به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در مشهد، دویست و پنجاه و یکمین برنامه سه‌شنبه‌های علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی، با محوریت معرفی منتخبی از فعالیت‌ها و خدمات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد این آستان مقدس در حوزه بهزیستی در آستانه «روز بهزیستی و تأمین اجتماعی» با حضور جمعی از مدیران و کارشناسان سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و همچنین تنی چند از کارشناسان اداره کل بهزیستی خراسان رضوی، سه‌شنبه در تالار اندیشگاه رضوی کتابخانه مرکزی این آستان مقدس، اجرا شد.
در این مراسم، از منتخبی از نشریات موجود در آرشیو اداره مطبوعات آستان قدس رضوی در حوزه بهزیستی همچون عناوین «کودکان استثنایی»، «فصلنامه علمی‌پژوهشی توانبخشی»، «پیام مهر»، «کهریزک»، «رفاه اجتماعی»، «زبان»، «بشری» و…، نیز رونمایی شد.
زهرا بیات، کارشناس مطبوعات آستان قدس رضوی در این مراسم، با اشاره به تاریخچه تأسیس سازمان بهزیستی کشور در سال ۱۳۵۹، اظهار کرد: آموزش، همواره در کاهش آسیب‌های اجتماعی، افزایش مهارت‌های زندگی و ارتقای تاب‌آوری اجتماعی، نقش مؤثری، ایفا کرده است.
وی ادامه داد: در این میان، نشریات حوزه بهزیستی همچون پلی میان دانش نظری و تجربه میدانی عمل کرده‌اند؛ به عبارتی دیگر، محملی برای تبادل ایده‌ها، انتشار پژوهش‌ها و ارائه راهکارهای نوین هستند.
بیات همچنین گفت: در تاریخ مطبوعات ایران، مطالب مربوط به حوزه بهزیستی و توانبخشی در ابتدا به‌صورت مقالات و مطالب علمی در لابه‌لای مطالب روزنامه‌ها و مجلات منتشر می‌شد تا اینکه ضرورت وجود نشریات تخصصی در این حوزه منجر به چاپ مجلات ویژه در این زمینه شد.
وی افزود: جبار اصغرزاده (باغچه‌بان)، از نخستین پیش‌گامان این مسیر به شمار می‌آید. باغچه‌بان، مجله «زبان» را به‌عنوان مجله‌ای با کارکرد آموزشی برای کودکان ناشنوا در سال ۱۳۲۳ منتشر کرد. همچنین او در سال ۱۳۴۲، مجله‌ای تخصصی با عنوان «گزارش» را برای جامعه ناشنوایان، منتشر کرد.
وی از انتشار مجله «روشندلان» و نشریه «روشندل» توسط محمد خزائلی، مجله «وزارت بهداری و بهزیستی» و نشریات دیگری همچون «سمعک»، «پیک شنوایی» و «اشاره» نیز، نام برد.
بیات با تأکید بر رشد چشمگیر انتشارات نشریات حوزه بهزیستی در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی، گفت: آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی تا کنون بیش از ۱۰۰ عنوان نشریه ادواری با مجموع بیش از چهار هزار نسخه مرتبط با مسائل جامعه هدف بهزیستی را گردآوری کرده که عمدتاً به زبان‌های فارسی و بعضاً انگلیسی در اختیار پژوهشگران، قرار دارد.
وی با بیان اینکه نشریات حوزه بهزیستی را می‌توان در سه گروه اصلی طبقه‌بندی کرد، ادامه داد: این سه گروه شامل نشریات علمی–پژوهشی و ترویجی نظیر عناوین «پژوهش در توانبخشی» و «مددکاری اجتماعی»، نشریات خبری و اطلاع‌رسان همچون «پیام بهزیستی» و «نشریه وزارت بهداری و بهزیستی» و همچنین نشریات ویژه جامعه هدف بهزیستی نظیر «توان‌یاب»، «مهر رضوی» و «شوق حضور»، می‌شود.
وی افزود: نشریات این حوزه یا به‌صورت چاپی یا به‌صورت گویا بر روی سی دی، یا به شکل الکترونیکی و یا به خط بریل همچون نشریه «ایران سپید»، منتشر شده است.
