به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا؛ حجاب در جامعه امروز ایران دیگر تنها یک مسئله فردی یا پوششی نیست، بلکه به موضوعی چندلایه در عرصه اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی تبدیل شده است. نسلی که در فضای جهانی و رسانه‌ای تازه رشد کرده، با برداشت‌ها و الگو‌هایی متفاوت از گذشته روبه‌روست. پرسش اینجاست که چرا به وضعیت فعلی رسیدیم و چه راهکار‌هایی برای برون‌رفت وجود دارد؟ در همین زمینه با حجت‌الاسلام دکتر سیدعلی میرلوحی، حقوقدان و پژوهشگر فقه اسلامی، به گفت‌و‌گو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:
چرا امروز جامعه ما به این وضعیت از بی‌حجابی رسیده است؟
رسیدن به وضعیت فعلی حجاب در جامعه، یک پدیده چندعلتی است و نمی‌توان آن را به یک یا دو عامل محدود کرد. این موضوع حاصل انباشت مجموعه‌ای از تحولات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و رسانه‌ای در طول دهه‌های گذشته است که در ادامه به آنها اشاره می‌کنم.
۱- شکاف نسلی و تغییر در مرجعیت: نسل‌های جدید در دنیایی متفاوت با ارزش‌ها، هنجار‌ها و منابع اطلاعاتی کاملاً متفاوتی رشد کرده‌اند. مرجعیت فکری و فرهنگی آنها دیگر صرفاً والدین، مدرسه یا رسانه‌های رسمی نیست. شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، الگو‌ها و سبک‌های زندگی متنوعی را به نمایش می‌گذارند که گاهی با هنجار‌های رسمی جامعه در تضاد است. این نسل، هویت خود را در تعامل با یک فضای جهانی تعریف می‌کند.
۲ ـ ضعف در کار فرهنگی اقناعی: برای سال‌ها، تمرکز اصلی بر جنبه‌های الزامی و حقوقی حجاب بوده است تا جنبه‌های فلسفی و اقناعی آن. به جای تبیین عمیق و جذاب «چرا حجاب؟» و پرداختن به حکمت‌های آن مانند حفظ کرامت انسانی، آرامش روانی و تحکیم خانواده، بیشتر به «چه باید پوشید؟» پرداخته شده است. این رویکرد، حجاب را از یک انتخاب آگاهانه و معنوی به یک قانون صرف تقلیل داده است.
۳ ـ عوامل اقتصادی و اجتماعی: در شرایطی که جامعه با چالش‌های جدی اقتصادی و معیشتی روبروست، اولویت‌های ذهنی مردم تغییر می‌کند. فشار‌های اقتصادی و اجتماعی می‌تواند منجر به نوعی نافرمانی مدنی یا بی‌توجهی به برخی هنجار‌های رسمی شود. برخی افراد ممکن است از طریق پوشش، نارضایتی خود از وضعیت‌های دیگر را ابراز کنند.
۴ ـ سیاسی شدن مسئله حجاب: متأسفانه حجاب از یک مقوله فرهنگی و دینی، به یک نماد سیاسی تبدیل شده است. این امر باعث شده تا هرگونه بحث و گفت‌و‌گو درباره آن دشوار شود و افراد در دو قطب مخالف قرار گیرند. در این فضا، اصل موضوع که «عفاف» است، به حاشیه رانده می‌شود و پوشش به ابزاری برای تقابل سیاسی تبدیل می‌شود.
چالش تقلیل حجاب به ابزاری تک‌بعدی
بزرگ‌ترین چالش موجود درباره مواجهه با بی‌حجابی در جامعه از منظر شما چیست؟
ـ بزرگ‌ترین چالش، تقلیل دادن مسئله حجاب به یک موضوع تک‌بعدی (صرفاً انتظامی یا سیاسی) و غفلت از ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی آن است. وقتی با یک پدیده فرهنگی ـ اجتماعی صرفاً از طریق رویکرد‌های قهری یا سیاسی برخورد می‌کنیم، نه تنها آن را حل نمی‌کنیم، بلکه باعث پیچیده‌تر شدن و عمیق‌تر شدن آن می‌شویم. چالش اصلی این است که ما به جای «مدیریت» و «اقناع»، به دنبال «کنترل» و «مقابله» بوده‌ایم، این رویکرد منجر به ایجاد دوقطبی کاذب، از بین رفتن زبان مشترک برای گفت‌و‌گو و مقاومت و لجبازی می‌شود؛ بنابراین، بزرگ‌ترین چالش، تغییر نگاه از یک مسئله انتظامی به یک دغدغه فرهنگی است که نیازمند راه‌حل‌های هوشمندانه و صبورانه است.
راهکار‌های برون‌رفت از وضعیت فعلی
چگونه می‌شود با معضل بدحجابی و ولنگاری اجتماعی در این شرایط مقابله کرد؟
ـ واژه «مقابله» شاید بهترین رویکرد نباشد؛ بهتر است از «مدیریت هوشمندانه» یا «اصلاح فرهنگی» صحبت کنیم. راهکار‌ها باید جامع و بلندمدت باشند:
۱ ـ بازگشت به اصل و تبیین فلسفه حجاب: باید از سطح ظاهری پوشش فراتر رفته و به فلسفه عفاف و حجاب بپردازیم. با زبان هنر، رسانه و گفت‌و‌گو‌های چهره‌به‌چهره باید به این سؤالات پاسخ داد.
۲ ـ تغییر رویکرد از سلبی به ایجابی: باید الگو‌های جذاب، زیبا و مدرن از پوشش عفیفانه را ترویج کنیم. الگوسازی مثبت از طریق فیلم‌ها، سریال‌ها و شخصیت‌های اجتماعی موفق و محجبه، تأثیر بسیار بیشتری از هرگونه برخورد سلبی دارد.
۳ ـمسئولیت‌پذیری همگانی: عفاف یک امر دوجانبه است. همان‌قدر که روی حجاب زنان تأکید می‌شود، باید بر عفاف مردان (در نگاه، رفتار و پوشش) نیز تأکید شود. جامعه عفیف، جامعه‌ای است که در آن هم مردان و هم زنان حریم‌ها را رعایت می‌کنند.
حلقه مفقوده: غفلت از عفاف و تمرکز بر پوسته ظاهری حجاب
پس حلقه مفقوده بحث عفاف و حجاب در جامعه کجاست؟
ـ حلقه مفقوده، غفلت از مفهوم «عفاف» و تمرکز صرف بر پوسته ظاهری آن یعنی «حجاب» است. حجاب، نتیجه و تبلور بیرونیِ یک باور و منش درونی به نام عفاف است. عفاف یعنی «خویشتن‌داری» و «وقار» در رفتار، گفتار، نگاه و اندیشه که هم برای مرد و هم برای زن ضروری است. ما سال‌هاست که بدون پرداختن به این ریشه و زیربنا، تلاش کرده‌ایم بنای حجاب را حفظ کنیم.
انتهای پیام/