به گزارش روز شنبه ایرنا از مؤسسه فرهنگی و مطالعاتی بزرگمهر حکیم، این نشست با هدف بازخوانی علمی و فرهنگی شاهنامه فردوسی، در تهران برگزار و تازه‌ترین دیدگاه‌ها درباره پیوند شاهنامه با تاریخ، علم، فلسفه و حقوق در آن مطرح شد.
محمد رسولی، شاهنامه‌پژوه، تاریخ‌دان و حقوقدان، در نشست علمی «شاهنامه، از تاریخ تا قانون به روایت امروز»، با اشاره به جایگاه رسانه‌ها در ارتقای فرهنگ و هویت ایرانی گفت: نقش رسانه‌ها در بازنمایی درست مفاهیم فرهنگی کمتر از نقش پژوهشگران نیست. اگر رسانه‌ها شاهنامه را به عنوان گنجینه‌ای علمی و تاریخی معرفی کنند، نگاه جامعه به آن دگرگون خواهد شد.
این شاهنامه‌پژوه با انتقاد از نگاه سطحی و افسانه‌ای به شاهنامه تأکید کرد: شاهنامه را نباید در حد قصه یا اسطوره دانست. فردوسی خود می‌دانست که روایتش بر بنیان واقعیت استوار است. بسیاری از بخش‌های به‌ظاهر افسانه‌ای، در حقیقت رمزی از دانشی فراتر از زمان خودند؛ برای مثال، پرواز کیکاووس یا جام جهان‌نما می‌توانند نشانه‌هایی از فناوری و دانش پیشرفته ایرانیان باستان باشند.
وی ادامه داد: وقتی فردوسی می‌گوید جمشید هفت‌صد سال پادشاهی کرد، منظورش یک فرد نیست، بلکه یک دوره تاریخی است؛ همان‌گونه که امروز از دوران صفوی یا قاجار یاد می‌کنیم.
سیمرغ؛ نماد دانایی یا تمدنی فراتر
رسولی در ادامه با اشاره به داستان زال و سیمرغ گفت: اگر روایت سیمرغ را از دید نمادین بخوانیم، درمی‌یابیم که او نه پرنده‌ای افسانه‌ای، بلکه نمادی از دانایی و ارتباط با دانشی آسمانی است. شاهنامه در بسیاری از بخش‌ها به موجودات آسمانی و آمدوشد آنان اشاره دارد و این می‌تواند بیان رمزی از ارتباط انسان با تمدنی دیگر باشد.
این پژوهشگر با اشاره به ریشه‌های حقوقی و اجتماعی در شاهنامه افزود: در هر بار جلوس پادشاه، انجمن حضور دارد و شاه در برابر مردم سوگند می‌خورد. این همان مفهوم نظارت عمومی است که امروز در حقوق عمومی و قانون اساسی می‌بینیم. فردوسی نشان می‌دهد که در ایران باستان، قدرت سیاسی مطلق نبوده و پادشاه، وکیل مردم بوده است.
رسولی در بخش دیگری از سخنانش گفت: شاهنامه ستون هویت ایرانی است و در هر بحران، همه اقوام و گرایش‌های ایرانی را زیر پرچم واحد زبان و فرهنگ فارسی گرد می‌آورد. اگر حاکمیت بداند چه میراثی در اختیار دارد، شاهنامه باید محور فرهنگی کشور باشد.
وی با اشاره به نمونه‌های تاریخی افزود: شاه اسماعیل صفوی در ۱۳ سالگی شاهنامه می‌خواند و با الهام از آن توانست ایرانِ واحد را از دل آشوب زنده کند. فرماندهان او از مذاهب و اقوام مختلف بودند، اما همه با الهام از هویت ایرانی که شاهنامه به آن جان می‌بخشد، در کنار هم ایستادند.
این حقوقدان گفت: تاجیکستان سال‌هاست به هر خانواده یک نسخه از شاهنامه هدیه می‌دهد. آن‌ها به اهمیت فرهنگی این اثر پی برده‌اند، اما در ایران باید گام‌های بزرگ‌تری برداشت؛ از تأسیس مراکز پژوهشی تا گسترش آموزش شاهنامه در مدارس و رسانه‌ها.
رسولی با تأکید بر ظرفیت‌های هنری و نمایشی این اثر گفت: اگر فردوسی ۱۰ منشی صحنه داشت، فیلمنامه‌ای بهتر از شاهنامه نمی‌نوشت! هر داستان شاهنامه قابلیت تبدیل‌شدن به فیلم، نمایش یا مجموعه‌ای تلویزیونی را دارد. شاهنامه، فیلمنامه‌ای است که قرن‌ها پیش از پیدایش سینما نوشته شد.