افرادی که یک‌شبه و تنها با گذراندن چند روز آموزش، سوزن به دست می‌گیرند وبه جان صورت وبدن افرادمی‌افتند!اگرچه چندوقتی است که طبق مصوبه جدیدهیات دولت جریمه دخالت غیرپزشکان در امور پزشکی از پنج‌میلیون به ۵۸۰میلیون تومان برای بار اول و یک‌میلیارد و ۱۶۰میلیون تومان برای بار دوم به بعد افزایش یافته‌است اما بااین‌حال ما همچنان هرروز شاهد رشد قارچ‌گونه حضور افراد غیرحرفه‌ای به‌ویژه آرایشگران در حوزه زیبایی هستیم. برای آگاهی از تبعات اعتماد به این افراد سودجو و همچنین آشنایی با پشت‌پرده انجام این‌کار با دکتر خلیل صداقت‌پیشه، کارشناس پزشکی‌قانونی به گفت‌وگو پرداختیم.
آرایشگاهی‌شدن خدمات زیبایی چه تبعاتی دارد؟
کار در حوزه زیبایی به‌خصوص کاری که با تزریق یعنی ورود یک سوزن داخل پوست همراه است، یک دخالت خطرناک در امر پزشکی است، چراکه ورود یک سوزن به پوست می‌تواند سبب ورود ویروس‌ها و میکروب‌های بسیاری شود که خطرات بعضا جبران‌ناپذیری دارد. غیر از این مسأله عدم آشنایی افراد غیرمتخصص با آناتومی صورت و بدن نیز تبعات خاص خودش را دارد. مثلا در بوتاکس، کارایی برخی عضلات باید به‌طور موقت متوقف شود. این عضلات، عضلات خاص و مشخصی هستند که تنها با اطلاع از آناتومی پوست می‌توان آنها را تشخیص داد، اما اگر همین بوتاکس، به گونه‌ای غیرحرفه‌ای تزریق شود که این فرآیند را برعکس کند، یعنی عضلات اصلی را از کار بیندازد اتفاقاتی نظیر تغییر شکل ظاهری صورت رخ می‌دهد که خوشایند فرد نیست. از آنجا که بوتاکس تزریق‌شدن قابل خارج‌کردن نیست، بنابراین فرد باید چندین ماه صبر کند تا اثرات این ماده خودبه‌خود از بین برود. در مورد فیلرها و ژل‌ها نیز وضعیت همین‌طور است، فقط روند ازبین‌رفتن آن از چندماه به دو سال می‌رسد.
آرایشگران اقلام مورد نیاز خود را از کجا تامین می‌کنند؟
شرکت‌هایی که اقلام زیبایی مثل ژل، بوتاکس، فیلر و...را وارد می‌کنند،عمدتا دنبال سودبیشترهستند. با توجه به قیمت بالای داروهای استاندارد و دشواری فروش و تبدیل آنها به پول، شرکت‌ها تمایل به قاچاق این اقلام دارند. در چنین شرایطی، کالاها با قیمت بسیار پایین خریداری و با چندین برابر قیمت به فروش می‌رسندکه در نتیجه، سوددهی بیشتری را به همراه دارد. در چنین فضایی یک‌سری انسان‌های ناسالم نیز این اقلام ارزان و کم‌کیفیت را خریداری می‌کنند. مشتری هم وقتی می‌بیند بوتاکس خارجی مثلا قیمتی حدود ۶ ــ ۵ میلیون دارد اما آرایشگاه هزینه بوتاکس را ۳۰۰هزار تومان به آن پیشنهاد داده است، وسوسه می‌شود و این‌کار را انجام می‌دهد.
