ابوالفضل شهرآبادی، در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری بازار سرمایه ایران(سنا)، با اشاره به روند سینوسی قیمت‌ها در بازار سهام افزود: هنگام صحبت درباره سقوط یا نزول بازار، باید توجه داشت که بازار سهام شامل تمام شرکت‌های ثبت‌شده و فهرست‌شده در بورس است. بنابراین، زمانی می‌توان گفت کلیت بازار صعودی یا نزولی می شود که عواملی قدرتمند، چه در درون بازار و چه در بیرون آن، فعال شده و در جهت رشد یا کاهش بازدهی بازار عمل کنند.
او گفت: اگر عامل تأثیرگذار از قدرت یا وسعت کافی برخوردار نباشد و نتواند بر کلیت بازار و اکثر شرکت‌های فعال در آن اثر بگذارد، طبیعتاً نمی‌تواند باعث ایجاد موج صعودی یا نزولی در کل بازار شود. بنابراین، صعود یا نزول بازار عمدتاً تابع فشارهای ناشی از عوامل کلان اقتصادی یا گاه عوامل درون‌زای بازار است. به‌عنوان مثال، تحریم‌های بین‌المللی یکی از عوامل بیرونی است چرا که تحریم معمولاً تأثیر منفی بر اغلب شرکت‌های حاضر در بورس می‌گذارد و می‌تواند موجب نزول بازار شود. در مقابل، رفع این تحریم‌ها یا ایجاد انتظارات قوی مبنی بر لغو آن‌ها، تأثیر مثبتی بر کلیت بازار خواهد داشت و ممکن است به رشد آن منجر شود.
به گفته شهرآبادی، از سوی دیگر، عوامل درونی بازار مانند سیاست‌گذاری‌های نهادهای ناظر نیز می‌توانند در این روند مؤثر باشند. برای نمونه، اعمال قوانین سخت گیرانه از سوی نهاد ناظر ممکن است بر بازار اثر منفی بگذارد. در مقابل، تصمیمات حمایتی و تسهیل‌گر می‌تواند به رشد بازار کمک کند. بنابراین، هر دو عامل درونی و بیرونی می‌تواند منجر به رشد و نزول بازار شود.
نحوه رفتار سرمایه‌گذاران در مواجهه با بازار صعودی و نزولی
مدیر عامل سبدگردان داریک پارس، درباره رفتار سرمایه‌گذاران در مواجهه با بازار صعودی یا نزولی، نیز با تاکید براینکه بخش زیادی از این واکنش‌ها ریشه در مسائل «مالی رفتاری» دارد، توضیح داد: زمانی که بازار برای مدتی رشد می‌کند، سرمایه‌گذاران اغلب تصور می‌کنند این روند پایدار خواهد بود و احساس خوش‌بینی، آن‌ها را به این باور می‌رساند که این وضعیت می‌تواند برای مدت طولانی ادامه پیدا کند تا سود سرشار کسب کنند. در شرایط نزولی، همین سرمایه‌گذاران دچار یأس و ناامیدی شده و گمان می‌کنند بازار برای همیشه در رکود باقی خواهد ماند.
او با بیان این‌که این نوع نگاه احساسی، به‌ویژه در میان سرمایه‌گذاران حقیقی و کم‌تجربه و خرد بسیار رایج است و مصداقی از مفاهیم «مالی رفتاری» است، گفت: ضرورت دارد نهادهای ناظر بازار سرمایه، افرادی را در اختیار داشته باشند که با روان‌شناسی بازار آشنا باشند و بتوانند در مواقع بحرانی راهکارهای درمانی یا تسکین‌بخش ارائه دهند.
توصیه به سهامداران
شهرآبادی در ادامه گفت‌وگو با سنا به سرمایه‌گذاران توصیه کرد: روندهای صعودی یا نزولی بازار به عواملی مشخص وابسته‌اند و تا زمانی که آن عوامل پابرجا هستند، این روند نیز ادامه دارد و به محض تغییر یا حذف آن عوامل، بازار می‌تواند وارد فاز جدیدی شود. برای نمونه، بازار فعلی ایران به دلایلی چون جنگ، تحریم‌های اقتصادی، مشکلات زیربنایی مانند کمبود برق و گاز و ضعف زیرساخت‌ها و تصمیم‌گیری در نهادهای اجرایی دچار رکود شده است، که با برطرف شدن آن‌ها، بازار می‌تواند مجدد رشد کند.
او اضافه کرد: سرمایه‌گذار آگاه باید بتواند این عوامل را شناسایی کرده و بر اساس آن تحلیل کند که چه زمانی اثر این عوامل از بین می‌رود. به همین ترتیب، در بازار صعودی نیز باید دلیل رشد بازار و مدت‌زمان پایداری آن عوامل مشخص شود. هم‌چنین سرمایه‌گذار بایستی به عوامل صعود و نزول بازار توجه کند و برآوردی از میزان و مدت اثرگذاری عوامل داشته باشد. به عنوان نمونه، اگر سرمایه‌گذاران می‌دانستند در سال ۱۳۹۹ چه عواملی باعث رشد بازار شده و این عوامل تا چه زمانی ادامه خواهد داشت، می‌توانستند تصمیم‌های بهتری برای ورود و خروج به موقع از بازار بگیرند و سود خود را حفظ کنند.
مدیر عامل سبدگردان داریک پارس در پایان، ناآگاهی نسبت به عوامل مؤثر بر روند بازار را یکی از ضعف‌های تحلیل‌گران و بازیگران بازار سرمایه ذکر کرد و گفت: برای حل این موضوع می‌بایست آگاهی، دانش و شناخت نسبت به ساختار و محرک‌های بازار افزایش یابد.