به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، در جوامع امروز، توجه به افزلیش میزان اختلالات عصبی رشدی به‌ویژه اختلال طیف اوتیسم به عنوان یک مسئله‌ی مهم سلامت روان و اجتماعی، اهمیتی بیشتری پیدا کرده است. اوتیسم تنها یک چالش فردی نیست، بلکه پدیده‌ای اجتماعی است که شناخت، پذیرش و حمایت از افراد درگیر با آن، نیازمند آگاهی عمومی، آموزش تخصصی و سیاست‌گذاری مؤثر است .
فاطمه خاندانی روانشناس کودک و نوجوان و فعال حوزه اتیسم در این خصوص به ایسکانیوز گفت: اختلال اوتیسم یکی از اختلالات عصبی‌رشدی است. به‌طور کلی، اختلالات عصبی‌رشدی به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی، اختلال طیف اوتیسم، اختلالات یادگیری، اختلالات حرکتی و اختلالات ارتباطی تقسیم می‌شوند.
وی افزود: اختلال طیف اوتیسم معمولاً از حدود ۲ سالگی قابل تشخیص است. البته در ابتدا تشخیص‌ها به صورت اولیه یا غربالگری انجام می‌شود. در این زمینه لازم است تفاوت میان «غربالگری»، «تشخیص» و «ارزیابی» را در نظر بگیریم. غربالگری مرحله‌ای است که در آن بررسی اولیه انجام می‌شود تا مشخص شود آیا کودک نیاز به ارزیابی تخصصی‌تر دارد.
روانشناس توضیح داد: در بسیاری از موارد خانواده‌ها با مشاهده برخی رفتارها در فرزندشان دچار نگرانی می‌شوند. این مسئله از آن جهت قابل درک است که سطح آگاهی عمومی نسبت به اختلال اوتیسم افزایش یافته است. با این حال، گاهی برخی رفتارهای کودکان در مراحل طبیعی رشدشان مشاهده می‌شود و نباید زود قضاوت کرد.
وی در ادامه گفت: باید به کودک فرصت داد تا مراحل رشد را طی کند. خوشبختانه آگاهی مردم نسبت به این اختلال افزایش یافته است. در نتیجه، خانواده‌ها در صورت مشاهده رفتارهایی مانند واکنش ندادن به صدا، نداشتن تماس چشمی، یا تمایل به بازی‌های انفرادی، سریع‌تر برای ارزیابی به مراکز تخصصی مراجعه می‌کنند.
. خاندانی تاکید کرد: اختلال طیف اوتیسم علت مشخصی ندارد. عواملی مانند سن والدین، آلودگی‌های غذایی یا صوتی، استرس، و زمینه‌های ژنتیکی از جمله ریسک‌فاکتورها محسوب می‌شوند. اگرچه ارتباط مستقیم ژنتیک با اوتیسم هنوز به‌صورت قطعی ثابت نشده است اما نمی‌توان نقش آن را نادیده گرفت. در مواردی دیده‌ایم که دوقلو یا سه‌قلوهایی با تفاوت‌هایی در شدت اختلال مراجعه کرده‌اند یا خانواده‌هایی که سابقه‌ای در نسل‌های قبلی نداشته‌اند، با این موضوع مواجه شده‌اند.
روانشناس گفت: با توجه به پیچیدگی عوامل، درمان قطعی برای این اختلال وجود ندارد. سازمان جهانی بهداشت، اوتیسم را یک اختلال مادام‌العمر می‌داند. با این حال، مداخلات آموزشی، توان‌بخشی و درمانی نقش مهمی در بهبود عملکرد کودکان و جلوگیری از پس‌رفت آن‌ها دارند.
وی افزود: تاکنون موردی از درمان کامل کودک از اختلال اوتیسم مشاهده نکرده‌ایم اما پیشرفت‌های قابل‌توجهی در زمینه مهارت‌های فردی، اجتماعی و تحصیلی رخ داده است. بسیاری از این کودکان با آموزش مناسب به مدرسه یا پیش‌دبستانی راه یافته‌اند. بنابراین، آموزش بدون تردید مؤثر است، هرچند به معنای درمان قطعی نیست.
خاندانی توضیح داد: در حال حاضر، بر اساس آمار جدید، شیوع اوتیسم نسبت به گذشته افزایش یافته است. مراکزی با مجوز سازمان بهزیستی و داشتن تخصص، سابقه کاری و نیروی متخصص در رشته‌های روان‌شناسی، گفتاردرمانی و کاردرمانی فعالیت می‌کنند. همه نیروهای آن دارای مدارک مرتبط و تجربه حرفه‌ای هستند. در کنار خدمات کودک، ما برای خانواده‌ها نیز دوره‌های آموزشی برگزار می‌کنیم.
وی در ادامه با اشاره به نقش مهم پذیرش والدین در روند درمان اختلال طیف اتیسم تاکید کرد: همراهی خانواده در روند درمان کودک بسیار تعیین‌کننده است. یکی از مراحل مهم، رسیدن خانواده به مرحله پذیرش است. معمولاً خانواده‌ها پس از آگاهی از تشخیص، مراحل سوگ ازجمله انکار، خشم، چانه‌زنی، افسردگی و در نهایت پذیرش را طی می‌کنند. ما در جلسات مشاوره این مراحل را توضیح می‌دهیم و کمک می‌کنیم تا خانواده بتواند با پذیرش شرایط، اقدامات مؤثر و سازنده‌ای برای فرزند خود انجام دهد.
وی افزود: تاکنون حدود هزار و ۳۰۰ ارزیابی در مرکز ما انجام شده که پس از تأیید، خانواده‌ها برای دریافت کارت خدمات از سازمان بهزیستی معرفی شده‌اند. تجربه نشان داده است خانواده‌هایی که به مرحله پذیرش می‌رسند، نتایج بسیار بهتری در روند رشد و پیشرفت کودک خود مشاهده می‌کنند.
خاندانی در ادامه توضیح داد: مرکز ما یکی از ۱۳۰ مرکز فعال کشور در زمینه اوتیسم است و تنها پایگاه دائمی غربالگری و ارزیابی شهر تهران به شمار می‌آید. خانواده‌هایی که قصد استفاده از خدمات سازمان بهزیستی را دارند، باید ارزیابی رسمی را در این مرکز انجام دهند. پس از تکمیل ارزیابی، گزارش در سامانه ثبت و پرینتی به خانواده داده می‌شود تا در کمیسیون پزشکی ارائه کنند.
روانشناس توضیح داد: به‌منظور دسترسی آسان‌تر خانواده‌ها، «صدای روانشناس» راه‌اندازی شده است تا غربالگری اولیه از طریق ده سؤال تلفنی انجام گیرد و در صورت وجود نشانه‌ها، کودک برای ارزیابی تخصصی به مراکز مجاز معرفی شود.
خبرنگار: مهدیه امجدیان
انتهای پیام /