به گزارش ایرنا طبیعت آذربایجان غربی با گستره بیش از ۲.۷ میلیون زیستگاه اصلی انواع پرندگان، پستانداران و حیوانات وحشی و به ویژه گوشتخواران است که از این میزانی ۱۶درصد آن تحت نظارت و مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد.
این روزها تعدی انسان از جمله گسترش بی ضابطه شهرنشینی و مناطق روستایی و نیز ویلاسازی در دامنه کوهستان و شکارهای متعدد و خارج از چارچوب حیوانات حیات وحش موجب کاهش غذای طبیعی برای این نوع حیوانات شده و امنیت زیستی آنها را به خطر انداخته است.
لکه های طبیعی ناشی از خانه سازی و حضور و پیشرفت‌های انسانی در اطراف زیستگاه جانوران باعث شده تا برخی از حیوانات از جمله گرگ برای استفاده از منابع انسانی (به عنوان مثال، غذای انسانی غیرفصلی و پرکالری و حتی زباله) به روستاها هجوم بیاورند. این اقدام موجب صدمات به مزارع و خود انسانها شده است.
البته نباید فراموش کرد که به رغم این اتفاقات، حیوانات گوشتخوار در کنار عناوین گفته شده، به دلیل بهبود نگرش‌های انسانی و حفاظت سخت‌گیرانه‌تر در سال‌های اخیر در آذربایجان غربی، دامنه خانواده خود را گسترش داده‌اند.
یکی از روستاهایی که در چند روز گذشته به دلیل حمله گرگها در سرخط خبرها قرار گرفت، روستای گوگرد بخش قطور است. این روستا در منطقه ای کوهستانی و مرزی در ۴۵ کیلومتری شهرستان خوی است که ۲ هزار و ۲۰۰ نفر جمعیت داشته و اغلب ساکنان آن دامدار و کشاورز هستند. بر اثر این حمله متاسفانه چهار دامدار روستایی زخمی و روانه بیمارستان شدند.
به گفته دهیار روستای گوگرد، این روستا به دو قسمت اصلی و گوگرد سفلی تقسیم می شود که گوگرد سفلی بعنوان محل حادثه در حاشیه جاده خوی به قطور و با ۳۰۰ نفر جمعیت و به تازگی ایجاد شده است.
خانه های روستایی در این منطقه اغلب بدون دیوار و آغل‌ها و نیز در فاصله های ۵۰ تا ۱۰۰ متری خانه ها و اغلب از کاه گل هستند.
محمد جلالی در گفت و گویی که با ایرنا داشت با اشاره به اینکه بعد از گذشت چند روز از حادثه، همچنان مردم روستا دچار رعب و وحشت هستند و از خانه ها به سختی خارج می شوند، در توضیح این حادثه گفت که در روستای زری در همسایگی گوگرد، گرگها دیده شده‌اند و یکی از روستاییان که در کنار جاده توقف کرده بود، هنگام پیاده شدن متوجه حضور چند گرگ شده که در حال گاز زدن لاستیک هستند.
یکی از مصدومان این حادثه هم به خبرنگار ایرنا توضیح داد که صبح زود با صدای سگها در حیاط خانه که در بی‌تابی می‌کردند، بیدار شدیم و در منزل را باز کردیم که پس از آن گرگ وارد خانه و در یک لحظه به ساکنان حمله ور شد.
وی با اشاره به اینکه صحنه هولناکی را با خانواده تجربه کردند، تاکید کرد که این اتفاق برایشان فراموش نشدنی است.
انسانها تعادل زیستگاهی حیات وحش را برهم می زنند
رییس محیط زیست شهرستان خوی هم که همچنان در طول هفته در منطقه حاضر و در حال بررسی است، در این باره به خبرنگار ایرنا گفت که حمله گرگها به این روستاها نتیجه تخریب طبیعت و برهم زدن اکوسیستم طبیعی منطقه و زیست جانوری در این منطقه کوهستانی و مرزی بوده که توسط افرادی غیر بومی و شکارچیان و در موارد نادر خود بومیان رقم خورده است.
