به گزارش ایرنا، اکو یک سازمان منطقه‌ای دولتی است که در سال ۱۹۶۴ توسط ایران، پاکستان و ترکیه با هدف پیشبرد همکاری های اقتصادی و فرهنگی میان کشورهای عضو تاسیس شد و از سال ۱۹۹۲ با پذیرش هفت عضو جدید شامل افغانستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان، شمار اعضای آن به ۱۰ کشور افزایش یافت.
خراسان رضوی هم مرز با ۲ کشور عضو اکو یعنی افغانستان و ترکمنستان، در حقیقت چون پلی بین اعضای اکو در آسیای مرکزی با ۲ عضو با سابقه، مهم و پرجمعیت یعنی پاکستان و ترکیه است و نقش ترانزیتی مهمی دارد؛ چنان که دبیرکل اکو در خصوص مرز سرخس در استان خراسان رضوی، نگاه خاص و تعابیر جالبی دارد.
اسد مجیدخان در سفر اخیر خود به خراسان رضوی اظهار کرد: چندین کشور عضو اکو هستند اما نقش کلیدی ایران در حلقه و ارتباطات ترانزیتی بین کشورهای تاثیرگذار عضو یعنی ایران، پاکستان و ترکیه بسیار مهم و ممتاز است.
وی ادامه داد: به خصوص در ایران شهر مشهد به عنوان مرکزی است که این ارتباط را معنادار و موثر می کند و در راستای توسعه مناسبات حمل و نقلی اقدام ارزشمندی برای نشست اعضا انجام داده است.
دبیرکل اکو که برای نخستین بار به مرز سرخس در شمال شرق خراسان رضوی سفر کرده بود، اظهار داشت: این شهرستان و به‌طور کلی ایران، از موقعیت لجستیکی و حمل و نقلی بسیار ممتازی برخوردار است.
مجیدخان در دیدار از زیرساخت های مرزی و حمل و نقلی سرخس، اظهار کرد: سازمان اکو تلاش خواهد کرد تا بستر مناسبی برای مبادلات کالایی و افزایش همکاری‌های اقتصادی میان اعضا ایجاد کند.
چالش های حمل و نقل با اکو
اما در سوی دیگر ماجرا باید دید که فعالان اقتصادی استان خراسان رضوی چالش های اقتصادی اکو را در چه می دانند.
نایب رییس اتاق خراسان رضوی در این خصوص گفت: متاسفانه اکنون تجارت درون‌سازمانی کشورهای عضو اکو تنها هشت درصد از تجارت کل این کشورهاست؛ تسهیل شرایط حمل‌ونقل و تامین زیرساخت‌های ضروری می‌تواند در رشد این رقم در میان کشورهای اکو نقش مؤثری داشته باشد.
احمد اثنی‌عشری افزود: آسان کردن فرآیندهای حمل‌ونقل، از جمله عوارض سوخت و بازرسی‌ها، باید در کانون توجه مسوولان کشورهای عضو اکو قرار گیرد و در این راستا پیشنهاد می‌شود که منشور حمل‌ونقل برای کشورهای عضو اکو تهیه شده و به تأیید آنها برسد.
دیگر عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز مطالباتی حداقلی را مطرح کرد و گفت: نمایندگی های وزارت امور خارجه در خارج از کشور به طور معمول باید حامی شهروندان و تجار کشور باشند.
محمد امتی افزود: ۸۰ درصد حمل و نقل ناوگان جاده ای از ایران به مقصد کشورهای آسیای مرکزی با بیش از ۱۰ هزار دستگاه ناوگان حمل و نقل بین المللی از طریق شرکت های حمل و نقل خراسان رضوی انجام می شود.
وی گفت: از طریق سه مرز با افغانستان و یک مرز با ترکمنستان، روزانه تا بیش از ۲ هزار کامیون کالا بین ایران و افعانستان جابه جا می شود که لازم است در خصوص صدور روادید برای رانندگان و تجار در این حوزه توجه و روان سازی خاص انجام شود.
عضو هیات رییسه شرکت های حمل و نقل بین‌المللی خراسان رضوی ادامه داد: متاسفانه کنسولگری ها با رانندگان و قشر حمل و نقل مشکلاتی دارند و نمی توانند به خوبی ارتباط برقرار کنند.
رییس کمیسیون حمل‌ونقل، ترانزیت و امور مرزی اتاق بازرگانی مشهد نیز گفت: یکی از مشکلات اساسی ما در حوزه ترانزیت، قوانین و مقرراتی است که بدون اطلاع‌رسانی قبلی اجرا می‌شوند و رانندگان ما را در عبور و مرور با موانع متعدد مواجه می‌کنند.
احمد زمانیان افزود: وظیفه ما این است که کالاهای تجار و بازرگانان را در زودترین زمان و با کمترین هزینه به مقصد برسانیم؛ اما برخی مقررات و هزینه‌های تحمیلی، فرآیند حمل‌ونقل را طولانی‌تر و پرهزینه‌تر می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: ضروری است در نشست وزیران حمل‌ونقل کشورهای عضو اکو، تصمیماتی در راستای ایجاد ثبات در قوانین حمل کالا و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل در کشورهای مسیر اتخاذ شود تا موانع پیش روی بخش خصوصی کاهش یابد.
