به گزارش خبرگزاری ایمنا، ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد خود، همواره به عنوان پل ارتباطی بین شرق و غرب شناخته شده است. این موقعیت استراتژیک، امکان تبدیل ایران به یکی از قطب‌های ترانزیت کالا در منطقه را فراهم کرده است. در سال‌های اخیر، با اجرای برنامه‌های توسعه‌ای و بهبود زیرساخت‌ها، ترانزیت کالا از ایران رشد چشمگیری داشته است. این رشد نه‌تنها به بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کرده، بلکه نقش ایران را در تجارت بین‌المللی نیز تقویت نموده است. در این گزارش، به بررسی ابعاد مختلف این رشد و تأثیرات آن بر اقتصاد ملی و منطقه‌ای پرداخته می‌شود.
بر اساس آمار گمرک ایران، در ۹ ماه سال جاری (از ۲۰ مارس تا ۲۱ دسامبر ۲۰۲۴)، ترانزیت کالا از ایران به ۱۶.۵ میلیون تن رسیده است که نشان‌دهنده رشد ۳۱ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته است. این رشد به دلیل بهبود زیرساخت‌ها، افزایش همکاری‌های منطقه‌ای و اجرای برنامه‌های توسعه‌ای دولت محقق شده است.
گمرکات شهید رجایی، پرویزخان و باشماق؛ پیشتازان ترانزیت
گمرکات شهید رجایی، پرویزخان و باشماق به عنوان سه گمرک عمده مبدأ ترانزیت، بیشترین سهم را در ترانزیت کالا از ایران داشته‌اند. در ۹ ماهه سال جاری، ۴.۴ میلیون تن کالا از گمرک شهید رجایی، ۳.۸ میلیون تن از گمرک پرویزخان و ۲.۳ میلیون تن از گمرک باشماق ترانزیت شده است. در مجموع، این سه گمرک ۱۰.۵ میلیون تن از کل ترانزیت خارجی از ایران را به خود اختصاص داده‌اند.
موقعیت جغرافیایی ایران به عنوان پل ارتباطی بین آسیا و اروپا، نقش کلیدی در رشد ترانزیت کالا ایفا کرده است. ایران در مسیر چندین کریدور مهم بین‌المللی مانند کریدور شمال-جنوب و شرق-غرب قرار دارد. این موقعیت استراتژیک، امکان دسترسی سریع و کم‌هزینه به بازارهای منطقه‌ای و جهانی را فراهم کرده است.
با وجود رشد چشمگیر ترانزیت کالا، ایران با چالش‌های متعددی مواجه است. تحریم‌های بین‌المللی، کمبود زیرساخت‌های مدرن و نبود هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی از جمله مهم‌ترین این چالش‌ها هستند. برای مثال، برخی از مسیرهای ترانزیت به دلیل کمبود زیرساخت‌ها، ایمن و قابل اعتماد نیستند.
چشم‌انداز آینده: هدف ۴۰ میلیون تن ترانزیت تا پایان برنامه هفتم
بر اساس برنامه هفتم توسعه، ایران قصد دارد تا پایان این برنامه، ترانزیت کالا را به ۴۰ میلیون تن در سال برساند. برای تحقق این هدف، نیاز به افزایش ظرفیت زیرساخت‌ها، کاهش زمان ترانزیت و جلب اعتماد شرکت‌های بین‌المللی است. همچنین، همکاری‌های منطقه‌ای و عضویت در پیمان‌هایی مانند شانگهای و بریکس می‌تواند به تحقق این هدف کمک کند.
به گزارش ایمنا، رشد ترانزیت کالا در ایران در سال‌های اخیر، نشان‌دهنده ظرفیت‌های بالای این کشور در تبدیل شدن به یکی از قطب‌های ترانزیت منطقه است. با وجود چالش‌هایی مانند تحریم‌ها و کمبود زیرساخت‌ها، ایران توانسته است با بهره‌گیری از موقعیت استراتژیک خود و اجرای برنامه‌های توسعه‌ای، رکوردهای جدیدی در ترانزیت کالا ثبت کند. در صورت ادامه این روند و رفع چالش‌های پیش‌رو، ایران می‌تواند به یکی از مهم‌ترین هاب‌های ترانزیت در منطقه تبدیل شود و نقش مهمی در رشد اقتصادی کشور ایفا کند.