این کارشناس همچنین گفت: در خراسان، بیش از ۲۰ عنوان نشریه در حوزه بهزیستی شناسایی شده است. نخستین نشریه این حوزه در استان، مربوط به مرکز توانبخشی روانی مشهد در سال ۱۳۵۴ است. «ندای معلول» در سال ۱۳۶۴ نیز از نخستین نشریات پس از انقلاب در این حوزه، به شمار می‌رود.
راحله شاهمرادی‌زاده، مسئول امور ترویج فرهنگ مطالعه و کتاب‌خوانی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی نیز در این مراسم، بیان کرد: بخش ترویج فرهنگ مطالعه و کتاب‌خوانی سازمان، از سال ۱۳۹۸ با هدف ارائه خدمات نوین و روزآمد در راستای ایجاد تحول و تغییر در مخاطبان، همچنین همگامی و حتی پیشی گرفتن از سایر محمل‌ها و رقبای کتاب و کتابخانه‌ها، اقدام به انجام فعالیت‌های متنوع، کرده است.
وی ضمن معرفی جامعه اصلی مخاطب این فعالیت‌ها همچون توان‌یابان، معلولان، سالمندان، کودکان و…، گفت: این بخش با خارج‌شدن از شکل سنتی خدمات‌رسانی کتابخانه‌ای، خودش به سراغ مخاطب نیازمند آموزش و اطلاعات می‌رود و به شیوه غیرمستقیم و نوآورانه‌ای، آموزش‌های لازم را به او، هدیه می‌دهد.
شاه مرادی زاده در ادامه، گزارشی از فعالیت‌ها و همکاری‌های این بخش با کتابداران و خادم‌یاران کتاب سازمان و مربیان، معلمان، مروجان فرهنگی و… و بیش از ۹۵ مرکز و مؤسسه فرهنگی، علمی، آموزشی مختلف در مشهد و حومه و رواق‌های کتاب حرم مطهر رضوی، ارائه کرد.
وی تصریح کرد: در این میان، اداره بهزیستی مشهد و همچنین مدارس استثنایی این شهر مقدس، از جمله مراکز متقاضی و پیگیر اجرای مستمر برنامه‌های ترویج مطالعه هدفمند، بوده‌اند.
این مقام مسئول با معرفی برخی از برنامه‌های انجام شده توسط این بخش در مراکز تحت پوشش بهزیستی، خاطرنشان کرد: بخش ترویج فرهنگ مطالعه و کتاب‌خوانی سازمان، برنامه‌های خود را در قالب ۶ برنامه اصلی اعم از «زنگ کتاب»، «مشاوره‌های کتاب درمانی»، «قصه‌گویی خلاق»، «مسابقه»، «نشست‌های ادبی، رونمایی و خوانش کتاب» و «تولید و انتشار محتوا در فضای مجازی»، اجرا می‌کند.
در ادامه این مراسم، جمشید قشنگ، کارشناس بخش تاریخ شفاهی اداره اسناد آستان قدس رضوی نیز به معرفی برخی از فعالیت‌های این بخش در حوزه بهزیستی همچون انجام مصاحبه‌های تاریخ شفاهی با برخی از معلولان ورزشکار، هنرمند، دوران دفاع مقدس و…، و مستندسازی از آسایشگاه شهید فیاض‌بخش مشهد، پرداخت.
همچنین در این برنامه، تنی چند از کارشناسان اداره کل بهزیستی خراسان رضوی به بیان نظرات و پیشنهادهای خود در زمینه فعالیت‌های سازمان در این حوزه پرداختند و بر لزوم گسترش همکاری‌های کتابخانه رضوی با مراکز تحت پوشش بهزیستی و بهره‌گیری بیشتر از خدمات این سازمان به مددجویان تحت پوشش آن، تأکید کردند.
در بخش پایانی برنامه نیز، حسین خسروی، معاون کتابخانه‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، از کتابخانه‌ها، به‌عنوان مراکز آموزشی مادام‌العمری که می‌توانند با بهره‌گیری از منابع اطلاعاتی، بازآموزی و بازآفرینی کنند، نام برد و به برخی از زمینه‌های گسترش همکاری‌های این سازمان با سازمان بهزیستی نیز، اشاره کرد.
همچنین به همت این سازمان با اعطای هدایایی به‌رسم یادبود از کارشناسان اداره کل بهزیستی خراسان رضوی حاضر در این مراسم، تقدیر شد.
∎