواجه می‌کند. ازاین‌رو این بازار باید به گونه‌ای باشد که هر دو طرف منتفع شوند. بودجه 95 با این ذهنیت‌ها و با درنظرگرفتن این معادلات بسته شده است البته درنظرگرفتن رقم‎هایی کمتر از این نیز به منزله علامت‌دادن به بازار، برای کاهش قیمت است.