پس این شرکت‌ها با برنامه قبلی اقلام قاچاق را وارد می‌کنند و به آرایشگران می‌دهند؟
بله. چون پزشکی که متخصص در این زمینه است و مشکلات و عواقب استفاده از اقلام قاچاق را می‌داند، به‌ندرت زیر بار چنین مسأله‌ای می‌رود. بنابراین، شرکت‌های مذکور نیز وقتی می‌بینند که هم پزشک‌ها گول نمی‌خورند و هم تعدادشان آن‌قدر زیاد نیست، سراغ آرایشگاه‌ها می‌روند، چراکه هم راحت می‌توانند آنها را فریب دهند و هم می‌توانند جنس بیشتری به آنها بفروشند و سود کنند. آنها برای دستیابی به این هدف، کلاس‌های آموزشی متعددی برگزار می‌کنند. بسیاری به اشتباه تصور می‌کنند که شرکت‌های یادشده به‌دنبال کسب سود از طریق آموزش هستند، درحالی‌که هزینه‌ای که آنها برای ثبت‌نام دریافت می‌کنند، در مقایسه با سود کلی این فعالیت، اصلا قابل توجه نیست. آنها عمدتا این آموزش‌ها را ترتیب می‌دهند تا جنس‌های قاچاق و غیراستاندارد خود را بفروشند. در اینجا هم افراد ساده‌ای که از بهداشت و خطرات بعدی خبر ندارند تن به انجام این کار می‌دهد و این اجناس را به‌دلیل ارزانی می‌خرند و پس از چند بار تمرین روی اطرافیان خود کم‌کم تبدیل به کسانی می‌شوند که دست به انجام هر کاری در حوزه زیبایی می‌زنند.
این آسیب‌ها قابل اصلاح و ترمیم است؟
بستگی دارد. درحال‌حاضر غیر از آرایشگران، برخی پزشکان غیرمتخصص نیز کارهای زیبایی انجام می‌دهند اما فرق این است که یک پزشک عمومی نسبت به یک آدم عادی اطلاعات بیشتری دارد و برخی از آنها اگر بعد از انجام کار ببینند که دچار خطا شده‌اند سریعا با یک پزشک متخصص تماس می‌گیرند یا بیمار را به او ارجاع می‌دهند. در این شرایط، اگر فرد دچار مشکل سریعا به پزشک متخصص مراجعه کند، می‌توان با برخی روش‌ها مانند استفاده از آنزیم‌های ضد ژل تزریق یا تخلیه قسمتی از ژل تا حدی از عوارض آن جلوگیری کرد. البته بدیهی است که بافت ناحیه آسیب‌دیده دیگر طبیعی و به حالت قبل نمی‌شود اما تا حدی می‌توان آن را حل کرد یا جلوی عوارض بیشتر را گرفت. اگر آسیب عمیق‌تر هم باشد، باید یک‌سری کارهای ترمیمی و جراحی روی فرد انجام شود. متاسفانه آرایشگران و برخی پزشکان بدون تخصص که هیچ اطلاعی در این حوزه ندارند، در صورت بروز چنین حوادثی آن را لاپوشانی می‌کنند.
راهکار ساماندهی وضعیت مداخله‌گری در پزشکی چیست؟
وزارت بهداشت باید نظارت خود را بر این موضوع بیشتر کند. متاسفانه تا چند وقت پیش جریمه دخالت در امر پزشکی پنج‌میلیون بوده و چند ماهی است که این جریمه یک‌میلیارد شده است.اگر این قانون به‌طور جدی اجرایی شود و قضات در اجرای آن سختگیری کنند، به‌گونه‌ای که به‌جای چشم‌پوشی از خطای برخی افراد، به فکر قربانیان احتمالی آنها باشند، این اقدام می‌تواند یک قدم مثبت اولیه به‌شمار آید. همچنین لازم است ابلاغیه‌ای به‌صورت رسمی به آرایشگاه‌ها اعلام شود که تأثیر بازدارنده‌ای داشته باشد. همچنین باید تعدادی از افراد متخلف شناسایی و به‌طور عمومی معرفی شوند. علاوه‌براین، مسئولان وزارت بهداشت باید شماره‌های تماس را به عموم مردم اعلام کنند تا در صورت مشاهده چنین مواردی، بتوانند اطلاع‌رسانی کنند. بنابراین اگر هدف جلوگیری از دخالت این افراد است راه‌حل‌های یادشده تا حد زیادی بازدارندگی ایجاد می‌کنند.
یک روایت واقعی...
در پزشکی قانونی، پرونده‌ای وجود دارد که در آن یک پزشک غیرمتخصص در یک زیرزمین اقدام به تزریق چربی به ناحیه ران خانمی کرده است. پس از آن‌که بیمار به خانه بازگشت، دچار تب شدید شد.این پزشک به‌دلیل ترس ازآشکارشدن عمل غیرمجاز خود، بیمار را دوباره به زیرزمین برد و سعی در درمان او کرد. اما سه روز بعد،با بدتر شدن حال بیمار، این خانم به بیمارستان منتقل شد و متاسفانه شدت عفونت به حدی بالا بودکه جان خود را ازدست داد.اگرفرد وخانواده‌اش از ابتدا عاقلانه می‌اندیشیدند وبه این موضوع توجه می‌کردند که چرا باید برای انجام چنین عملی به زیرزمینی بدون تابلو و نشانه مراجعه کنند، ممکن بود هرگز این حادثه رخ ندهد. همچنین، اگر این پزشک پس از بروز عوارض به ترس از شماتت غلبه کرده و بیمار رابه بیمارستان ارجاع می‌داد، هم جان بیمار نجات می‌یافت و هم این پزشک در نقش یک قاتل قرار نمی‌گرفت.
