به گزارش ایرنا، آیین‌های باران‌خواهی در استان فارس قدمتی به درازای تاریخ دارند؛ آیین‌هایی که بسیاری از آن‌ها به گفته استادان دانشگاه و بزرگان محلی، به مرور زمان به دست فراموشی سپرده شده‌اند.
«هدورسه» به عنوان یکی از این آیین‌های ناب، در شهرستان ممسنی رواج داشته، اما امروز رنگ باخته است.
این آیین سنتی که ریشه در باورهای عمیق مردمی دارد، در سال‌هایی که بارندگی به شدت کاهش می‌یافت، به عنوان نمادی از اتحاد و همبستگی اجتماعی اجرا می‌شد.
نجوای جمعی برای باران
در این رسم پرشور، گروهی از اهالی شهر یا روستا گردهم می‌آمدند و با خواندن شعرهای آهنگین به در خانه‌ها می‌رفتند؛ آن‌ها با در دست داشتن چوب‌دستی، با زدن دو سنگ به هم، که نماد رعد و برق بود و خواندن شعر «هدورسه هدورسه، باران بزن پر کاسه»، طلب باران می‌کردند.
صاحب‌خانه با پاشیدن آب بر روی گروه، بر تقدس آب تاکید می‌کرد و این کار، نماد بارش باران رحمت الهی دانسته می‌شد؛ خیس کردن گروه نیز از جنبه‌های شاد و پرهیجان آیین بود.
از نان تا پیاز؛ پاداشی برای باران‌خواهان
پس از پاشیدن آب، گروه هدورسه می‌خواندند و می‌گفتند: «اووشه (آبش را) دادی، دونشه (نانش را) بده»؛ این بیت آنقدر تکرار می‌شد تا صاحب‌خانه هدیه‌ای مانند گندم، آرد، پول یا دیگر پیشکش‌ها در کیسه گروه می‌گذاشت.
با دریافت هدیه، گروه با خواندن «خدا زیادش بکنه، نون و پیازش بکنه» برای صاحب‌خانه دعای خیر می‌کردند؛ اما اگر خانه‌ای چیزی نمی‌داد، با اشعاری چون «حونه‌ی که خشک خشکه، پرش چال تیله موشکه» یا در منطقه رستم «حونه‌ی که ویر ویره، پرش چال سمیره» مورد عتاب قرار می‌گرفت.
آیین در آستانه فراموشی
این آیین زیبا به تدریج در ورطه فراموشی قرار گرفته است؛ مقامت محمودی رئیس میراث فرهنگی شهرستان ممسنی، در گفت‌وگو با ایرنا به جزئیات بیشتری از این آیین اشاره کرد.
به گفته وی، در سال‌های کم‌بارش، کودکان و نوجوانان با تشکیل گروه‌های چندنفری و در دست گرفتن چوب‌دستی، شبانه به در خانه‌ها می‌رفتند و آیین هدورسه را اجرا می‌کردند.
محمودی به روایتی قدیمی‌تر نیز اشاره کرد و گفت: در گذشته، آردی که صاحب‌خانه می‌داد، به صورت خمیر درآورده و در آن ریگی پنهان می‌شد؛ هرکس ریگ را پیدا می‌کرد، یا تنبیه می‌شد یا باید میهمانی می‌داد.
ثبت ملی؛ آرزوی دیرینه؛ آیا این سنت کهن ثبت خواهد شد؟
محمودی از تلاش برای ثبت ملی این آیین خبر داد و افزود: ثبت این آیین کهن در برنامه میراث معنوی و ملی قرار گرفته است؛ سال ۱۴۰۱ این رسم به همراه آیین دیگری به اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس ارسال شد، اما به دلیل سهمیه اندک هر استان برای ثبت آثار (یک تا ۲ مورد)، از قافله جا ماند.
وی تاکید کرد: از ماه آینده تلاش خواهیم کرد موضوع ثبت این آیین کهن جان تازه‌ای بگیرد و مراحل اداری آن انجام شود تا در نهایت این میراث ملی با نام شهرستان ممسنی به ثبت برسد.
خشکسالی؛ چالشی جدی در فارس
براساس آخرین داده‌های هواشناسی، بارش‌های موثر از نیمه دوم آبان آغاز خواهند شد و پیش‌بینی می‌شود از نیمه آبان تا نیمه آذر، میزان بارش‌ها کمتر از نرمال و از نیمه آذر تا بهمن در حد نرمال باشد.
کاهش بارش‌ها موجب کاهش رطوبت خاک، فرسایش بیشتر زمین‌های کشاورزی و افت محسوس ذخایر سدها شده است؛ سال گذشته بیشتر نقاط استان خشکسالی را تجربه کردند و میزان بارش‌ها ۴۰ درصد زیر حد نرمال بود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای فارس، با اشاره به تداوم خشکسالی در سال آبی گذشته، تاکید کرد: اکنون در روزهای ابتدایی سال آبی جدید، وضعیت منابع آب سطحی استان فارس در شرایط حساسی قرار دارد و اصلاح رفتارهای بهره‌برداران در پیشگیری از مواجهه با تنش، الزامی است.
سیاوش بدری خاطرنشان کرد: همکاری مردم و برنامه‌ریزی مدیریتی دستگاه‌های متولی آب در فارس، موجب گذر موفق از تابستان سخت ۱۴۰۴ شد؛ خوشبختانه تابستان گذشته را به‌رغم تداوم خشکسالی و کاهش قابل توجه بارندگی، به همراهی مردم، بدون تنش آبی پشت سر گذاشتیم.