به گزارش خبرگزاری ایمنا، بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، مجموع ظرفیت انرژی‌های تجدید پذیر شامل انرژی خورشیدی و بادی در ایران معادل ۱۲۰ هزار مگاوات برآورد می‌شود، اما تا پایان سال گذشته تنها حدود ۱.۰۳۶ مگاوات نیروگاه تجدید پذیر در کشور نصب شده که کمتر از یک درصد از کل ظرفیت برآورد شده است.
بر این اساس تولید برق از انرژی‌های تجدید پذیر در جهان با شیب نسبتاً خوبی رو به افزایش بوده بدین صورت که در سال ۱۴۰۱ انرژی‌های تجدید پذیر با تولید ۱۴ درصد از کل برق تولیدی جهان در جایگاه چهارم قرار گرفت، اما سهم تجدیدپذیرها در تولید برق در ایران بسیار اندک بوده و با تولید کمتر از ۲ میلیارد کیلووات ساعت برق در سال ۱۴۰۱ حدود نیم درصد از کل برق تولیدی کشور را به خود اختصاص داد.
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی آورده است که محاسبه شاخص تنوع سبد تولید برق برای ایران حاکی از آن است که روند کلی شاخص تنوع سبد تولید برق در چند دهه اخیر نزولی بوده و در چند سال گذشته نیز از محدوده قابل قبول به محدوده ضعیف سقوط کرده است.
دلیل این سقوط نیز وابستگی زیاد به گاز طبیعی برای تولید برق بوده است، چرا که سهم گاز طبیعی از تولید برق در ایران از ۳۵ درصد در سال ۱۳۶۴ به حدود ۸۶ درصد در سال ۱۴۰۲ رسیده است؛ در این میان باید اشاره کرد که ۹۳ درصد از رشد تولید برق کشور در چهار دهه اخیر بر عهده گاز طبیعی بوده و حدود هفت درصد باقی مانده توسط فرورده‌های نفتی و انرژی هسته‌ای انجام شده است.
این مسئله مطرح می‌شود که ایران از هر منبع موجود، چه میزانی برق تولید کرده است؛ همانطور که پیش از این گفته شد، گاز طبیعی یکی از منابع اصلی تولید برق در ایران است و ایران به‌عنوان دومین دارنده گاز در جهان بخش قابل توجهی از سهم گاز طبیعی در تولید برق ایران و جهان از سال ۱۳۶۴ تا ۱۴۰۱ را به خود اختصاص داده است.
برنامه جامع انرژی برای بهینه‌سازی مصرف برق، بهینه‌سازی مصرف گاز، حمایت از ساختمان‌ها، کارگاه‌ها و ادارات سازگار با محیط زیست و توسعه انرژی‌های تجدید پذیر در نظر گرفته شده است.
ظرفیت و شاخص‌های انرژی‌های تجدید پذیر کشور در اردیبهشت ۱۴۰۳ از سوی دفتر برنامه‌ریزی و تنظیم مقررات ساتبا نشان می‌دهد که ظرفیت نصب شده تجدیدپذیر در کشور تا پایان اردیبهشت ۱۴۰۳ معادل ۱۱۹۲.۴۰ مگاوات بوده است.
در حال حاضر در پیک مصرف شبکه حدود ۱۵ هزار مگاوات ناترازی برق وجود دارد که اگر این روند به همین ترتیب پیش برود، در پنج سال آینده حدود ۳۷ هزار مگاوات ناترازی تولید خواهیم داشت یعنی ۳۳ درصد از نیاز مصرف؛ در واقع یک سوم برق مورد نیاز کشور قابل تأمین نخواهد بود.
در این میان استان قزوین با ۱۷۰.۹۵ مگاوات، کرمان با ۱۳۸.۳۴ مگاوات، یزد با ۱۰۵.۶۰ مگاوات، استان فارس با ۹۹.۳۳ مگاوات و خراسان رضوی با ۸۶.۲ مگاوات بیشترین سهم را در ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر داشته است.
شهرداری اصفهان نیز بزرگترین مصرف کننده انرژی الکتریکی در بخش عمومی استان اصفهان است که با بیش از ۱۸۰۰ اشتراک برق در سطح مناطق و سازمان‌های خود سالانه با دیماند ۳۰ مگاواتی، حدود ۹۳ هزار مگاوات ساعت برق با هزینه بالغ بر ۳۰ میلیارد تومان صرف ارائه خدمات به شهروندان می‌کند.
