برای خیلیها این نقطه تجلی لحظه دیدار است، لحظهای که چشمها به نور آستان جانان آشنا میشود و برق خوشحالی بر دیدگان زائران مینشیند و به این واسطه است که این فضا تا همیشه در ذهن برخی زائران خاطرهانگیز میشود، دقیقاً به مانند مجاورانی که با هویت و تاریخ رهباغ حضرت زهرا(س) آشنا هستند و میدانند این مسیر برآمده از بخش هویتی شهر مشهد است.
رهباغی که انتهایش مشرف به بارگاه ملکوتی حضرت رضا(ع) است. در این مسیر مسافت و زمان ارزش خود را از دست میدهند؛ چرا که زائران با پای دل ادامه مسیر را تا حرم مطهر طی میکنند. این رهباغ یکی از مسیرهای جدید تشرف است که در سالهای اخیر ایجاد شده و حال و هوای خودش را دارد.
دعوت به زیارت پسر از سوی مادر
رهباغ حضرت زهرا(س) تنها مسیر رهباغ پیرامون حرم مطهر است که به القاب بهشت نامگذاری نشده است. این مسیر اما، به مانند هفت رهباغ دیگر به قطعهای از بهشت میرسد آن هم از مسیری که به نام حضرت زهرا(س) نامگذاری شده است. زائرانی که از این راه مشرف میشوند، از سوی مادر امت حضرت زهرا(س) به زیارت امام رضا(ع) دعوت شدهاند.
قرار گرفتن در مسیر رهباغ حضرت زهرا(س) به سمت حرم مطهر، زائران را با یک زاویه دید زیبا و کمنظیر مواجه میکند. مسیری که به مانند بسیاری از رهباغهای اطراف حرم منور، چشمها را خیره به ایوان و گلدستههای حرم مطهر میکند، زائران در این مسیر حال خوبی دارند و با عبور از سنگفرشهای رهباغ خودشان را به حرم مطهر میرسانند. در طول این مسیر نیمکت و مبلمان شهری به صورتی زیبا و استاندارد تعبیه شده است. زائرانی هستند که در مسیر زیارت، تاب رسیدن به حرم منور را ندارند و در همین رهباغ صبرشان لبریز میشود و روی نیمکتها و لبه دیوار باغچهها مینشینند و باب درددل را باز میکنند.
مسیری با رنگ و بوی زیارت و معنویت
رهباغ حضرت زهرا(س) با هدف ایجاد دسترسی بیشتر زائران پیاده به حرم مطهر ساخته شده است، با همان نگاهی که بقیه رهباغها هم ایجاد شد تا از ازدحام پیادهرو مسیرهای اصلی اطراف حرم مطهر کاسته شود. اراضی این مسیر در سال ۱۳۸۴ از سوی شهرداری مشهد تملک شد تا این ره باغ با مساحت بیش از ۱۷ هزار و ۵۰۰ مترمربع به عنوان یکی از مسیرهای تشرف به حرم مطهر رضوی آماده سازی شود و در اختیار زائران و مجاوران قرار گیرد. در نهایت پس از سالها کار عمرانی و برنامهریزی برای این مسیر، رهباغ حضرت زهرا(س) در سال ۱۴۰۱ به بهرهبرداری رسید.
این ره باغ، شارستان رضوی در قطاع سه بولوار شهید شوشتری را از حاشیه میدان امر به معروف و نهی از منکر به ورودی صحن امام حسن مجتبی(ع) حرم مطهر متصل میکند.
ایجاد مسیرهای تشرف پیادهمحور و در نتیجه ایجاد رهباغ حضرت زهرا(س) سبب شد فرهنگ زیارت و ترسیم فضای معنوی پیرامونی حرم مطهر مورد توجه باشد، در نتیجه دو گذر قدیمی کوچه سیاه آب و کوچه پرنده فروشها (محله کشمیری ها) در ساخت این ره باغ حفظ و احیا شود.