جبرئیل قلی پور با اشاره به کوهستانی بودن منطقه‌ای که روستای گوگرد در آن واقع شده، افزود: وقتی شکارچیان و سودجویان حیواناتی مانند بز، کل و قوچ، خرگوش، پرندگان و انواع جانوران را شکار می‌کنند، مسلم است که گرگ و دیگر گوشتخواران برای تغذیه چیزی پیدا نمی کنند و سراغ دام‌های روستاییان می‌آیند؛ این موضوع سرآغازی برای چالش‌های زیستی در محیط انسانی می‌شود.
وی با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر گسترش شهرک‌ها، ویلاها، ساختمان‌های خوشه ای و پراکنده در اطراف شهرها و روستاها موجب شده تا به نوعی هم چهره طبیعی منطقه تغییر یابد و هم پناهگاه حیات وحش دچار نا امنی شود، اظهار کرد: هم‌پوشانی فزآینده بین زیستگاه این جانداران و انسانها باعث شده تقابل بین انسان و این گونه‌ها پدیدار شود که یک آسیب و حتی گاهی ناامنی برای هر دو طرف ایجاد می‌کند.
زباله ها عاملی برای جذب حیوانات وحشی
مدیرکل محیط زیست آذربایجان غربی هم در گفت وگو با ایرنا با اشاره به اینکه با بارش‌های مکرر برف در هفته جاری به‌ویژه در مناطق شمالی استان آذربایجان غربی، موجب کمبود مو اد غذایی برای حیات وحش شده، اظهار کرد: احتمال نزدیک شدن حیات وحش از جمله گرگ، روباه و دیگر حیوانات به مناطق مسکونی و روستایی افزایش یافته است.
حجت جباری از شهروندان و ساکنان روستاها و دامداران خواست از رها کردن زباله‌های غذایی در اطراف خانه‌ها و دامداری‌ها خودداری کنند، زیرا این امر موجب جذب حیوانات وحشی می‌شود.
وی توصیه کرد که در صورت مشاهده حیوانات وحشی، از نزدیک شدن یا تحریک آنها خودداری و در اولین فرصت موضوع را از طریق شماره ۱۵۴۰ به یکی از ادارات محیط زیست یا محیط‌بانی اطلاع دهند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان ادامه داد: دامداران و کشاورزان از رهاسازی دام‌ها در مناطق باز خودداری کرده و نسبت به ایمن‌سازی محل نگهداری دام‌ها اقدام کنند.
جباری تاکید کرد: لازم است شهروندان و مردم محلی در مسیرهای برفی و کوهستانی با احتیاط تردد کرده و از پیاده‌روی در مناطق خارج از محدوده شهری، به خصوص در ساعات شبانه پرهیز کنند.
توضیحات کارشناسان و مسوولان منطقه نشان می‌دهد نوع و آرایش گیاهان در اطراف خانه‌ها و بخصوص ریختن زباله، نگهداری طیور و دام و حتی سگها به عنوان رقبای اصلی گرگها و نیر حیوانات دیگری همچون روباه‌ها و گرازها به شدت بر وقوع چنین حوادثی در حیات وحش اثر گذار است.
در این میان برای پیشگیری از حضور ناخواسته این نوع حیوانات، بهتر است نکاتی را که کارشناسان مطرح می کنند، که اغلب مربوط به فضاسازی مناسب و حفاظتهای فیزیکی و حتی بهداشتی است، از جمله مستحکم سازی دیوار آغل‌ها و نگهداری هیزم ها در نزدیکی منازل کوهستانی و روستایی، استفاده از نور در هنگام تردد شبانه و همچنین گروهی بودن در سرکشی به حیوانات اهلی، مورد توجه قرار گیرد.
آنچه در این میان بیشتر لازم به توجه است، مدیریت اساسی تعارض انسان و گرگ و حتی سایر حیات وحش است. در صورت عدم این مدیریت توسط ساکنان مناطق طبیعی و همچنین عدم آگاهی نسبت به مسایل زیست محیطی، این احتمال وجود دارد، اقداماتی غیر اصولی توسط روستاییان انجام شود که موجب بهم‌ریختگی اکوسیستم و در نتیجه انقراض نسل حیواناتی همچون گرگها و گرازها شوند.
در ادامه ایجاد مکانیسمی پایدار برای همزیستی مسالمت آمیز میان گرگها و جوامع محلی در استان آذربایجان غربی موضوعی است که لازم است کارشناسان محیط زیست به عنوان یک مطالبه از مسوولان بالادستی داشته باشند.