به گزارش خبرگزاری ایمنا، ایران با میانگین بارش سالانه کم و تبخیر بالا یکی از کشورهای خشک و نیمه‌خشک جهان محسوب می‌شود.
بخش کشاورزی به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب در ایران، بیش از ۹۰ درصد منابع آبی را به خود اختصاص داده است، با توجه به تغییرات اقلیمی و کاهش بارش‌ها ضرورت تغییر الگوی کشت و جایگزینی محصولات پر آب‌بر با محصولات کم آب‌بر بیش از پیش احساس می‌شود.
چالش‌های کشاورزی در مناطق کم آب ایران
کشاورزی در ایران با چالش‌های متعددی مانند کاهش منابع آبی، تغییرات اقلیمی و برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی مواجه است، بر اساس آمارها میانگین بارش سالانه در ایران به کمتر از ۲۵۰ میلی‌متر رسیده است، در حالی که تبخیر سالانه بیش از ۲۰۰۰ میلی‌متر است، این شرایط موجب شده است که بسیاری از مناطق کشور با تنش آبی شدید مواجه شوند، همچنین کشت محصولات پر آب‌بر همچون برنج و گندم فشار زیادی بر منابع آبی وارد کرده است، برای مقابله با این چالش‌ها، کشت محصولات کم آب‌بر و پر بازده به عنوان یک راهکار اساسی مطرح شده است.
محصولات کم آب‌بر به دلیل نیاز آبی کم و سازگاری با شرایط خشک می‌توانند نقش مهمی در کاهش مصرف آب و افزایش بهره‌وری کشاورزی ایفا کنند، برخی از این محصولات شامل زعفران، پسته، گل محمدی و کلزا هستند، این محصولات نه تنها نیاز آبی کمتری دارند، بلکه از نظر اقتصادی نیز بسیار ارزشمند هستند و می‌توانند درآمد خوبی برای کشاورزان ایجاد کنند، برای مثال زعفران به عنوان یکی از گران‌ترین ادویه‌های جهان، نیاز آبی بسیار کمی دارد و در مناطق خشک ایران به خوبی رشد می‌کند.
محصولات کم آب‌بر و پر بازده؛ راهکاری برای کاهش مصرف آب
زعفران به دلیل نیاز آبی بسیار کم و ارزش اقتصادی بالا، به عنوان یکی از بهترین محصولات کم آب‌بر در ایران شناخته می‌شود، این گیاه در مناطق خشک و نیمه‌خشک همچون خراسان رضوی و جنوب کرمان به خوبی رشد می‌کند.
زعفران در طول دوره رشد خود به آبیاری کمی نیاز دارد و حتی در برخی مناطق به صورت دیم کشت می‌شود، علاوه بر این زعفران به عنوان یک محصول صادراتی، نقش مهمی در ارزآوری برای کشور ایفا می‌کند، حال بر اساس آمارها، ایران بیش از ۹۰ درصد زعفران جهان را تولید می‌کند.
پسته به عنوان یکی از مهم‌ترین محصولات صادراتی ایران، نیاز آبی کمتری نسبت به بسیاری از محصولات دیگر دارد، این گیاه در مناطق خشک و نیمه‌خشک همچون کرمان و یزد به خوبی رشد می‌کند و می‌تواند با کمترین میزان آب، محصولی با کیفیت تولید کند.
پسته نه تنها از نظر اقتصادی بسیار ارزشمند است، بلکه به دلیل مقاومت به شوری و خشکی، می‌تواند در شرایط سخت محیطی نیز رشد کند، توسعه کشت پسته می‌تواند به کاهش فشار بر منابع آبی و افزایش درآمد کشاورزان کمک کند.
گل محمدی به عنوان یکی از گیاهان کم آب‌بر و با ارزش افزوده بالا، در سال‌های اخیر مورد توجه کشاورزان قرار گرفته است، این گیاه در مناطق معتدل و خشک همچون همدان و فارس به خوبی رشد می‌کند و از آن برای تولید گلاب و عطر استفاده می‌شود، گل محمدی نه تنها نیاز آبی کمی دارد، بلکه به دلیل کاربردهای گسترده در صنایع غذایی و دارویی، می‌تواند درآمد خوبی برای کشاورزان ایجاد کند، توسعه کشت گل محمدی می‌تواند به کاهش مصرف آب و افزایش اشتغال در مناطق روستایی کمک کند.
کلزا به عنوان یکی از دانه‌های روغنی مهم، نیاز آبی کمتری نسبت به محصولاتی مانند گندم و ذرت دارد، این گیاه در مناطق معتدل همچون همدان و آذربایجان غربی به خوبی رشد می‌کند و می‌تواند نقش مهمی در کاهش وابستگی کشور به واردات دانه‌های روغنی ایفا کند، کلزا نه تنها نیاز آبی کمتری دارد، بلکه به دلیل ارزش غذایی بالا، می‌تواند به عنوان یک محصول استراتژیک در برنامه‌های امنیت غذایی کشور مورد توجه قرار گیرد.
برای توسعه کشت محصولات کم آب‌بر، نیاز به اقدامات متعددی از جمله آموزش کشاورزان، ارائه تسهیلات مالی و توسعه سیستم‌های آبیاری نوین است.
استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته همچون آبیاری قطره‌ای و بارانی می‌تواند به کاهش مصرف آب و افزایش بهره‌وری کمک کند، علاوه بر این حمایت دولت و نهادهای مرتبط از کشاورزان برای تغییر الگوی کشت و جایگزینی محصولات کم آب‌بر ضروری است.
نقش دولت و نهادهای مرتبط در توسعه کشت محصولات کم آب‌بر
دولت و نهادهای مرتبط می‌توانند با ارائه تسهیلات مالی، برگزاری دوره‌های آموزشی و توسعه زیرساخت‌های کشاورزی، به توسعه کشت محصولات کم آب‌بر کمک کنند، علاوه بر این تدوین سیاست‌های حمایتی و ارائه مشوق‌های مالیاتی می‌تواند انگیزه کشاورزان برای تغییر الگوی کشت را افزایش دهد، همکاری بین بخش‌های دولتی و خصوصی نیز می‌تواند به توسعه پایدار کشاورزی و حفظ منابع آبی کمک کند.
به گزارش ایمنا، کشت محصولات کم آب‌بر و پر بازده به عنوان یکی از راهکارهای کلیدی برای مقابله با بحران آب و توسعه پایدار کشاورزی در ایران مطرح شده است.
محصولاتی همچون زعفران، پسته، گل محمدی و کلزا نه تنها نیاز آبی کمتری دارند، بلکه از نظر اقتصادی نیز بسیار ارزشمند هستند، با حمایت دولت و نهادهای مرتبط، می‌توان به توسعه کشت این محصولات و کاهش فشار بر منابع آبی کمک کرد، آینده کشاورزی ایران به شدت به تغییر الگوی کشت و استفاده از محصولات کم آب‌بر وابسته است.