یک فعال حوزه حمل‌ونقل نیز اظهار کرد: هم اکنون ساختار کلی حمل‌ونقل بین‌المللی با محدودیت‌هایی روبه‌روست که برخی کشورها، به‌ویژه در بخش ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای، آن را اعمال کرده‌اند. متاسفانه، طولانی شدن این محدودیت‌ها موجب بروز مشکلات جدی در مسیرهای ترانزیتی شده و بر زیرساخت‌های حمل‌ونقل تاثیر گذارده است.
کمال نوری به ماده هفت موافقت‌نامه چهارچوب حمل‌ونقل عبوری اکو اشاره کرد و گفت: این ماده به نحوه بازرسی کالاها در سراسر مسیر ترانزیتی پرداخته است؛ اما متاسفانه برخی از کشورهای عضو این موافقت‌نامه را رعایت نمی‌کنند.
وی ادامه داد: به‌عنوان نمونه، ایران این مقررات را اجرا کرده است؛ اما ترکمنستان با اعمال عوارض سنگین دلاری به ازای هر کیلومتر، تبعیضی آشکار علیه ناوگان ایرانی ایجاد کرده است.
سعید افشاران، از دیگر فعالان حوزه حمل‌ونقل خراسان رضوی اظهار کرد: یکی از چالش‌های اساسی در تعاملات لجستیکی با ترکیه، مشکلات ناشی از ازدحام و طولانی شدن مدت زمان توقف ناوگان حمل و نقلی در مرز این کشور است، در سال‌های گذشته، روزانه حدود ۸۰۰ کامیون ترانزیتی از ایران به ترکیه تردد داشتند؛ اما به دلیل این محدودیت‌ها، این تعداد اکنون به حدود ۲۰۰ کامیون کاهش یافته است.
ناهماهنگی میان نهادهای دولتی
دبیرکل اکو نیز در سفر اخیر خود به مشهد بر تسهیل حمل و نقل بین اعضا تاکید کرد و گفت: برای خود من همیشه جای پرسش وجود داشته است که چرا کشورهای اکو با داشتن مرز مشترک و قرار گرفتن در مسیر تاریخی جاده ابریشم، با وجود اشتراکات دینی و حتی زبانی، هنوز نتوانسته اند به همکاری های مشترک تجاری دست یابند.
مجیدخان ادامه داد: این در حالی است که برخی کشورها که دارای تفاوت های بوده اند، توانسته اند همکاری مشترک بیشتری نسبت به اکو داشته باشند لذا معتقدم ارتباط بین اعضا با بهره گیری از مسیرهای حمل و نقل بین آنها امکان پذیر است.
وی گفت: لازمه موفقیت در مبادله و تجارت کالا ایجاد یک شبکه آسان و موثر حمل و نقل است و تحقق این مهم نیازمند نگاه منسجم و سازمان در میان کشورهاست.
دبیرکل اکو افزود: در فعالیت ۶ ماه گذشته خود بر دلایل تعلل حمل و نقل کالاها در مبادی تجاری و موضوعات مرتبط مانند صدور روادیدد، تامین سوخت و مساله حمل و نقل متمرکز شده ام چنان که قبلا در وزارت خارجه پاکستان با همین موضوعات در تجارت آشنا بودم.
وی اضافه کرد: رفع مشکلات یاد شده فقط مربوط به یک وزارتخانه و نهاد دولتی نیست چنان که وزارت کشور در دولت های مختلف در حوزه صدور روادید نقش دارد یا در مساله تجارت نیز وزارت حمل ونقل و یا در بخش گمرک، نهاد دولتی دیگری عهده دار مسوولیت است از این رو برطرف کردن مشکلات در این حوزه نیاز به هماهنگی بین وزارتی در کشورهای مختلف دارد.
پیشنهاد و راه حل
مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خراسان رضوی اظهار کرد: استان ما با داشتن چهار مرز فعال شامل دوغارون، سرخس، لطف‌آباد و باجگیران که به کشورهای افغانستان و ترکمنستان متصل هستند، یکی از مهم‌ترین مراکز ترانزیتی ایران محسوب می‌شود و اکنون حدود ۷۰۰ شرکت حمل‌ونقل در استان فعال‌اند که حدود ۳۰۰ مورد از آنها در سطح بین‌المللی فعالیت دارند.
جعفر شهامت افزود: ۲ پیشنهاد کلیدی برای ارتقای همکاری‌ها در حوزه حمل‌ونقل اکو مطرح شده است که نخستین آن، تدوین نقشه راه و اجرای یک برنامه مشخص چهار تا پنج‌ساله برای پیشبرد مسائل مرتبط با حمل و نقل است.