این میزان انرژی صرف تأمین روشنایی ۵۰۰ پارک شهری و محلی، ۲۸۰ سیستم آب‌رسانی فضای سبز، چهار تصفیه‌خانه و ایستگاه پمپاژ پساب، ۴۸۰ آب‌نما، ۱۹۸ پروژه نورپردازی ابنیه تاریخی و معاصر، ۴۰۰ ساختمان اداری خدماتی، ۳۰۰ دستگاه سرویس بهداشتی عمومی و دیگر خدمات متنوع ارائه شده توسط شهرداری می‌شود، اما شهرداری این کلان‌شهر عزم جدی دارد تا سال ۱۴۱۰ در تأمین برق مورد نیاز خود با انرژی خورشید خودکفا شود.
شهرداری اصفهان پیشگام در تحقق شهر خورشیدی
مهدی بقایی، معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار اصفهان در این‌باره به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: کمبود زیرساخت و برق موجب می‌شود کارخانجات نتوانند تولید مناسب داشته باشند، عرضه محصولات کم می‌شود و به این ترتیب قیمت محصولات آن‌ها در بازار بالا می‌رود و آثار تورمی این موضوع مجدد به خود جامعه و مردم باز می‌گردد.
وی می‌افزاید: هزینه این کار نهایتاً بر گرده مردم خواهد بود؛ به عبارتی با این مسیر توان تأمین فقط ۱۰ درصد از برق مورد نیاز صنایع در زمان پیک مصرف وجود خواهد داشت. معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار اصفهان تاکید می‌کند:
وی اضافه می‌کند: معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار اصفهان با اشاره به شاخص‌های پایداری انرژی ادامه می‌دهد: از جمله این شاخص‌ها کیلووات انرژی تولیدی و مصرفی تجدیدپذیر در منطقه، کاهش مصرف شدت انرژی در فعالیت‌های شهرداری، مگاوات ساعت کاهش یافته از پیک مصرف انرژی در بخش شهری ناشی از برنامه اصلاح الگوی مصرف، نسبت پارک‌ها و ساختمان‌های دارای سیستم‌های مدیریت انرژی، تعداد اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه PM ناشی از ممیزی انرژی ، تعداد طرح‌های ساختمان سبز تهیه شده و تعداد اجرا شده، میزان بهره‌وری انرژی در ساختمان‌های اداری و خدماتی، همچنین تعداد طرح‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری در بهینه‌سازی مصرف انرژی در تأسیسات الکتریکی و مکانیکی است.
بقایی ادامه می‌دهد: لایحه حمایت از احداث و توسعه ساختمان‌های سازگار با محیط زیست با رویکرد یاریگری در ارتقای سلامت شهروندی ارائه و تصویب شده است.
وی با بیان اینکه مجموعه اصلاحات و اقدامات ناشی از ممیزی انرژی روی انشعابات و اشتراکات در سه بخش کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت خلاصه می‌شود، می‌گوید: از جمله اقدامات کوتاه مدت می‌توان به تعویض لامپ‌های پرمصرف در روشنایی پارک‌ها، ساختمان‌ها و نورپردازی ابنیه و آب‌نماها با تعویض بیش از ۷۰ هزار لامپ پر مصرف، اصلاح ساعات کار آب‌نماها با در نظر گرفتن حفظ نشاط عمومی، زیبایی سیمای شهر و کاهش ۴۰ درصدی در این بخش، همچنین برنامه‌ریزی انتقال مصارف بزرگ به‌ویژه آبیاری به خارج از پیک اشاره کرد.
معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار اصفهان اضافه می‌کند: مدیریت مصرف انرژی الکتریکی در شهرداری اصفهان شامل ۱۸ درصد در سیستم روشنایی پارک‌ها، ۳۹ درصد در سامانه‌های تأمین، توزیع و انتقال آب و پساب، ۲۹ درصد در آب‌نماهای سطح شهر، ۱۲ درصد در ساختمان‌ها و دو درصد در نورپردازی‌ها بوده است.
بقایی خاطرنشان می‌کند: برنامه‌های بلند مدت نیز شامل سیستم مانیتورینگ تأسیسات و تجهیزات شهری، استفاده از نور روز در پروژه‌های شهری، طراحی و ساخت ساختمان انرژی صفر (ساختمان سبز)، مشارکت در برنامه‌ها و تدوین قوانین و مقررات و آموزش اصول بهینه‌سازی در حوزه‌های مختلف شهرداری عقد تفاهم‌نامه با مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در ممیزی انرژی دستگاه‌های اندازه‌گیر انرژی مشارکت مستقیم در پیاده‌سازی و اجرای شیوه‌های دستیابی به مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان و عقد تفاهم‌نامه با سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت کشور برای ارائه آخرین نتایج علمی و عملی بهینه‌سازی مصرف انرژی است.
