سازمان بین المللی دریانوردی در چارچوب راهبرد کاهش گازهای گلخانه ای، اهدافی را تعیین کرده که صنعت دریانوردی ملزم به رعایت آن هاست. این الزامات، کشورها را به سمت بهره گیری از فناوری های نوین، سوخت های جایگزین و بهینه سازی مصرف انرژی سوق داده است. کشورهای پیشرو در صنعت دریانوردی، همچون نروژ، ژاپن و چین، با سرمایه گذاری در فناوری هایی نظیر موتورهای هیبریدی، سامانه های پیشرانش برقی و سوخت های کم کربن، گام های بلندی در راستای کاهش آلایندگی برداشته اند.

بااین حال، در ایران، علی رغم برخورداری از ناوگانی گسترده، به دلیل تحریم ها و کمبود سرمایه گذاری، تطبیق با این استانداردها دشوار گردیده است. وابستگی شدید به سوخت های فسیلی و فقدان زیرساخت های لازم برای پذیرش فناوری های نوین، از جمله موانع اصلی در این مسیر محسوب می شود.

ناوگان دریایی ایران مشتمل بر کشتی های تجاری بسیاری است که میانگین سنی بسیاری از آن ها از حد استاندارد فراتر رفته است. این امر موجب افزایش مصرف سوخت، کاهش بهره وری و تشدید آلایندگی شده است. بازتوانی این ناوگان می تواند راهکاری برای کاهش این معضلات باشد، اما اجرای آن با چالش های گوناگونی همراه است.

بازتوانی کشتی ها شامل بهینه سازی سامانه های پیشران، نصب تجهیزات کاهنده آلایندگی، تغییر نوع سوخت و ارتقای طراحی بدنه است. این فرآیند مستلزم سرمایه گذاری کلان است. به عنوان نمونه، نصب اسکرابرهای گوگرد یا تبدیل موتورها به سوخت های جایگزین، هزینه های سنگینی در بر دارد. با توجه به محدودیت های مالی شرکت های کشتیرانی ایرانی، تأمین این هزینه ها دشوار به نظر می رسد.

تحریم های بین المللی، دسترسی ایران را به فناوری های پیشرفته دریایی محدود کرده است. شرکت های ایرانی امکان خرید موتورهای کم کربن، سامانه های پیشرانش برقی و سایر تجهیزات نوین را ندارند. افزون بر این، همکاری با شرکت های بین المللی برای انتقال فناوری نیز به دلیل محدودیت های ناشی از تحریم ها با موانع جدی روبه رو است.

برای پذیرش کشتی های مجهز به فناوری های نوین، بنادر ایران نیازمند توسعه زیرساخت هایی همچون پایانه های سوخت رسانی، سامانه های شارژ برقی و امکانات نگهداری تجهیزات پیشرفته هستند. بااین حال، این زیرساخت ها در کشور فراهم نیست و سرمایه گذاری در این حوزه نیز به دلیل مشکلات مالی، با کندی پیش می رود.

در بسیاری از کشورها، دولت ها با ارائه مشوق های مالی، تسهیلات کم بهره و معافیت های مالیاتی، شرکت های کشتیرانی را به نوسازی ناوگان خود ترغیب می کنند. اما در ایران، حمایت های دولتی در این زمینه بسیار محدود است و صنعت کشتیرانی عمدتاً به صورت مستقل و با اتکا بر منابع داخلی به بازتوانی کشتی ها مبادرت می ورزد.

با وجود چالش های موجود، بازتوانی ناوگان دریایی ایران می تواند فرصت هایی ارزشمند در راستای کاهش آلایندگی، افزایش بهره وری و ارتقای جایگاه کشور در عرصه بین المللی فراهم آورد. برخی از راهکارهای پیشنهادی عبارتند از توسعه سوخت های جایگزین داخلی، همکاری با کشورهای دوست و توسعه زیرساخت های بندری.

ایران با اتکا بر منابع غنی گاز طبیعی، می تواند در تولید سوخت های کم کربن نظیر LNG و متانول سرمایه گذاری نماید. این سوخت ها نه تنها آلایندگی کمتری دارند، بلکه می توانند جایگزین مناسبی برای سوخت های فسیلی در ناوگان دریایی کشور باشند.

همکاری با کشورهایی همچون چین، روسیه و هند می تواند امکان دسترسی ایران به فناوری های نوین دریایی را تسهیل کند. این کشورها می توانند در قالب مشارکت های فنی و مالی، نقش مؤثری در فرآیند بازتوانی ناوگان دریایی ایفا نمایند.

سرمایه گذاری در توسعه زیرساخت های بنادر، به ویژه در حوزه سوخت رسانی و سامانه های شارژ برقی، ضرورتی اجتناب ناپذیر برای بازتوانی ناوگان دریایی کشور به شمار می رود.