اگرچه اوزمپیک اخیراً به عنوان یک داروی جدید کاهش وزن در رسانه‌ها تبلیغ می‌شود، اما سال‌هاست که برای درمان دیابت مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، سوالات زیادی پیرامون این دارو مطرح می‌شوند که در این مقاله از «همشهری آنلاین» به آن می‌پردازیم.

اوزمپیک چیست و چگونه عمل می‌کند؟

اوزمپیک (Ozempic) یک داروی تزریقی نسخه‌ای است که همراه با رژیم غذایی مغذی و ورزش برای درمان دیابت نوع 2 در بزرگسالان استفاده می‌شود. این دارو متعلق به گروه دارویی سماگلوتید است که به عنوان آگونیست GLP-1 شناخته می‌شود. اوزمپیک در سال 2017 میلادی توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) برای استفاده در بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2 تایید شد. این دارو ثابت شده است که خطر حمله قلبی، سکته مغزی و مرگ ناشی از مشکلات قلبی را در بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2 و بیماری قلبی کاهش می‌دهد.

اوزمپیک سطح اینکرتین‌ها (هورمون‌) را افزایش می دهد که به طور طبیعی توسط معده هنگام غذا خوردن تولید می‌شود. این کار به بدن شما کمک می‌کند تا انسولین بیشتر ترشح کند. همچنین میزان گلوکز یا قند تولید شده توسط کبد را کاهش می‌دهد و سرعت هضم غذا را کم می‌کند. همه اینها در کاهش سطح قند خون و HbA1c (میانگین سطح گلوکز) موثر است.

بیشتر بخوانید: آشنایی با عوامل بروز دیابت نوع ۲

اوزمپیک برای درمان دیابت نوع ۲

سماگلوتاید به عنوان آگونیست گیرنده پپتید-1 (GLP-1) شبه گلوکاگون عمل می‌کند که در تنظیم سطح قند خون، کاهش اشتها و کاهش وزن موثر است. سماگلوتاید مانند هورمون طبیعی GLP-1 در بدن عمل می‌کند. این هورمون قند خون را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود لوزالمعده انسولین بیشتری ترشح کند. این موضوع کبد را از ترشح بیشتر قند باز می‌دارد و هضم را کند می‌کند.

در مطالعات بالینی، Ozempic اثربخشی قابل توجهی را در کاهش سطح HbA1c، نشانگر کلیدی کنترل طولانی مدت قند خون نشان داده است. این دارو با کند کردن تخلیه معده، سرکوب اشتها و افزایش ترشح طبیعی انسولین بدن عمل می‌کند. استفاده از این دارو باید بخشی از یک برنامه جامع مدیریت دیابت باشد که شامل رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، و نظارت معمول بر سطح گلوکز خون است.

نقش اوزمپیک در کاهش وزن

اوزمپیک در درجه اول برای مدیریت دیابت نوع 2 تجویز می‌شود، اما به دلیل نقش آن در کاهش وزن مورد توجه قرار گرفته است. این دارو با کند کردن فرآیند گوارش، افزایش احساس سیری و کاهش گرسنگی عمل می‌کند. با تعدیل این مکانیسم‌های فیزیولوژیکی، افراد احساس سیری خواهند کرد. آزمایشات و مطالعات بالینی نشان داده‌اند که Ozempic می‌تواند منجر به کاهش وزن قابل توجه در افراد مختلف شود. این دارو سرعت هضم غذا را کند می‌کند و با کاهش اشتها باعث می‌شود کمتر غذا بخورید.

در کارآزمایی‌های بالینی، افرادی که اوزمپیک مصرف می‌کردند در 10 ماه اول مصرف دارو به طور متوسط 6 تا 8 کیلوگرم وزن کم کردند. در مطالعه دیگری با افراد مبتلا به دیابت نوع 2، حدود 37 تا 66 درصد از افراد حداقل 5 درصد از وزن بدن خود و 13 تا 26 درصد از افراد حداقل 10 درصد از وزن بدن خود را در حین مصرف سماگلوتید از دست دادند. به نظر می‌رسد کاهش وزن نیز به دوز بستگی دارد. در کارآزمایی دیگر، افرادی که دوزهای کمتری مصرف می‌کردند نسبت به شرکت کنندگانی که از دوزهای بالاتر بهره می‌برندند، وزن کمتری از دست دادن؛ بنابراین میزان وزنی که می‌توان با سماگلوتاید کم کرد، برای همر فردی متفاوت است.

به یاد داشته باشید که هنوز اوزمپیک به عنوان یک داروی کاهش وزن تایید نشده است و از آنجایی که محصولی جدید است، هیچ اطلاعات علمی موثقی در مورد اثرات لاغری در مورد وجود ندارد؛ اما تا اینجای کار به نظر می‌رسد می‌توان آن را در درازمدت مصرف کرد و اثرات آن در کاهش وزن را مشاهده کرد. همانطور که گفته شد، اگر فردی از اوزمیک استفاده می‌کند و مصرف آن را متوقف کند، وزن ممکن است برگردد. با این حال، پایبندی به یک رژیم غذایی سالم و ورزش کردن هنوز هم مهمترین راه حل برای کاهش وزن است.

