به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از ان بی سی، سازمان Freedom Reads که به ابتکار «رجینالد دواین بیتس»، شاعر و حقوقدان آمریکایی تاسیس شده، با هدف گسترش دسترسی زندانیان به آثار ادبی و غیردرسی، تاکنون موفق به نصب ۴۹۸ کتابخانه در ۵۰ زندان بزرگسالان و نوجوانان در سراسر ایالات متحده شده است. بر اساس گزارش‌ها، بیش از ۲۸۰ هزار جلد کتاب از طریق این طرح در اختیار زندانیان قرار گرفته است.
بیتس، بنیان‌گذار این پروژه، خود سابقه حبس در سن نوجوانی را در کارنامه دارد و معتقد است «آزادی با یک کتاب آغاز می‌شود». او در دوران زندان با مطالعه کتاب‌هایی چون صد سال تنهایی اثر گابریل گارسیا مارکز، مسیر زندگی خود را دگرگون کرد و پس از آزادی، تحصیلات عالیه را در دانشگاه ییل ادامه داد و به عنوان یکی از چهره‌های برجسته فرهنگی شناخته شد.
کتابخانه‌های این طرح که با همکاری معماران Mass Design و برخی از زندانیان سابق طراحی و ساخته شده‌اند، از چوب‌های طبیعی و با ظاهری منحنی شکل ساخته شده‌اند تا در تضاد با فضای خشن و زاویه‌دار زندان‌ها، نمادی از انسانیت، لطافت و امید باشند. طراحی ویژه این کتابخانه‌ها با ارتفاع ۴۴ اینچ، رعایت ملاحظات امنیتی را نیز تضمین می‌کند.
از ویژگی‌های بارز این پروژه، تنوع زبانی کتاب‌هاست. با توجه به حضور ده‌ها هزار زندانی اسپانیایی‌زبان در زندان‌های آمریکا، مجموعه‌ای غنی از آثار ادبی اسپانیایی نیز در این کتابخانه‌ها گنجانده شده است. کتاب‌هایی نظیر خانه ارواح از ایزابل آلنده، در زمان پروانه‌ها اثر جولیا آلوارز، و سایه باد نوشته کارلوس رویث زافون در کنار آثار کلاسیک انگلیسی، بخشی از این فهرست هستند.
ماریا مونتالوو، یکی از زندانیان شرکت‌کننده در این برنامه که در مرکز اصلاح و تربیت زنان در ایالت نیوجرسی دوران محکومیت خود را سپری می‌کند، در گفت‌وگو با شبکه «Noticias Telemundo» اظهار داشت: «کتاب‌ها ذهن را باز می‌کنند، باعث می‌شوند انسان به تغییر فکر کند و درک تازه‌ای از جهان به دست آورد.»
علاوه بر کتاب‌خوانی، سازمان Freedom Reads از سال ۲۰۲۳ جایزه‌ای با عنوان Inside Literary Prize را برگزار می‌کند که داوری آن توسط زندانیان انجام می‌شود. مونتالوو یکی از اعضای هیئت داوران این جایزه در سال جاری بوده است. او این تجربه را «نمادی از داشتن صدا و حضور فرهنگی» برای زندانیان توصیف می‌کند.
با وجود موفقیت‌های گسترده، بنیان‌گذاران پروژه اذعان دارند که هنوز تنها کمتر از یک درصد از زندان‌های ایالات متحده تحت پوشش قرار گرفته‌اند و دستیابی به هدف نهایی نصب کتابخانه در ۲۰ هزار زندان مستلزم حمایت بیشتر نهادهای دولتی و مدنی است.
∎