آلاینده‌های هوا عبارتند از مونوکسید کربن، ازن، دی‌اکسید نیتروژن، دی‌اکسید گوگرد، ذرات معلق کمتر از 10 میکرون و ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون؛ آنچه که بیشتر از همه و خطرناک‌تر از سایر آلاینده‌ها می‌تواند سلامت انسان را تهدید کند، ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون یا همان ریز آلاینده‌ها است که حتی از ماسک‌های معمولی هم عبور کرده و در ریه انسان ته‌نشین می‌شود. اما تا چه میزان وجود این ذرات معلق در هوا طبیعی است؟
بر اساس استاندارهای موجود، میزان ذرات محلول در یک کیلوگرم هوا مقیاس تعیین حد مجاز یا غیرمجاز ذرات معلق در هوا است که با استاندارد میلی‌گرم محلول در یک کیلوگرم هوا(PPm) سنجیده می‌شود.
در صورتیکه حد شاخص ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون کمتر از 50 پی‌پی‌ام باشد، هوا در شرایط پاک قرار دارد. برای مثال در 9 ماهه اول سال 94 شهر تهران تنها 9 روز هوای پاک را تجربه کرده است. در صورتیکه شاخص بین 50 تا 100 واحد قرار بگیرد، هوا در وضعیت سالم قرار دارد و مشکلی در هوا وجود ندارد؛ هرچند که هوا پاک تلقی نمی‌شود.
اگر شاخص بالاتر از عدد 100 و زیر 150 باشد، در این صورت هوا برای گروه‌های حساس مانند بیماران قلبی و ریوی، کودکان، سالمندان و زنان باردار، ناسالم تلقی شده و به این گروه از افراد توصیه می‌شود در شرایطی که هوا ناسالم است از فعالیت در هوای آزاد پرهیز کنند. اما اگر شاخص ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون بالاتر از عدد 150پی‌پی‌ام قرار بگیرد. در این صورت هوا برای همه گروه‌های انسانی و جنسیتی ناسالم تلقی شده و اصطلاحا هوا در وضعیت «هشدار» قرار می‌گیرد.
 اما اگر آلودگی‌ هوا تداوم پیدا کرده به بالاتر از عدد 200 برسد، در این صورت وضعیت هوا در شرایط بسیار ناسالم یا همان اضطرار قرار گرفته که باید اقدامات فوری جهت کاهش آلودگی هوا صورت گیرد. در چنین شرایطی معمولا دید افقی به دلیل غلظت آلاینده‌ها کاهش یافته و امکان تردد در هوای آزاد برای عموم مردم خطرناک تلقی می‌شود. اما قانون برای چنین مواقعی چه توصیه‌ای دارد؟

  قانون در زمان آلودگی هوا
ماده 7 ‌قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب 1374  در خصوص زمان‌هایی که کیفیت هوا به وضیعت هشدار می‌رسد، مقرر کرده است که «در مواقع اضطراری که به علت کیفیت خاص جوی، آلودگی هوای شهرها به حدی برسد که به تشخیص وزارت بهداشت، درمان و آموزش‌پزشکی سلامت انسان و محیط زیست را شدیداً به مخاطره بیاندازد، سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری وزارت کشور، شهرداری‌ها و نیروی‌انتظامی جمهوری اسلامی ایران ممنوعیت‌ها یا محدودیت‌های موقت زمانی، مکانی و نوعی را برای منابع آلوده‌کننده برقرار می‌کند و بلافاصله مراتب‌را از طریق رسانه‌های همگانی به اطلاع عموم خواهد رسانید.»
همچنین بر اساس دستورالعمل اجرايي وضعيت اضطراري آلودگي هوا که بر اساس تبصره 6 قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا به تصویب شورای عالی ترافیک رسیده و در آن وظایف دستگاه‌های مختلف در این شرایط تعیین شده، در شرايط پايداري و وارونگي دما در صورتي که سازمان هواشناسي براي حداقل 48 ساعت پديده وارونگي دما و پايداري را پيش بيني کند، کميته بهداشت هواي وزارت بهداشت يکي از شرايط سه گانه هشدار، اضطرار و بحران را با توجه به ميزان آلاينده‌ها اعلام مي کند و پس از آن کميته نظارت بر هماهنگي مواقع اضطراري آلودگي هوا مرکب از نمايندگان تام الاختيار سازمان حفاظت از محيط زيست، وزارت بهداشت، وزارت کشور و سازمان هواشناسي با مسئوليت استانداري تشکيل مي شود تا تصميمات لازم را بر اساس دستورالعمل موجود اتخاذ و نتايج نيز از طريق دبير کميته به اطلاع مردم مي رسد.
یکی از تصمیمات رایج در این شرایط، تعطیلی مدارس، اجرای طرح زوج و فرد و ممنوعیت تردد در سطح شهر، تعطیلی کارخانه‌های آلاینده و در نهایت تعطیلی ادارات در شرایط بحرانی است.