بیشتر بخوانید: آنچه باید از اوزمپیک و تاثیر آن بر لاغری بدانید!

نحوه و دوزهای مصرف اوزمپیک

دوز شروع معمول 0.25 میلی گرم است که یک بار در هفته به مدت 4 هفته زیر پوست تزریق می‌شود. پس از 4 هفته، پزشک متخصص دیابت یا متخصص تغذیه دوز را به 0.5 میلی گرم تزریق زیر پوست یک بار در هفته افزایش می‌دهد. در صورت نیاز، پزشک ممکن است دوز شما را حتی بعد از حداقل چند هفته در هر دوز به یک میلی گرم یا 2 میلی گرم یک بار در هفته افزایش دهد. حداکثر دوز کلی نیز 2 میلی گرم در هفته است. در حقیقت، میزان دورز بسته به شرایط شما تعیین می شود و اگر عوارض شدیدی داشته باشید، ممکن است پزشک راه حل دیگری را جایگزین کند. شما می‌توانید دارو را در شکم، ران یا بازو تزریق کنید.

موارد احتیاط در مصرف اوزمپیک

قبل از شروع مصرف اوزمپیک، ضروری است که پزشک یک بررسی جامع از شرایط شما داشته باشد، به خصوص اگر سابقه سرطان تیروئید، پانکراتیت یا اختلالات گوارشی دارید. اوزمپیک ممکن است خطر تومورهای تیروئید، از جمله کارسینوم مدولاری تیروئید (MTC) را افزایش دهد، بنابراین در افرادی که سابقه شخصی یا خانوادگی MTC یا سندرم نئوپلازی غدد درون ریز متعدد نوع 2 دارند، این دارو منع مصرف دارد. بدین دلیل که دارو تخلیه معده را کند می‌کند که ممکن است مشکلات موجود را تشدید کند.

تجویز و نظارت صحیح هنگام استفاده از اوزمپیک نیز بسیار مهم است. این دارو یک بار در هفته زیر پوست تزریق می‌شود و برای جلوگیری از تحریک، مهم است که محل‌ تزریق متفاوت باشد. شما در صورت فراموشی تزریق باید از دو برابر کردن دوز خودداری کنید. به طور کلی، موارد منع مصرف این دارو به شرح زیر هستند:

• بانوان باردار یا شیرده
• افراد با حساسیت به سماگلوتید
• بیماران مبتلا به کتواسیدوز دیابتی
• افراد مبتلا به گاستروپارزی شدید
• افراد زیر 18 سال
• بیماران مبتلا به بیماری کلیوی

عوارض احتمالی داروی اوزمپیک

مانند همه داروها، اوزمپیک می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند، اما این بدین معنا نیست که هر فردی که دارو را مصرف می‌کند، دچار عوارض می‌شود. اطلاعات مربوط به عوارض جانبی بر اساس احتمال ابتلای افراد به آن عارضه مشخص است. به عنوان مثال، اگر یک عارضه جانبی بسیار شایع باشد، می‌تواند بیش از یک نفر از هر 10 نفر را تحت تاثیر قرار دهد یا اگر یک عارضه جانبی بسیار نادر تلقی شود، کمتر از یک نفر از هر 10 هزار نفر آن را نشان می‌دهند. از آنجایی که این دارو می‌توانند افراد را به طور متفاوتی تحت تاثیر قرار دهند، بررسی پزشکی قبل از مصرف توصیه می‌شود. برخی از شایع‌ترین عوارض جانبی عبارتند از:

• احساس بیماری
• اسهال
• استفراغ
• خطر بدتر شدن رتینوپاتی

اگر بیماری چشمی دیابتی، معروف به رتینوپاتی دیابتی دارید و از انسولین استفاده می‌کنید، ممکن است رتینوپاتی شما با شروع اوزمپیک بدتر شود. اگر بیماری چشمی دیابتی دارید یا در طول درمان با اوزمپیک دچار مشکلات چشمی شدید، به پزشک خود اطلاع دهید.

خطر کاهش قند خون

زمانی که اوزمپیک به تنهایی مصرف شود، معمولا باعث کاهش بیش از حد قند خون نمی‌شود. با این حال، زمانی که این دارو را همراه با سایر داروهای دیابت مانند آسین سولینور آسولفونیل اوره مصرف می‌کنید، هیپوپوست به احتمال زیاد اتفاق میفتد. پزشک شما ممکن است توصیه کند که دوز سولفونیل اوره یا داروی انسولین خود را هنگام شروع مصرف اوزمیک کاهش دهید تا خطر هیپوپوست کم شود.

