علي اصغر هلالي* - مسائل مختلف مالي و تامين سرمايه در گردش مورد نياز، مهم‌ترين مواردي هستند كه بنگاه‌هاي اقتصادي، خرد و كلان، با آن مواجهه مي‌باشند. با بررسي اجمالي تاريخچه بنگاه‌هاي اقتصادي تازه تاسيس مشاهده مي‌كنيم كه اغلب پس از مدتي كوتاه از بين مي‌روند و تنها شركت‌هاي محدودي سرپا مي‌مانند و از بين اين عده قليل نيز انگشت‌شمار به موفقيت‌هاي ويژه‌اي دست مي‌يابند.
يكي از بزرگ‌ترين دلايل اين امر، عدم توجه كافي موسسين شركت‌ها به مسائل مالي و مدل‌هاي كسب و كار در ابتداي شروع به فعاليت مي‌باشد.
شركت‌هاي نرم‌افزاري اغلب توسط مهندسين و فعالين جوان و متخصص در امر فناوري اطلاعات تاسيس مي‌گردند كه اكثر قريب به اتفاق ايشان تنها به ايده و پيچيدگي‌هاي فني آن توجه مي‌نمايند و اغلب از مسائل مالي و طراحي مدل كسب و كار غافل مي‌مانند و شايد بتوان گفت آن را جزو بديهيات مي‌شمارند و از بكارگيري و مشاوره با متخصصين اين علم خودداري مي‌نمايند كه اين امر عليرغم وجود ايده‌هاي نو، قابل توجه و توانمندي‌هاي فني پرشمار، آغاز شكست تجاري اين بنگاه‌هاي اقتصادي تازه تاسيس مي‌باشد كه اگر در قالب كسب و كار صحيح و با پيش‌بيني‌هاي مالي درست همراه باشد به موفقيت منتهي مي‌گردد.
حضور در بازارهاي جديد نيز احتياج به برنامه‌ريزي دقيق، پيش‌بيني منابع مالي لازم و طراحي مدل كسب و كار مناسب براي هر بازار دارد و البته چگونگي حضور موفق در بازارهاي بين‌المللي داراي نكات و ظرايف به مراتب بيشتري بوده و توجه و دقت بالاتري را طلب مي‌نمايد.
بانك ها در چارچوب قوانين و مقررات وظيفه تامين نيازهاي مالي بنگاه‌هاي اقتصادي را بر عهده دارند كه مي‌توان ايشان را صرف نظر از خصوصي و دولتي بودن آن، به دو دسته كلي بانك‌هاي تخصصي، بانك‌هاي تجاري تقسيم نمود.
بانك‌هاي تخصصي، بانك‌هايي هستند كه براي حمايت از فعاليت‌هاي ويژه تاسيس شده‌اند و با وجود آن كه ممكن است در فعاليت‌هاي تجاري عام نيز فعاليت نمايند ولي ماموريت اصلي ايشان حمايت از فعاليت‌هاي خاص مي‌باشد كه در ايران مي توان به بانك‌هاي توسعه صادرات ايران و صنعت و معدن اشاره نمود.
بانك توسعه صادرات ايران، بانك تخصصي صادرات كشور مي‌باشد كه ماموريت ويژه آن حمايت از توسعه صادرات غيرنفتي كشور مي‌باشد.
از خدمات اين بانك براي امر صادرات به صورت كلي و صادرات نرم‌افزار به صورت خاص مي توان به موارد زير اشاره نمود:
- تامين سرمايه در گردش ريالي مورد نياز جهت انجام پروژه‌هاي مهندسي نرم‌افزار در داخل كشور و سپس صدور محصولات و خدمات نرم‌افزاري به خارج از كشور
- تامين سرمايه در گردش ارزي لازم نظير مورد نياز براي تامين هزينه‌هاي صدور خدمات فني مهندسي در خارج كشور
- صدور ضمانتنامه‌هاي ارزي شركت در مناقصات، پيش‌پرداخت و حسن انجام كار براي پروژه‌هاي خدمات فني مهندسي در خارج كشور
- تامين اعتبار ارزي لازم براي خريداران محصولات و خدمات شركت‌هاي ايراني در قالب تسهيلات اعتبار خريدار
- گشايش اعتبار جهت خريد دانش فني لازم از خارج از كشور
- انجام كليه عمليات كارگزاري بانكي مورد نياز براي صدور خدمات يا محصولات نرم‌افزاري در قالب اسناد وصولي ارزي يا اعتبار اسنادي
ضمن يادآوري اين نكته كه بانك توسعه صادرات ايران با توجه به ماموريت ويژه آن داراي بيشترين ارتباطات بين المللي در خارج از ايران بوده و يا به عبارتي شناخته شده ترين بانك ايراني براي ساير موسسات مالي بين‌المللي جهان بوده، نماينده بانك توسعه اسلامي در ايران نيز مي‌باشد و در صورتي كه شركت‌هاي ايراني تمايل به استفاده از منابع اين بانك جهت انجام پروژه‌هاي مختلف در كشورهاي اسلامي را داشته باشند مي توانند از خدمات بانك توسعه صادرات ايران استفاده نمايند.