آرایشگاهی‌شدن خدمات زیبایی چه تبعاتی دارد؟
کار در حوزه زیبایی به‌خصوص کاری که با تزریق یعنی ورود یک سوزن داخل پوست همراه است، یک دخالت خطرناک در امر پزشکی است، چراکه ورود یک سوزن به پوست می‌تواند سبب ورود ویروس‌ها و میکروب‌های بسیاری شود که خطرات بعضا جبران‌ناپذیری دارد. غیر از این مسأله عدم آشنایی افراد غیرمتخصص با آناتومی صورت و بدن نیز تبعات خاص خودش را دارد. مثلا در بوتاکس، کارایی برخی عضلات باید به‌طور موقت متوقف شود. این عضلات، عضلات خاص و مشخصی هستند که تنها با اطلاع از آناتومی پوست می‌توان آنها را تشخیص داد، اما اگر همین بوتاکس، به گونه‌ای غیرحرفه‌ای تزریق شود که این فرآیند را برعکس کند، یعنی عضلات اصلی را از کار بیندازد اتفاقاتی نظیر تغییر شکل ظاهری صورت رخ می‌دهد که خوشایند فرد نیست. از آنجا که بوتاکس تزریق‌شدن قابل خارج‌کردن نیست، بنابراین فرد باید چندین ماه صبر کند تا اثرات این ماده خودبه‌خود از بین برود. در مورد فیلرها و ژل‌ها نیز وضعیت همین‌طور است، فقط روند ازبین‌رفتن آن از چندماه به دو سال می‌رسد.
آرایشگران اقلام مورد نیاز خود را از کجا تامین می‌کنند؟
شرکت‌هایی که اقلام زیبایی مثل ژل، بوتاکس، فیلر و...را وارد می‌کنند،عمدتا دنبال سودبیشترهستند. با توجه به قیمت بالای داروهای استاندارد و دشواری فروش و تبدیل آنها به پول، شرکت‌ها تمایل به قاچاق این اقلام دارند. در چنین شرایطی، کالاها با قیمت بسیار پایین خریداری و با چندین برابر قیمت به فروش می‌رسندکه در نتیجه، سوددهی بیشتری را به همراه دارد. در چنین فضایی یک‌سری انسان‌های ناسالم نیز این اقلام ارزان و کم‌کیفیت را خریداری می‌کنند. مشتری هم وقتی می‌بیند بوتاکس خارجی مثلا قیمتی حدود ۶ ــ ۵ میلیون دارد اما آرایشگاه هزینه بوتاکس را ۳۰۰هزار تومان به آن پیشنهاد داده است، وسوسه می‌شود و این‌کار را انجام می‌دهد.
پس این شرکت‌ها با برنامه قبلی اقلام قاچاق را وارد می‌کنند و به آرایشگران می‌دهند؟
بله. چون پزشکی که متخصص در این زمینه است و مشکلات و عواقب استفاده از اقلام قاچاق را می‌داند، به‌ندرت زیر بار چنین مسأله‌ای می‌رود. بنابراین، شرکت‌های مذکور نیز وقتی می‌بینند که هم پزشک‌ها گول نمی‌خورند و هم تعدادشان آن‌قدر زیاد نیست، سراغ آرایشگاه‌ها می‌روند، چراکه هم راحت می‌توانند آنها را فریب دهند و هم می‌توانند جنس بیشتری به آنها بفروشند و سود کنند. آنها برای دستیابی به این هدف، کلاس‌های آموزشی متعددی برگزار می‌کنند. بسیاری به اشتباه تصور می‌کنند که شرکت‌های یادشده به‌دنبال کسب سود از طریق آموزش هستند، درحالی‌که هزینه‌ای که آنها برای ثبت‌نام دریافت می‌کنند، در مقایسه با سود کلی این فعالیت، اصلا قابل توجه نیست. آنها عمدتا این آموزش‌ها را ترتیب می‌دهند تا جنس‌های قاچاق و غیراستاندارد خود را بفروشند. در اینجا هم افراد ساده‌ای که از بهداشت و خطرات بعدی خبر ندارند تن به انجام این کار می‌دهد و این اجناس را به‌دلیل ارزانی می‌خرند و پس از چند بار تمرین روی اطرافیان خود کم‌کم تبدیل به کسانی می‌شوند که دست به انجام هر کاری در حوزه زیبایی می‌زنند.
