سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - فاطمه نعمتی: ۱۴ اسفندماه ۱۴۰۳ بود که اسامی ۱۰ تصویرگرِ نامزد دریافت جایزه دوسالانه تصویرگری براتیسلاوا ۲۰۲۵ از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، شورای کتاب کودک و انجمن تصویرگران ایران معرفی شد. مسابقه دوسالانه تصویرگری براتیسلاوا به‌عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای تصویرگری جهان زیرنظر خانه هنر برای کودکان و با همکاری دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) هر دو سال یک‌بار در شهر براتیسلاوا در کشور اسلواکی برگزار می‌شود.
اعلام اسامی ۱۰ تصویرگر نامزدشده برای حضور در این مسابقه جهانی تصویرگری، بهانه‌ای شد تا در شماره یازدهم پرونده «گفت‌وگو با تصویرگران ایرانی کتاب کودک» به‌سراغ امیر شعبانی‌پور، یکی از نامزدهای دریافت این جایزه برویم. او برای تصویرگری کتاب «شیرشاه» نامزد شده است. این کتاب به قلم محمدهادی محمدی و تصویرگری امیر شعبانی‌پور در ۳۲ صفحه مصور از سوی انتشارات تاک (انتشارات مؤسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان) منتشر شده است. «شیرشاه» روایتی دیگر از متن کهن «کلیله و دمنه» و «مثنوی» مولوی است.
شعبانی‌پور متولد سال ۱۳۵۸ در فومنِ استان گیلان است. او تصویرگر، نقاش و عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان است و تاکنون تصویرگری‌های متنوع و متعددی انجام داده و به‌خاطر آن‌ها در جشنواره‌های مختلف ایرانی و خارجی شرکت کرده است. نامزدشدن برای دریافت جایزه دوسالانه تصویرگری براتیسلاوا ۲۰۲۵ نیز یکی دیگر از تجربه‌های کاری این تصویرگر است که او را در پیشبرد اهداف و رویاهایش در حوزه تصویرگری کتاب مصمم‌تر کرده است. در ادامه این مطللب می‌توانید گفت‌وگوی ما را با امیر شعبانی‌پور بخوانید:
- فعالیت تصویرسازی شما چطور و از چه زمانی شروع شد؟
فعالیت من در عرصه تصویرسازی از دوران هنرستان آغاز شد. در ابتدا با تولید چند فریم ساده برای برنامه‌های کلاسی شروع کردم که چندان جدی نبود. بعد از چندسال و هم‌زمان با تحصیلاتم در رشته نقاشی در مقطع کارشناسی، این علاقه‌مندی دوباره احیا شد و به‌طور خودجوش در فضای کاری و فعالیت‌های فردی‌ام توسعه یافت. در سال ۱۳۷۹، زمانی که در دانشگاه مشغول به تحصیل بودم، با تشویق افرادی که برایم بسیار عزیز هستند، وارد دنیای تصویرگران و صنعت کتاب شدم و تا به امروز این مسیر ادامه دارد.
- آیا تکنیک و سبک خاصی در تصویرگری، امضای شما محسوب می‌شود یا متنوع کار می‌کنید؟
تا این لحظه هیچ‌گاه خودم را صاحب سبک ندانسته‌ام. به اعتقاد من، این دیگران هستند که باید بگویند آیا این هنرمند صاحب سبک شده است یا خیر. زمانی که زمزمه‌ها زیاد شوند و دیگران بگویند «این هنرمند صاحب سبک است»، آن‌وقت شاید بتوانیم خود را صاحب سبک بدانیم. من همیشه سعی کرده‌ام تا جایی که ممکن است امضای خاص خودم را پیدا کنم؛ اما هنوز هم در حال جست‌وجو هستم. چالش اصلی من هم همین است: شکستن ساختارهای موجود و ساخت دوباره آن‌ها. این چالش، هرچند پرفرازونشیب است؛ اما هیجان‌انگیز و جذاب است. در سه کتاب اخیرم که به ترتیب عبارت‌اند از «طوطی و بقال»، «خرگوشان چشمه ماه» و «شیرشاه»، به‌دنبال همین فرآیند بوده‌ام.
- آثار را چطور برای تصویرگری انتخاب می‌کنید؟ متن داستان تا چه اندازه برای شما مهم است؟
انتخاب متن برای من از ابتدا مهم بوده است؛ اما در آغاز، فرصت انتخاب نداشتم. با گذر زمان و با تثبیت موقعیتم در صنعت کتاب، متن‌هایی که نزدیک به روحیه من بودند به من پیشنهاد می‌شدند. در چندسال گذشته، با ناشر محترم آثارم که شناخت خوبی از من داشتند، همکاری داشتیم و به‌تدریج همکاری‌های موازی با نویسنده ایجاد شد تا به‌طور مشترک داستان‌هایی خلق کنیم که ریشه‌های فرهنگی و هویتی ما را بازتاب دهند. اکنون مشغول نوشتن اولین داستان خودم هستم که چالش‌های خاص خودش را دارد؛ اما همیشه از مواجهه با چنین چالش‌هایی استقبال کرده‌ام.
