دسترسی عادلانه به خدمات درمانی، یکی از ارکان اصلی نظام سلامت در هر کشوری است. درحالی‌که بسیاری از کشورهای پیشرفته، سرانه پزشک خود را متناسب با جمعیت افزایش داده‌اند، ایران همچنان با کمبود پزشک، به‌ویژه در مناطق محروم و شهرهای کوچک، مواجه است. این مسئله باعث شده که بیماران در برخی مناطق، برای یک ویزیت ساده، هفته‌ها و حتی ماه‌ها در صف انتظار بمانند یا برای دریافت درمان مناسب، رنج سفر به شهرهای بزرگ و هزینه‌های گزاف را متحمل شوند.
از سوی دیگر، در کنکور سراسری، تقاضای بالایی برای ورود به رشته‌های پزشکی وجود دارد، اما ظرفیت پذیرش همچنان محدود است. این در حالی است که کشور به پزشکان بیشتری نیاز دارد. افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی و دندانپزشکی، می‌تواند علاوه بر کاهش صف‌های درمانی، به ایجاد تعادل در توزیع پزشکان و کاهش هزینه‌های سلامت کمک کند.
بااین‌حال، برخی مخالفان این طرح، به کمبود زیرساخت‌های آموزشی و بیمارستانی اشاره می‌کنند. در حالی که تأمین این زیرساخت‌ها ضروری است، این موضوع نباید بهانه‌ای برای جلوگیری از افزایش ظرفیت پزشکی باشد. راهکار منطقی، توسعه هم‌زمان ظرفیت دانشگاه‌ها و بیمارستان‌ها، در کنار تربیت نیروی انسانی بیشتر است. حسنعلی اخلاقی امیری، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، در این گفت‌وگو به بررسی دلایل ضرورت افزایش ظرفیت پزشکی، تأثیر آن بر عدالت درمانی و چالش‌های اجرای این طرح می‌پردازد.
کمبود پزشک و تأثیر آن بر عدالت درمانی
وی با اشاره به اینکه توزیع پزشکان در کشور متوازن نیست، تأکید می‌کند: کمبود پزشک، یکی از اصلی‌ترین موانع تحقق عدالت درمانی است. در برخی از مناطق کشور، تعداد پزشکان عمومی و متخصص، بسیار کمتر از میزان استاندارد است. بسیاری از پزشکان در شهرهای بزرگ فعالیت دارند، درحالی‌که مناطق کم‌برخوردار از پزشک کافی محروم هستند. این نابرابری، باعث افزایش هزینه‌های درمان، طولانی شدن صف‌های بیمارستانی و حتی به خطر افتادن جان بیماران شده است.
وی ادامه می‌دهد: در برخی از شهرهای کوچک و روستاها، بیماران مجبورند برای یک ویزیت ساده، کیلومترها سفر کنند. یک فرد ساکن در تهران، ممکن است ظرف چند ساعت به پزشک متخصص دسترسی داشته باشد، اما در بسیاری از شهرهای کوچک، مردم باید برای درمان به استان‌های دیگر سفر کنند. این شرایط، هم هزینه‌های درمان را افزایش می‌دهد و هم کیفیت زندگی مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
نماینده مجلس در ادامه افزود: افزایش ظرفیت پذیرش پزشکی می‌تواند کمبود پزشک در مناطق محروم را جبران کند، هزینه‌های درمان را کاهش دهد و به توزیع عادلانه‌تر خدمات پزشکی در سراسر کشور کمک کند، تا همه مردم بدون تبعیض به درمان مناسب دسترسی داشته باشند.
افزایش ظرفیت پزشکی، یک ضرورت برای تأمین نیاز کشور
اخلاقی امیری با اشاره به تقاضای بالای داوطلبان برای ورود به رشته پزشکی، تأکید می‌کند که محدودیت ظرفیت پذیرش، یکی از موانع جبران کمبود پزشک است. هر سال، ده‌ها هزار داوطلب مستعد و علاقه‌مند به رشته پزشکی، به دلیل ظرفیت محدود دانشگاه‌ها از ورود به این رشته بازمی‌مانند. این در حالی است که کشور به پزشکان بیشتری نیاز دارد. افزایش ظرفیت پذیرش، نه‌تنها مشکل کمبود پزشک را کاهش می‌دهد، بلکه باعث ایجاد فرصت‌های برابر برای دانشجویان علاقه‌مند نیز می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: کمبود پزشک در ایران، به‌ویژه در رشته‌های تخصصی، فاصله ما را با استانداردهای جهانی افزایش داده است.