این آسیب‌ها قابل اصلاح و ترمیم است؟
بستگی دارد. درحال‌حاضر غیر از آرایشگران، برخی پزشکان غیرمتخصص نیز کارهای زیبایی انجام می‌دهند اما فرق این است که یک پزشک عمومی نسبت به یک آدم عادی اطلاعات بیشتری دارد و برخی از آنها اگر بعد از انجام کار ببینند که دچار خطا شده‌اند سریعا با یک پزشک متخصص تماس می‌گیرند یا بیمار را به او ارجاع می‌دهند. در این شرایط، اگر فرد دچار مشکل سریعا به پزشک متخصص مراجعه کند، می‌توان با برخی روش‌ها مانند استفاده از آنزیم‌های ضد ژل تزریق یا تخلیه قسمتی از ژل تا حدی از عوارض آن جلوگیری کرد. البته بدیهی است که بافت ناحیه آسیب‌دیده دیگر طبیعی و به حالت قبل نمی‌شود اما تا حدی می‌توان آن را حل کرد یا جلوی عوارض بیشتر را گرفت. اگر آسیب عمیق‌تر هم باشد، باید یک‌سری کارهای ترمیمی و جراحی روی فرد انجام شود. متاسفانه آرایشگران و برخی پزشکان بدون تخصص که هیچ اطلاعی در این حوزه ندارند، در صورت بروز چنین حوادثی آن را لاپوشانی می‌کنند.
راهکار ساماندهی وضعیت مداخله‌گری در پزشکی چیست؟
وزارت بهداشت باید نظارت خود را بر این موضوع بیشتر کند. متاسفانه تا چند وقت پیش جریمه دخالت در امر پزشکی پنج‌میلیون بوده و چند ماهی است که این جریمه یک‌میلیارد شده است.اگر این قانون به‌طور جدی اجرایی شود و قضات در اجرای آن سختگیری کنند، به‌گونه‌ای که به‌جای چشم‌پوشی از خطای برخی افراد، به فکر قربانیان احتمالی آنها باشند، این اقدام می‌تواند یک قدم مثبت اولیه به‌شمار آید. همچنین لازم است ابلاغیه‌ای به‌صورت رسمی به آرایشگاه‌ها اعلام شود که تأثیر بازدارنده‌ای داشته باشد. همچنین باید تعدادی از افراد متخلف شناسایی و به‌طور عمومی معرفی شوند. علاوه‌براین، مسئولان وزارت بهداشت باید شماره‌های تماس را به عموم مردم اعلام کنند تا در صورت مشاهده چنین مواردی، بتوانند اطلاع‌رسانی کنند. بنابراین اگر هدف جلوگیری از دخالت این افراد است راه‌حل‌های یادشده تا حد زیادی بازدارندگی ایجاد می‌کنند.
یک روایت واقعی...
در پزشکی قانونی، پرونده‌ای وجود دارد که در آن یک پزشک غیرمتخصص در یک زیرزمین اقدام به تزریق چربی به ناحیه ران خانمی کرده است. پس از آن‌که بیمار به خانه بازگشت، دچار تب شدید شد.این پزشک به‌دلیل ترس ازآشکارشدن عمل غیرمجاز خود، بیمار را دوباره به زیرزمین برد و سعی در درمان او کرد. اما سه روز بعد،با بدتر شدن حال بیمار، این خانم به بیمارستان منتقل شد و متاسفانه شدت عفونت به حدی بالا بودکه جان خود را ازدست داد.اگرفرد وخانواده‌اش از ابتدا عاقلانه می‌اندیشیدند وبه این موضوع توجه می‌کردند که چرا باید برای انجام چنین عملی به زیرزمینی بدون تابلو و نشانه مراجعه کنند، ممکن بود هرگز این حادثه رخ ندهد. همچنین، اگر این پزشک پس از بروز عوارض به ترس از شماتت غلبه کرده و بیمار رابه بیمارستان ارجاع می‌داد، هم جان بیمار نجات می‌یافت و هم این پزشک در نقش یک قاتل قرار نمی‌گرفت.