وی می‌گوید: از اقدامات میان مدت ممیزی انرژی روی انشعابات و اشتراکات شامل انجام ممیزی انرژی در ۱۸۰۰ اشتراک برق شهرداری، انجام ممیزی در تجهیزات پرمصرف و انجام اصلاحات مورد نیاز همچون تعویض موتور آلات پرمصرف، تهیه بانک اطلاعاتی تمام انشعابات و اشتراکات برای ۴۰۰ ساختمان اداری و خدماتی انجام دستورالعمل‌های ارائه شده درباره انجام اصلاحات در ساختمان‌ها نظیر نصب پنجره‌های دوجداره، هوشمندسازی سیستم‌های انتقال آب فضای سبز در بیش از ۳۰ نقطه و نصب بیش از ۱۵۰ آب‌گرم‌کن خورشیدی در سطح مناطق است.
معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار اصفهان می‌افزاید: از نتایج برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برای اقدامات و اصلاحات ناشی از ممیزی انرژی روی انشعابات و اشتراکات می‌توان به جایزه ملی انرژی در مدیریت مصرف ۱۴۰۱ کسب رتبه سه‌سال پیاپی استان در مدیریت مصرف انرژی از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲، رتبه نخست توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر کشور در سال ۱۴۰۲، رتبه برتر بهینه‌سازی مصرف گاز در ادارات ۱۴۰۲، کسب استاندارد ایزو ۵۰۰۰۱ در مدیریت انرژی ۱۴۰۱، کاهش هشت میلیون کیلووات ساعت انرژی مصرفی در تراز یک سال ۱۴۰۲، کاهش ۷۰۰۰ مترمکعب گاز شهری در سال ۱۴۰۲، استانداردسازی ۴۴ موتورخانه حرارتی در سال ۱۴۰۲، تدوین و تصویب طرح حمایت از احداث ساختمان‌های سازگار با محیط زیست، افزایش چهار برابری ظرفیت انرژی‌های تجدید پذیر، تدوین لایحه صندوق توسعه انرژی‌های تجدید پذیر، نصب و راه‌اندازی سه‌مگاوات ظرفیت برق اضطراری، مانور مدیریت مصرف برای نخستین‌بار در کشور از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ و ایجاد شاخص ارزیابی قیمت تمام شده انرژی برای مناطق اشاره کرد.
بقایی تصریح می‌کند: شهرداری اصفهان به‌لحاظ تقدم و اهمیت مدیریت مصرف انرژی به تأیید شرکت توزیع برق شهرستان اصفهان، طی سه سال پیاپی رتبه نخست مدیریت مصرف انرژی الکتریکی را بین نهادهای استان، جایزه ملی انرژی درباره ایجاد ساختمان‌های انرژی صفر و استاندارد ایزو ۵۰۰۰۱ در مدیریت مصرف انرژی را دارا است.
وی یادآور می‌شود: ایجاد منابع تسهیلات از طریق افتتاح یکی از حساب‌های مشارکت کنندگان بند یک در بانک‌های قرض‌الحسنه، تدوین آئین نامه اجرایی طرح توسط شهرداری اصفهان، ایجاد و اصلاح قوانین مرتبط برای احداث سازه‌های خورشیدی بر پشت بام منازل توسط شهرداری اصفهان همچنین ایجاد سازوکار لازم توسط شرکت توزیع برق شهرستان اصفهان برای سهولت در عقد قراردادهای فروش تضمینی از جمله الزامات طرح شهر خورشیدی به شمار می‌رود.
معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار اصفهان ادامه می‌دهد: از جمله موانع و چالش‌های کلان سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر می‌توان به نوسان قیمت ارز، افزایش قیمت تجهیزات و افزایش دوره بازگشت سرمایه، مشارکت‌نکردن بنگاه‌های اقتصادی و بانک‌ها در اولویت‌های زیست‌محیطی، جذابیت بیشتر سوددهی در سایر حوزه‌های انرژی همچون نفت و گاز، مشکلات فرایندهای قانونی تأمین زمین برای ۲۰ سال و افزایش هزینه‌ها برای تأمین زمین در دوره بازگشت سرمایه، سرمایه‌گذاری مجزا برای انشعاب و ایجاد پست برق، قیمت خرید غیر جذاب به‌ویژه قیمت کمتر برای ظرفیت‌های بالا، مجوزهای خاص و روند طولانی دریافت مجوز برای نیروگاه‌های بزرگ خارج از شهر، هزینه‌های بالای تأمین امنیت، نگهداری و تعمیرات برای نیروگاه‌های خارج از شهر، همچنین وجود موانع برای جذب سرمایه‌گذار خارجی اشاره کرد.
شهر اصفهان با وجود بیش از ۳۰۰ روز آفتابی یکی از شهرهای با ظرفیت بالا در زمینه انرژی خورشیدی معرفی شده است
بقایی با بیان اینکه پدافند غیرعامل و جبران افت شبکه از دیگر مزایای فنی طرح شهر خورشیدی است، تاکید می‌کند: با اجرای این طرح شبکه بزرگی از بخش خصوصی شامل شرکت‌های دانش بنیان و تأمین تجهیزات مشغول به کار می‌شود.
