کارخانه های ایزوگام؛ متهم ردیف اول
به گزارش شفا آنلاین : «هوای «مهرگان» آسفالت شد!» این عبارت، تیتر گزارش صفحه صدای مردم در تاریخ 11 آذر سال 1402 بود. گزارشی که در آن از فعالیت پرتخلف برخی از کارخانه های ایزوگام در حوالی شهرک مهرگان پرده برداشت. در آن گزارش رئیس اداره محیط زیست و سلامت و ایمنی خدمات شهری شهرداری مشهد در خصوص این سؤال که چرا عمده فعالیت این نوع کارخانه ها در ساعات آغازین شب است، گفته بود: متولیان این کارخانه ها به دلیل اینکه هزینه های سیستم کنترل آلایندگی شان بیشتر از راه اندازی خود کارخانه است، عموما در محدوده هایی که دامنه نظارت کمتر است شغل خود را ایجاد می کنند.محمد پذیرا در آن گزارش بیان کرده بود: متراژ و مساحت این گونه کارخانه ها معمولا به اندازه ای است که در مجتمع های صنفی و صنعتی ما نمی گنجد. این گونه مشاغل باید در شهرک های صنعتی ایجاد شوند.
هوا بس ناجوانمردانه آلوده است
صحبت های سال گذشته این مقام مسئول سبب شد در بازدید میدانی دوباره پای درد دل های شهروندان بنشینیم. کمی بالاتر از شهرک مهرگان جاده ای قرار دارد که به «فارمد» می رسد. درست بعد از کارخانه آسفالت. فاصله شهرک تا کارخانه های ایزوگام به لحاظ مسافت زمینی حدود دو تا سه کیلومتر است. بوی مشمئزکننده سوزندان مواد اسیدی برای تولید ایزوگام حتی در همین آغازین ساعات ظهر کل فضای شهرک را در بر گرفته است. اهالی می گویند این بو از همان ساعات اولیه ظهر آغاز می شود و تا پاسی از شب ادامه دارد. ساکنان می گویند در هفته چندبار این دود غلیظ مهمان خانه های آن ها ست. حالا بیش از 20 هزار شهروند ساکن در مهرگان به علاوه مردمی که در این منطقه تردد کاری و... دارند علاوه بر آلودگی هوا، باید دود ناشی از سوزاندن قیر اسیدی را هم استشمام کنند.
هوای دود گرفته مهرگان
«وجود کارخانجات ایزوگام و فعالیت کارخانه آسفالت در نزدیکی شهرک و ابتدای جاده کلات امان ساکنان شهرک مهرگان و به ویژه ساکنان فاز2 در بولوار عترت را بریده است. هر شب درگیر بوی ناشی از سوزاندن مواد شیمیایی هستیم. دود این مواد در شب ها آزاردهنده است. نمی توانیم نفس بکشیم. بچه هایمان آلرژی گرفته اند، سالمندان مدام سرفه می کنند. آیا این همه دود آلوده که وارد هوای شهر می شود نباید مدیریت شود؟»
این جملات را یکی از شهروندان شهرک مهرگان بر زبان می آورد و بیان می کند: چرا مسئولان روی فرایند درست تولید ایزوگام این کارخانجات نظارتی ندارند؟
موسوی اظهار می کند: از هر راهی برای رفع این مشکل وارد شدیم به در بسته خوردیم. به همراه چندتن از اعضای شهرک با مأمور و بازرس به سراغ مدیران کارخانجات رفتیم تا تعاملی این مشکل را حل کنیم اما متأسفانه به هیچ وجه قبول نکردند.وی ادامه می دهد: کارخانجات ایزوگام در مشهد که در حوالی مهرگان قرار دارند فیلتراسیون استاندارد ندارند، اگر دارند نیز به دلیل مصرف زیاد برق، فیلتراسیون خود را خاموش می کنند؛ چرا که برایشان هزینه بردار است.
مردم همچنان ناراضی
شهروند دیگری در این باره می گوید: تقریبا همه دستگاه های متولی می دانند که این تخلف در کارخانه های تولید ایزوگام این حوالی ادامه دارد. ما به عنوان ساکنان حاشیه شهر چه گناهی کرده ایم که در کنار وجود این همه معضل و آسیب اجتماعی باید دود قیر اسیدی تنفس کنیم؟
این شهروند بیان می کند: پسر هفت ساله من هر سال به ویژه از آذر به بعد آلرژی تنفسی اش عود می کند. پزشک هم معتقد است همه این حالت ها ناشی از تنفس هوای آلوده است.
شرق و جنوب شرق آلوده ترین قسمت شهر
به دنبال پیگیری درخواست های مردمی رئیس مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی شهرداری مشهد می گوید: نقشه های ما نیز نشان می دهد که این قسمت شهر، جزو آلوده ترین مناطق شهر است.رضا اسماعیلی می افزاید: در یک پژوهش علمی که با مرکز پایش انجام دادیم بیش از 80 نقشه ماهانه وضعیت آلودگی شهر را با هم ترکیب و رصد کردیم. خروجی این تحلیل نشان داد که قسمت جنوب شرق و شرق مشهد نسبت به دیگر حوزه های شهر از نظر آلودگی وضعیت بدتری دارد.وی با بیان اینکه بعد از خروجی این تحلیل علمی، واکاوی انجام دادیم تا علت آن مشخص شود. اظهار می کند: ارزیابی ها نشان می دهد که موتور محرکه و منابع انتشاری آلاینده در این قسمت از شهر با سایر نقاط شهر بسیار متفاوت است. خطوط ارتباطی و ناوگان حمل و نقل به ویژه حمل ونقل شخصی در این قسمت از شهر بسیار آسیب زننده است. بدین معنا که خودروهای شخصی این قسمت از شهر عموما بی کیفیت و تعداد موتورسیکلت ها در اینجا بیشتر است و از سوی دیگر جاده های راه خاکی در حومه شهر بیشتر است.