خطر افزایش قند خون

اگر اوزمپیک را همراه با انسولین مصرف کنید و دوز انسولین شما خیلی سریع کاهش یابد، می‌تواند باعث افزایش سطح قند خون شود که به آن هایپرگلیسمی نیز گفته می‌شود. این مشکل خطر ابتلا به کتواسیدوز دیابتی یا DKA را به همراه دارد. پزشک شما باید علائم و نشانه‌های کتواسیدوز دیابتی را بررسی کند و بهترین راه حل را ارائه دهد.

مقایسه اوزمپیک با سایر داروهای مشابه در درمان دیابت

داروهای دیگر در کلاس آگونیست گیرنده GLP-1 مانند Trulicity ،Victoza و Byetta مکانیسم‌های اثر مشابهی دارند، اما از نظر میزان دوز، اثربخشی و عوارض جانبی متفاوت هستند. داروی Trulicity دوز یک بار در هفته را ارائه می‌دهد. داروی Victoza نیاز به تزریق یک بار در روز دارد، اما مزایای قلبی عروقی بهتری را نشان داده است. داروی Byetta یکی از آگونیست‌های قدیمی GLP-1 است که نیاز به تجویز دو بار در روز دارد و مدت اثر آن کوتاه است. با این حال، اوزمپیک به دلیل کنترل قند خون و اثرات کاهش وزن متمایز از بقیه است. اگرچه مانند همتایان خود می‌تواند عوارض جانبی گوارشی مانند تهوع یا استفراغ ایجاد کند، اما مزایای بیشتری دارد.

اگر بخواهیم از نظر کاهش وزن مقایسه کنیم، دارویی به نام Wegovy به طور خاص برای کنترل وزن تجویز می‌شود. این دارو در سال 2021 توسط FDA برای مدیریت مزمن وزن در افراد با شاخص توده بدنی 30 تایید شد. ا این حال، اکثر داروهای نیمه گلوتاید کم و بیش یکسان هستند، زیرا از همان پپتید ساخته شده‌اند، اما دوز آنها ممکن است متفاوت باشد. به عنوان مثال، 2.4 میلی گرم سماگلوتید در Wegovy وجود دارد که در مقایسه با اوزمپیک حدود 0.5 تا 2 میلی گرم است.

یکی دیگر از داروهای محبوب، Mounjaro است که با تقلید از اثرات GLP-1 کار می‌کند، اما از یک پپتید متفاوت (ترزپاتید به جای سماگلوتید) ساخته شده است. داروی Mounjaro همچنین از هورمون دومی که بر گلوکز اثر می‌گذارد، به نام GIP تقلید می‌کند. اگرچه این دارو فقط برای درمان دیابت نوع 2 توسط FDA تایید شده است، اما مطالعه‌ای که در سال 2022 در JAMA Internal Medicine منتشر شد، نشان داد Mounjaro نسبت به اوزمپیک منجر به کاهش وزن بیشتری می‌شود.

کلام آخر

داروی اوزمپیک چیست؟ اوزمپیک درمانی برای دیابت نوع 2 است که می‌تواند به شما در مدیریت سطح قند خون کمک کند. شما می‌توانید آن را به تنهایی یا با سایر داروهای دیابت مانند متفورمین، سولفونیل اوره یا انسولین مصرف کنید. این دارو همچنین اثرات کاهش وزن دارد، اما با قطع مصرف آن، وزن کم شده دوباره باز می‌گردد. مهم است که مصرف این داروی تزریقی را مطابق با نظر پزشک انجام دهید.

سوالات متداول

اوزمپیک چگونه مصرف می‌شود؟

اوزمپیک به صورت تزریق زیر جلدی یک بار در هفته تجویز می‌شود. این دارو در قلم‌های از پیش پر شده با سطوح دوز مختلف (0.25 میلی گرم، 0.5 میلی گرم، 1 میلی گرم یا 2 میلی گرم) موجود است.

اگر یک نوبت را فراموش کنم چه باید بکنم؟

اگر یک نوبت را فراموش کردید، آن را در اسرع وقت ظرف پنج روز مصرف کنید. اگر بیش از پنج روز گذشته است، دوز فراموش شده را رها کنید و به برنامه منظم خود ادامه دهید.

چه مدت طول می‌کشد تا اوزمپیک عمل کند؟

بسیاری از افراد در هفته اول شاهد بهبود سطح قند خون هستند. اثرات کامل بر قند خون و کاهش وزن ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد.

از داروی اوزمپیک چگونه نگهداری کنم؟

قبل از استفاده در یخچال (2 تا 8 درجه سانتیگراد) نگهداری شود. پس از اولین استفاده تا 56 روز در یخچال یا در دمای اتاق (تا 30 درجه سانتیگراد) نگهداری شود. برای محافظت از دارو در برابر نور، درپوش را روی آن نگه دارید.