وی با بیان اینکه کشورهای منطقه نیز با طرح‌های متنوع به استقبال این جنبش رفته‌اند، می‌گوید: شهر اصفهان با وجود بیش از ۳۰۰ روز آفتابی و متوسط تابش ۵.۵ _۴.۵ کیلووات ساعت بر متر مربع در روز، یکی از شهرهای با ظرفیت بالا در زمینه انرژی خورشیدی معرفی شده است؛ تا پایان سال ۱۴۰۰ حدود ۶۰۰ کیلووات انرژی خورشیدی نصب شده بود و در این بخش سالانه در حدود ۲۷۰۰ مگاوات ساعت انرژی تجدید پذیر تولید می‌شد.
معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار اصفهان با اشاره به اهمیت توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در شهرها اضافه می‌کند: بر اساس تحلیل مؤسسه غیرانتفاعیCDP ، هم‌اکنون ۴۳ شهر در حال راهبری جنبش «۱۰۰ درصد تجدیدپذیر» هستند؛ شهرهای آدلاید استرالیا تا ۲۰۲۵، مالمو سوئد تا ۲۰۳۰، بارسلونا اسپانیا تا ۲۰۵۰، سانفرانسیسکو آمریکا تا ۲۰۲۵، کپنهاگ دانمارک تا ۲۰۲۵ و مونیخ آلمان تا ۲۰۲۵ به کربن صفر خواهند رسید.
بقایی با تاکید بر اینکه طرح شهر خورشیدی با احداث ۵۰۰۰ نیروگاه کوچک مقیاس بر بام منازل مستعد در سال نخست مورد توجه است، خاطرنشان می‌کند: از بین ۶۰۰ هزار واحد مسکونی شهر اصفهان، بیش از ۱۵۰ هزار واحد مستعد اجرای نیروگاه کوچک مقیاس خورشیدی پشت بامی است که با احداث نیروگاه‌های مقیاس کوچک در تعداد زیاد زیرساخت‌های پدافند غیرعامل تقویت می‌شود.
وی می‌گوید: با توجه به لزوم توسعه بهره‌گیری از انرژی‌های تجدید پذیر و ساختار کند و پیچیده اجرای پروژه‌های جدید مبتنی بر استانداردهای مدیریت مصرف انرژی بر اساس ظرفیت‌های موجود، ابتدای دوره ششم شورای اسلامی شهر نسبت به تدوین برنامه ۱۰ ساله توسعه انرژی‌های تجدید پذیر اقدام شد و بر اساس برنامه ارائه شده، طی ۱۰ سال معادل ۱۰۰ ظرفیت برق شهرداری اصفهان یعنی ۲۲ مگاوات ظرفیت نیروگاه خورشیدی نصب خواهد شد که هم اکنون سال سوم این برنامه (۱۴۰۳) با موفقیت در مرحله اجرا است.
معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار اصفهان با اشاره به الزامات اجرای طرح شهر خورشیدی می‌افزاید: مشارکت فنی مالی اجرایی و زیرساختی استان، مدیریت شهری، اتاق بازرگانی، صنایع بزرگ، شهرک‌های صنعتی، اصناف، شرکت توزیع برق و بانک‌های قرض‌الحسنه در قالب کمیته مشترک لازمه اجرای این طرح است.
بقایی عنوان می‌کند: در طرح شهر خورشیدی تلفات شبکه توزیع برق شهری به شدت کاهش پیدا می‌کند، به‌طوری که در سال نخست و با مشارکت فقط سه درصد از منازل مسکونی مستعد (۵۰۰۰ واحد مسکونی) ظرفیتی معادل ۵۰ مگاوات انرژی خورشیدی اجرا خواهد شد.
وی یادآور می‌شود: این ظرفیت معادل پنج برابر نیروگاه مقیاس بزرگ همچون نیروگاه ۱۰ مگاواتی جرقویه است؛ البته هر نیروگاه بدون نیاز به زمین پست برق تأمین حفاظت و نگهداری و تعمیرات است و در کمتر از دو روز قابل نصب و راه‌اندازی است.
به گزارش ایمنا، سازمان بهره‌وری انرژی چند سال پیش برای منازل مسکونی به این منظور تسهیلاتی ازجمله قبول ۵۰ درصد هزینه انجام این پروژه را ایجاد کرد و عده‌ای از شهروندان اصفهانی نیز از این موضوع استقبال کردند، اما در حال حاضر اقدامات تسهیل‌گرانه شهرداری اصفهان برای تحقق شهر خورشیدی قابل توجه است.