ارتباط تنگاتنگ بانك توسعه صادرات با صندوق ضمانت صادرات ايران نيز مشكلات استفاده از تسهيلات اين دو سازمان به صورت همزمان را به حداقل رسانده است.
يكي از ويژگي‌هاي جالب اين بانك، پيشرو بودن آن در زمينه خدمات بانكداري الكترونيكي مي‌باشد كه در اين ميان مي‌توان به خدماتي نظير استفاده از موبايل و اينترنت در انتقال پول، خريد و فروش سهام، كنترل موجودي پرداخت قبوض و... اشاره نمود كه براي اولين بار توسط اين بانك در كشور اجرا گرديد و اين در حاليست كه بانك توسعه صادرات بانك تجاري نمي‌باشد و اين امر ناشي از توجه ويژه و علاقه‌مندي مديران اين بانك به ويژه آقاي دكتر نوروز كهزادي مديرعامل محترم بانك توسعه صادرات ايران به انجام خدمات نوين بانكداري با استفاده از فناوري اطلاعات مي‌باشد.
از ديگر ويژگي‌هاي شاخص اين بانك در رابطه با پروژه‌هاي صنعت اولويت دادن به پروژه‌هاي نرم‌افزاري، داشتن شناخت صحيح از ماهيت اين صنعت و عنايت ويژه مديران و مسئولين بانك به آن مي‌باشد كه صاحبان شركت‌هاي نرم‌افزاري بنگاه‌هاي اقتصادي كه با بانك‌هاي تجاري در رابطه با دريافت تسهيلات برخورد نموده‌اند خود مي‌دانند چه موهبت بزرگي مي‌باشد! بازديد ساليانه مديران ارشد بانك از نمايشگاه‌هاي معتبر IT نظير CeBIT جهت يافتن سرويس‌هاي جديد بانكداري نشان از علاقه‌مندي مديران بانك براي به‌روز رساني خدمات آن دارد و غرفه‌داران ايراني CeBIT كه تنها مديرعامل بانك ايراني كه از غرفه‌هاي ايراني بازديد و ساعت‌ها با ايشان راجع به مشكلاتشان صحبت نموده است مديرعامل بانك توسعه صادرات ايران بوده است.
از ديگر خدمات بانك كه بايد مورد توجه ويژه شركت‌هاي نوپاي نرم‌افزاري باشد، طرح توسعه شركت كوچك و متوسط (SME) بانك مبني بر اختصاص تسهيلات ارزان قيمت بانكي به شركت‌هاي تازه تاسيس و نوپا كه داراي ايده ها يا قراردادهاي صادراتي باشند تا سقف يك ميليارد ريال وبا وثايق ساده مي‌باشد كه عملا دريافت آن از بانك‌هاي تجاري براي جوانان فعال در امر فناوري اطلاعات نزديك به محال مي‌باشد.
هدف نويسنده از نوشتن اين يادداشت جلب توجه فعالان صنعت نرم‌افزار به وجود اين تسهيلات ويژه در كنار گوششان بود زيرا با سئوالي ساده از بانك توسعه صادرات ايران متوجه گرديدم كه تاكنون متقاضيان استفاده از اين تسهيلات از تعداد انگشتان يك دست نيز كمتر بوده است.
* مديرعامل شركت مهندسي صنعتي آرشام كوشا و صادر کننده نمونه نرم افزار