علاوه بر اتصال این معابر فرعی به ره باغ و ایجاد مسیر میانبر و کوتاهتر برای تشرف زائران به بارگاه منور رضوی، ساخت این رهباغ رونق و حیات دوبارهای به این گذرهای قدیمی داد و در پی آن جانبخشی به فعالیتهای اجتماعی، کسب و کارهای موجود در حاشیه این معابر و حتی فعالیتهای فرهنگی و مذهبی در ایام و مناسبتهای خاص را به دنبال خواهد داشت.
رهباغ امروزی، جایگزین خانههای قدیمی
هر نقطه از رهباغ حضرت زهرا(س) خاطرات و هویتی کهن با خود دارد. این مسیر در نقطهای از شهر مشهد واقع شده که تا همین چند دهه پیش خانههای قدیمی را در خود جای داده بود که پس از تملک و تخریب این خانهها، رهباغ زیبای اکنون پدید آمد. این مسیر در سالیان دورتر محدودهای از ضلع شرقی محله نوغان بوده است. قبرستان خردو در حدود ۱۰۰ سال پیش در این نقطه بوده که در دهه ۴۰ تخریب شده است. اکنون نیز مسجد خردو و منبع آب خردو در این محدوده و در نزدیکی رهباغ قرار دارد.
خانه داروغه نیز جزو معدود خانههای قدیمی این محدوده بوده که در مجاورت رهباغ باقی مانده است. فضای فعلی رهباغ حضرت زهرا(س) به محل باروهای شمال شرقی مشهد منتهی میشود و این نقطه با عنوان دروازه میرعلی آمویه شناخته میشده است. این محدوده در مشهد قدیم اکثراً محل سکونت قشرهای آسیبپذیر و فقیر شهر نیز بوده است.
در مجاورت این رهباغ مسجد قراولخانه قرار دارد که نشان از فعالیت قراولخانه (پاسگاههای محلی) در دوره قاجار در این محدوده است.
پیاده تا حرم مطهر
تشرف از مسیر رهباغ حضرت زهرا(س) به مانند همه رهباغهای اطراف حرم مطهر رضوی، حس متفاوتی به زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی میدهد. زائران از این مسیر چشم به بارگاه منور رضوی میدوزند و با هر قدمی که برمیدارند، خود را نزدیکتر به صحن و سرای رضوی میبینند. حسی که گاه در کنار حال خوب زیارت، خاطرهانگیز هم هست. زائران سن و سالدارتر در این فضا یاد کوچههای قدیمی اطراف حرم مطهر را زنده میکنند، کوچههایی که پیچ در پیچ بود و باصفا! و قدم زدن در آنها همراه با حس خوب زیارت، حال معنوی متفاوتی را نصیب زائران میکرد.
آشنایی بیشتر مشهدیها و مسافران با این رهباغ زیبا سبب شده مسیری متفاوت از راه همیشگیشان به سمت حرم مطهر انتخاب کنند. زائرانی هستند که مسیر تشرفشان به حرم مطهر از رهباغ حضرت زهرا(س) نمیگذرد اما به واسطه تضرع و توسلی که در رفتارشان هست، دوست دارند از این مسیر و با پای پیاده به حرم منور مشرف شوند.
زیبایی امروز، سایهسار آینده
رهباغ حضرت زهرا(س) در زیبایی به مانند همه فضاهای پیرامونی حرم مطهر، کمنقص و چشمنواز است. این فضای زیبا آراسته به سرسبزی و نور است. با وجود آنکه از درختان قدیمی این فضا هیچ نشانی باقی نمانده و همگی خشک یا قطع شدهاند اما در طراحی و ساخت رهباغ جدید توجه ویژهای به ساخت فضای سبز شده است. به این واسطه در تمام طول مسیر باغچه و نهالهایی کاشته شده تا زیبایی امروز و سایهسار آینده زائران باشد.
رهباغ حضرت زهرا(س) مزین به ۵۰ باغچه است که در تمام طول مسیر وجود دارد و به این واسطه یکی از بزرگترین رهباغهای پیرامون حرم مطهر، سرسبزترین آنها نیز هست، ویژگی خاصی که سبب میشود زائران در حال و هوای معنوی خود گذر از یک مسیر زیبا را هم تجربه کنند.