- کتاب «شیرشاه» را چرا برای تصویرگری انتخاب کردید؟ نظرتان درباره داستان آنچه بود؟
پس از کسب جایزه سوم از مسابقه «نامی» در کره جنوبی در سال ۲۰۱۷، با ناشر خود همکاری را آغاز کردم و تصمیم گرفتیم یک سه‌گانه براساس ادبیات کلاسیک ایرانی بسازیم. این تصمیم باعث شد داستان‌هایی از جمله «طوطی و بقال»، «خرگوشان چشمه ماه» و «شیرشاه» انتخاب شوند. در این پروژه‌ها، نویسنده محترم داستان‌ها را به شکل نو و با لباسی جدید روایت کرد و من با خلق تصاویر با احترام به زیبایی‌شناسی ایرانی، این آثار را تکمیل کردم.
- شما به‌عنوان یکی از نامزدهای ایرانی جایزه تصویرگری براتیسلاوا ۲۰۲۵ معرفی شده‌اید. تاکنون تجربه شرکت در این جایزه را داشته‌اید؟
بله، این پنجمین‌باری است که کاندیدای این رویداد معتبر شده‌ام و امیدوارم در سال ۲۰۲۵ با کتاب خود، نماینده شایسته‌ای برای ایران باشم.
- حضور در جشنواره‌های خارجی چه کمکی به کمیت و کیفیت کار تصویرگران ایرانی می‌کند؟
حضور در جشنواره‌های بین‌المللی به تصویرگران ایرانی کمک می‌کند تا با آخرین تحولات در صنعت کتاب و کتاب‌سازی آشنا شوند. این رویدادها به ما فرصت می‌دهند تا با سایر تصویرگران از سراسر جهان آشنا شویم و آثار خود را با دیگران مقایسه کنیم. این امر باعث رشد شخصی و حرفه‌ای می‌شود و همچنین به ما این امکان را می‌دهد که روش‌ها و سبک‌های جهانی را مطالعه کرده و آن‌ها را با زیبایی‌شناسی ایرانی تطبیق دهیم.
- برخی بر این باورند که سلیقه داوران مسابقه‌های بین‌المللی تصویرگری با سلیقه مخاطب کتاب که کودکان و نوجوانان هستند، متفاوت است و ممکن است آثاری جایزه بگیرند اما کودکان، تصاویر آن کتاب را دوست نداشته باشند. نظر شما در این‌باره چیست؟
این یک واقعیت است که سلیقه داوران و مخاطبان ممکن است متفاوت باشد؛ اما باید گفت که برای پیشبرد هنر و زنده نگه‌داشتن آن، باید تصمیماتی گرفته شود که به رشد آن کمک کند. کودکانی که امروز در ایران و سراسر جهان زندگی می‌کنند، از لحاظ هوشی و خلاقیت در سطح بالایی قرار دارند و باید به آن‌ها احترام گذاشت. هیچ‌گاه نباید کودکان را دست‌کم گرفت. در نهایت، باید این دیدگاه را پذیرفت که همه‌نوع کتاب باید در کنار هم عرضه شود: از هنری‌ترین کتاب‌ها گرفته تا تجاری‌ترین‌شان.
- تصویرگر خارجی موردعلاقه شما کیست؟
در آغاز مسیر حرفه‌ای‌ام، آثار تصویرگران برجسته‌ای مانند کوتا پاکوفسکا و دیگر هنرمندان معتبر برایم الهام‌بخش بودند و به شکل‌گیری نگاه زیبایی‌شناسی‌ام کمک کردند؛ اما تجربه‌ای که هیچ‌گاه از یادم نمی‌رود، مواجهه با آثار فاخر نگارگری ایرانی در موزه هنرهای معاصر تهران در دوران دانشجویی بود. آن لحظه، گویی تمام ذهنم را در خود بلعید! هنوز هم محو تماشای آن آثار هستم: گنجینه‌ای بی‌نظیر برای الهام و آموختن.
- رویایی برای ادامه فعالیت در دنیای تصویرگری کتاب کودک دارید؟
می‌خواهم همواره ذهنم سرشار از تخیل و رویاپردازی باشد. همچنان در تلاش هستم تا به فرم هنری منحصربه‌فرد و پخته‌تری دست پیدا کنم و برای این هدف، برنامه‌ریزی می‌کنم. در دو سال اخیر، پروژه‌های شخصی‌ام در حوزه کتاب و کتاب‌سازی برایم اهمیت بیشتری پیدا کرده‌اند. هم‌زمان تصمیم گرفته‌ام تجربیاتم را به صنعت بازی‌سازی وارد کنم و یک استودیوی مستقل با نام «ایسترن دریم» تأسیس کرده‌ام. امیدوارم در این مسیر جدید نیز موفق باشم.
- کتاب یا کتاب‌هایی تصویرگری کرده‌اید که در سال ۱۴۰۴ منتشر شوند؟
خیر، در حال حاضر سفارشی مستقیم از ناشران ندارم؛ اما روی پروژه‌های شخصی کار می‌کنم که پس از تکمیل، امیدوارم بتوانم آن‌ها را به ناشران موردنظرم ارائه دهم.
∎