افسردگی فصلی یا اختلال عاطفی فصلی (که به اختصار SAD نامیده می‌شود) نوعی افسردگی است که در زمان تغییرات فصول اتفاق می‌افتد. خود افسردگی فصلی نیز به دو بخش: بهار _ تابستان و پاییز _ زمستان تقسیم می‌شود. تقی ابوطالبی احمدی دکترای تخصصی روانشناسی در گفت‌وگو با قدس و با بررسی افسردگی فصلی گفت: افسردگی در موقعیت‌های مختلف خود را نشان می‌دهد و طبقه بندی‌های مختلفی دارد. یکی از انواع این افسردگی‌ها، فصلی است که به دلایلی مانند آب و هوا و رطوبت آن در تابستان و علل خصوص استان‌های شمالی و جنوبی و کمبود نور در زمستان رخ می‌دهد. همچنین افسردگی فصلی، در سن رشد به دلیل آسیب پذیر بودن، حساسیت و زود رنجی بیشترین اثرگذاری خود را دارد. البته فقط نوجوانان در خطر نیستند بلکه افرادی که در سن بازنشستگی و حتی در خانم‌ها در سن یائسگی قرار دارند هم امکان دارد به این بیماری دچار شوند. قابل ذکر است که در خانم‌ها این بیماری بیشتر دیده می‌شود چرا که جنس زن به دلیل داشتن عواطف و روحیات حساس‌تر و احساسات شکننده، نسبت به یک آقا بیشتر تحت تاثیر عوامل قرار میگیرند.

عوامل و اثرگذاری‌ها

عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان ادامه داد: ما در طبقه بندی اختلالات روانی و افسردگی یا همان دپریشن عوامل مختلفی را شاهد هستیم که به دلایل مختلف سلامت روان افراد را تحت ثاتیر قرار می‌دهد. برخی از این موارد عبارتند از: احساس غم و اندوه، مبهم دیدن مسائل، خواب بیش از حد یا خواب بسیار کم، تغییر در تفکرات و اندیشه و برهم خوردن نظم فکری، اختلال در غذا خوردن و سیستم عملکرد بدن یا اختلالات سایکوسماتیکی، اختلالات جسمی، از دست دادن تمایلات به هر موضوعی که قبلا وجود داشته میل کم به زندگی و شادی، بی انگیزه شدن، زود از کوره در رفتن، شخم زدن گذشته و احساس گناه نسبت به آن و موارد دیگر.

وی افزود: البته ژنتیک نیز در این زمنیه حرف اول را میزند و در برخی از موارد، ژن‌های شخص است که میتواند در مبتلا شدن به افسردگی و حتی روند درمان آن اثر بگذارد. سابقه خانوادگی مانند ابتلای والدین به افسردگی و اندوه‌های طولانی نیز از عواملی است که در بیمارانی که مبتلا می‌شوند باید مورد بررسی قرار بگیرد.

تابستان یا زمستان؟

این روانشناس و مشاور خانواده در خصوص جزئیات فصل‌ها و تاثیر آنها در انسان گفت: تاثیر افسردگی فصلی در هر شخصی نسبت به شخص دیگری متفاوت است. برای برخی‌ها در طول روز است و برخی دیگر نیز در طول شب، حتی برای افرادی امکان دارد در تابستان رخ دهد و افراد دیگری در زمستان و این مشکل، هیچ روند ثابت و مشخصی ندارد. البته این افسردگی در زمستان و پاییز به دلیل کمبود نور و نوع تغذیه، بیشتر رخ می‌دهد چرا که کمبود نور در انسان، سطح سروتونین(ماده شیمیایی مغز) بدن را کاهش می‌دهد و زمینه افسردگی را ایجاد می‌کند که میتواند منجر به خودکشی و حتی مصرف مواد مخدر شود. افرادی که به افسردگی فصلی دچار می‌شوند، به دلیل برهم خوردن نظم و ساعت بیولوژیکی بدن، خواب بیش از حد دارند که همین زیاد خوابیدن باعث بروز افزایش وزن در این افراد نیز می‌شود. همچنین تغییر و تحولاتی که در خواب رخ می‌دهد، الگوی آن را بهم ریخته و در خلق و خوی انسان نقش دارد.

روند درمان

ابوطالبی احمدی در ادامه، درمان‌های افسردگی فصلی را نیز چنین بیان کرد که: ورزش، خواب، تغذیه مناسب، دوستان خوب، معنا بخشی زندگی، تقویت نور، روان درمانی، نور درمانی و دارو درمانی زیر نظر روان پزشک از جمله راه‌های درمان افسردگی فصلی هستند. کسانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، جمع گریز شده، در مجامع شرکت نمی‌کنند، فعالیت ندارند، در محیط کار غایب شده و دچار چالش و تنش‌هایی می‌شوند. در برخورد با چنین افرادی، نباید آنها را بیشتر آزار دهیم و اخراجشان کنیم؛ بلکه باید بیشتر آنها را جذب کنیم و در بحث‌ها مشارکت دهیم تا از آن گوشه گیری و حالی درونی خود خلاص شوند.

معنویت، عامل مهم در روحیه انسان...

در راس تمام ناامیدی و افسردگی‌ها عاملی مهم به‌نام معنویت وجود دارد. چرا که روح و روان آدم، گره خورده با آرامش درونی و معنویت‌ها است. در همین رابطه، ابوطالبی احمدی نیز عنوان کرد: فاصله گرفتن از خدا، یکی از عوامل مهم ایجاد افسردگی در انسان است و کسانی که از خدا دور هستند، بیشتر در معرض برخی از مشکلات روحی روانی قرار می‌گیرند چرا که فرصت و مسیرهای جدیدی برای خود نمی‌بینند. کسانی که معنویت قوی دارند، خدا باور هستند و محوریت زندگیشان بر طبق اعمال و گفته‌های دین و زندگی اسلامی ایرانی است، ناامیدی و یاس برایشان معنایی ندارد. اگر افراد، به سبک زندگی اسلامی ایرانی ایمان و باور داشته باشند، طبق دستورات خدا و قرآن کریم عمل کنند، قطعا جلوه‌های سلامت روان را در زندگیشان مشاهده خواهند کرد. چون خداوند انسان را موجود نیازمند آفرید و برای تامین نیازش و نوع زندگی‌اش، الگوهایی مانند امامان و پیامبران را فرستاد.

نیایش احمدی _ خبرنگار تحریریه جوان قدس