لزوم توسعه زیرساخت‌ها در کنار افزایش ظرفیت پزشکی
یکی از چالش‌های مطرح‌شده در مورد افزایش ظرفیت پزشکی، کمبود زیرساخت‌های آموزشی و بیمارستانی است. وی دراین‌باره توضیح می‌دهد: آموزش پزشکی، نیازمند امکانات بالینی، بیمارستان‌های آموزشی و تجهیزات تخصصی است، اما این کمبودها نباید مانعی برای افزایش ظرفیت پذیرش باشد.
توسعه زیرساخت‌های آموزشی، امری ضروری است، اما نباید بهانه‌ای برای عدم افزایش ظرفیت پزشکی باشد. وزارت بهداشت و دولت باید به‌طور هم‌زمان، هم ظرفیت پذیرش را افزایش دهند و هم امکانات بیمارستانی و آموزشی را توسعه دهند. وی ادامه می‌دهد: بسیاری از دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، ظرفیت پذیرش دانشجوی بیشتر را دارند، اما به دلیل سیاست‌های محدودکننده، نتوانسته‌اند از این ظرفیت استفاده کنند.
در برخی از دانشگاه‌ها، امکانات لازم برای پذیرش تعداد بیشتری از دانشجویان وجود دارد، اما به دلیل سیاست‌های سخت‌گیرانه، از این ظرفیت استفاده نمی‌شود. اگر سیاست‌های پذیرش متناسب با نیاز کشور تنظیم شود، می‌توان بدون افت کیفیت، تعداد بیشتری از پزشکان آینده را آموزش داد.
مخالفت‌ها و نگرانی‌ها در برابر افزایش ظرفیت پزشکی
برخی از فعالان حوزه پزشکی، نسبت به افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی، نگرانی‌هایی مطرح کرده‌اند. اخلاقی امیری در پاسخ به این نگرانی‌ها، تصریح می‌کند که تأمین منافع جامعه و عدالت سلامت، باید اولویت اصلی باشد.
برخی از مخالفان، نگران کاهش کیفیت آموزش پزشکی هستند، اما این نگرانی زمانی موجه است که افزایش ظرفیت بدون برنامه‌ریزی انجام شود. اگر هم‌زمان با افزایش ظرفیت، برنامه‌ریزی دقیقی برای توسعه زیرساخت‌ها صورت گیرد، نه‌تنها کیفیت آموزش کاهش نمی‌یابد، بلکه نظام سلامت کشور نیز از این تصمیم بهره‌مند خواهد شد.
وی همچنین به برخی از موانع غیررسمی در مسیر افزایش ظرفیت پزشکی اشاره می‌کند و از مسئولان می‌خواهد که بر اساس نیاز کشور، تصمیم‌گیری کنند.
گاهی این تصور وجود دارد که برخی از گروه‌های ذی‌نفع، به دلیل منافع شخصی، در برابر افزایش ظرفیت پزشکی مقاومت می‌کنند. اما این موضوع نباید بر تصمیم‌گیری‌های کلان تأثیر بگذارد. هدف اصلی ما، تأمین نیاز مردم و ایجاد عدالت درمانی است.
نماینده مجلس افزود: به طور خلاصه ؛ افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی، یک ضرورت انکارناپذیر برای جبران کمبود پزشک در کشور است. سرانه پزشک در ایران، نسبت به استانداردهای جهانی پایین‌تر است و بسیاری از مناطق، از کمبود پزشکان متخصص رنج می‌برند. این مسئله باعث شده که بیماران، با صف‌های طولانی درمان، هزینه‌های بالا و مشکلات جدی در دسترسی به خدمات پزشکی مواجه شوند. دولت و وزارت بهداشت باید به‌طور هم‌زمان، ظرفیت دانشگاه‌ها را افزایش داده و امکانات لازم برای آموزش پزشکان آینده را فراهم کنند. در نهایت، تصمیم‌گیری در این زمینه نباید تحت تأثیر منافع گروه‌های خاص قرار بگیرد. تأمین عدالت درمانی، کاهش هزینه‌های درمان و دسترسی برابر مردم به پزشک، از اهدافی است که باید در اولویت سیاست‌گذاری‌های حوزه سلامت قرار گیرد. باید افزایش ظرفیت پزشکی بدون شرط توسط وزارت بهداشت اجرایی شود