وی در خصوص راه حل دوم نیز گفت: تعیین شاخص‌های مشخص برای توسعه لجستیک و تسهیل حمل‌ونقل دیگر پیشنهاد است تا این شاخص‌ها به‌صورت سالانه توسط دبیرخانه اکو پایش و ارزیابی شوند.
شهامت ادامه داد: تسهیل شرایط گذرنامه و ترانزیت، کاهش توقف در مرزها و تسهیل صدور روادید برای رانندگان حرفه‌ای، از دیگر اقداماتی است که می‌تواند به بهبود شرایط ترانزیتی کمک کند.
وی تاکید کرد: همکاری کشورهای عضو اکو می‌تواند فراتر از حمل‌ونقل باشد و شامل لجستیک، تجهیزات ترافیکی و طرح های راه‌سازی نیز بشود.
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی بیان داشت: در این راستا پیشنهاد شده است که مشهد به‌عنوان مرکز لجستیکی و ترانزیتی اکو معرفی شود، تقویت هاب‌های لجستیکی بین استان و اکو و ایجاد فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری نیز از جمله پیشنهادهای مطرح‌شده است.
همکاری برای دور زدن تحریم ها
موضوع تحریم ها از دیگر مسائل موجود در تبادلات تجاری میان کشورهاست، دبیرکل سازمان همکاری های اقتصادی (اکو) در این باره گفت: شبکه ها و سامانه های اقتصادی جهان در دنیای امروز کارکرد تسلیحاتی پیدا کرده است که مساله جدید و معضل مهمی محسوب می شود.
مساله بسیار مهم پیدا کردن راه های انتقال پول است، راه هایی که به ما کمک کند تا از محدودیت های ایجاد شده به واسطه تحریم ها عبور کنیم
مجیدخان افزود: اکنون شرایط در خصوص تحریم های اقتصادی نسبت به گذشته بدتر شده است و البته موضوع تحریم ها فقط مختص ایران نیست بلکه دیگر کشورهای جهان نیز کمابیش با مساله تحریم ها درگیر هستند.
وی گفت: به خاطر تحریم ها مشکل حمل و نقل از مرزها و مساله جابه جایی پول بین کشورهای منطقه مشهود است.
مجید خان اظهار داشت: مساله بسیار مهم در این باره پیدا کردن راه های انتقال پول است، راه هایی که به ما کمک کند تا از محدودیت های ایجاد شده به واسطه تحریم ها عبور کنیم.
یکی دیگر از فعالان حوزه حمل‌ونقل خراسان رضوی نیز در خصوص این چالش گفت: ایران در سال‌های اخیر با چالش تحریم‌ها مواجه بوده که بر سطح همکاری‌های بین‌المللی تأثیر گذاشته است، بااین‌حال می‌توان از ظرفیت‌های اقتصادی کشورهای عضو اکو برای کاهش اثرات تحریم‌ها و بهبود تعاملات تجاری استفاده کرد.
رضا جلالیان حقیقت افزود: هماهنگی و توسعه همکاری‌های منطقه‌ای میان کشورهای عضو اکو می‌تواند فرصت‌های جدیدی را در حوزه حمل‌ونقل و ترانزیت ایجاد کند و نقش ایران را در این مسیر تقویت نماید.
اجلاس وزیران خارجه اکو در مشهد، فرصتی برای هماهنگی بیشتر
لازمه رفع چالش های یاد شده هماهنگی منسجم کشورهای عضو پیمان اکو و وجود انگیزه کافی میان اعضا برای توسعه این همکاری هاست.
دبیرکل اکو در سفر اخیر خود به مشهد بر انگیزه اعضا برای رفع چالش ها تاکید کرد و گفت: برگزاری اجلاس وزیران خارجه اکو در مشهد موفقیت آمیز بود و اکنون بیانیه مشهد به عنوان بیانیه پایانی آن اجلاس، بخشی از اسناد اکو است.
مجیدخان با اشاره به دیدارهای خود با فعالان اقتصادی استان خراسان رضوی و بازدید از زیرساخت های حمل و نقلی مرز سرخس، افزود: امیدوارم در سفر بعدی به مشهد که در ماه «می» یا «ژوئن» برای برگزاری سیزدهمین اجلاس وزیران حمل و نقل کشورهای عضو اکو خواهد بود، مسایل و چالش های یاد شده در حوزه حمل و نقل را مورد بررسی قرار دهیم.
وی گفت: باید برای برگزاری نشست آینده وزیران حمل و نقل اکو در مشهد، علاوه بر وزیران، دیگر افراد ذینفع و مرتبط با این حوزه نیز مشارکت کنند تا زمینه برای برقراری ارتباطات بی‌نقص و تأثیرگذار بین کشورهای عضو فراهم شود.
بیشتر بخوانید:
دبیر کل اکو: سامانه های اقتصادی جهانی کارکرد تسلیحاتی پیدا کرده است
دبیر کل اکو از زیرساخت‌های مرزی ایران و ترکمنستان در سرخس بازدید کرد
دبیرکل اکو: مشهد میزبان نشست وزیران حمل‌ونقل این سازمان می‌شود