اسماعیلی بیان می کند: مضاف بر این موارد واحدهای صنایع تولیدی و منابع انتشار آلاینده کوچک نیز در این قسمت از شهر زیاد است، یکی از این موارد کارخانه های تولید ایزوگام است که آلودگی شدید هوا را ایجاد می کنند. وجود کارخانه آجرپزی و ذوب فلزات نیز تأثیر منفی روی آلودگی هوا دارد.
اقدامات کاهش آلودگی هوا زمان بر و هزینه بر است
رئیس مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی شهرداری مشهد اظهار می کند: بیشتر کارهایی که می توان در بحث آلودگی هوا انجام داد مسلما هزینه بر و زمان بر است بنابراین این نوع اقدامات در کشور ما خیلی جواب نمی دهد چون عموما دولت ها دنبال برنامه های زودبازده هستند.اسماعیلی ادامه می دهد: شاید پیشنهادهای ما در تئوری مفید باشد، اما واقعیت اینجاست که آیا واقعا ما می توانیم این کارخانه ها را از شهر جدا و جابه جا کنیم؟ آیا می توانیم حاشیه شهر مشهد، بافت ترکیب جمعیت و ناوگان حمل و نقل آنجا را ارتقا بدهیم؟
راهکار اجرایی، برخورد شدیدتر است
اسماعیلی می افزاید: بنابراین در گام اول ، برخورد شدیدتر با متولیان تولید منابع آلاینده راهکار عملی به نظر می رسد. در قانون هم ساز و کار قانونی برخورد با منابع آلاینده دیده شده است. باید در این زمینه قوی تر وارد شد.
وی در پاسخ به این سؤال که چرا اغلب این کارخانه ها در ابتدای شب فیلتراسیون خود را خاموش می کنند؟ می گوید: وجود دود سیاه ناشی از فعالیت تخلف آمیز این کارخانه ها را در شهرک مهرگان تأیید می کنیم. علت فعالیت در نخستین ساعات شب هم تاریکی و عدم دید مستقیم در شب است. دلیلش هم این است که آلودگی بصری و دود در شب کمتر دیده می شود.
تخلف 5 کارخانه تنها در یک شب پایش!
رئیس اداره حفاظت محیط زیست مشهد نیز با بیان اینکه بازدیدهای شبانه سازمان محیط زیست از کارخانه های ایزوگام محدوده شهرک مهرگان اولویت اصلی برنامه های پایش این سازمان است، می گوید: بیشترین تعداد پایش های شبانه سازمان محیط زیست در شرایط فعلی به موضوع رصد این کارخانه ها در حوالی شهرک مهرگان اختصاص دارد.هادی موسی پور تأکید می کند: در این پایش ها، واحدهایی که فیلتراسیون خود را خاموش کرده باشند یا به هر نحوی فعالیتشان آلودگی هوا ایجاد کند، از سوی کارشناسان ما تخلفاتشان صورت جلسه می شود و به مرجع قضایی معرفی می شوند.رئیس اداره حفاظت محیط زیست مشهد اظهار می کند: تنها در سه شنبه شب و در یک پایش شبانه، تعداد هفت کارخانه ارزیابی شدند که از این تعداد تخلف حدود پنج کارخانه صورت جلسه شد و به مرجع قضا معرفی می شوند.موسی پور ادامه می دهد: این کارخانه های ایجادکننده آلودگی عمدتا یا با فیلتر خاموش کار می کنند یا سیستم فیلتراسیونشان خوب کار نمی کند یا با ظرفیتی کمتر از توان استاندارد کار می کنند. همه این عوامل آلایندگی هوا را سبب می شود.رئیس اداره حفاظت محیط زیست مشهد بیان می کند: در هفته گذشته چند مورد دیگر بازدید از کارخانه های ایزوگام داشته ایم که این نوع کارخانه ها مواد اولیه مشکوک برای تولید استفاده می کردند یعنی احتمال می رفت از اسلج اسیدی ( ماده ای مشابه قیر) به عنوان مواد اولیه استفاده کنند. به همین منظور از ماده اولیه کارخانه های مورد نظر نمونه برداری و به آزمایشگاه ارسال شد. بعد بررسی نمونه ها مشخص شد که مواد اولیه این کارخانه ها اسلج اسیدی بوده است.
ایزوگام دارای استاندارد اجباری
موسی پور می افزاید: ایزوگام دارای استاندارد اجباری برای تولید است، بدین معنا که از هر ماده ای برای تولید آن نباید استفاده کرد. یکی از موادی که در برخی کارخانه ها برای تولید ایزوگام استفاده می کنند اسلج اسیدی است که به شدت مضر و در تشدید آلودگی هوا تأثیرگذار است.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست مشهد می گوید: اینکه کارخانه های ایزوگام برای تولید محصول خود از ماده آسیب زننده استفاده می کنند یا خیر در حقیقت وظیفه اصلی اداره استاندارد است، اما همکاران محیط زیست در بازدید خود به مواد اولیه مشکوک شده بودند و وارد عمل شدند.
وی اضافه می کند: این دو کارخانه متخلف هم پرونده هایشان به دستگاه قضا ارسال خواهد شد.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست مشهد اظهار می دارد: جالب است بدانید اگر کارخانه های تولید ایزوگام با فیلتراسیون درست و کامل کار کنند، اما ماده اولیه تولیدی شان اسلج اسیدی باشد، آلودگی شان در هر صورت به هوای مشهد تزریق می شود.
وجود 35 کارخانه ایزوگام حوالی مهرگان
موسی پور تأکید می کند: بالغ بر 35 واحد فعال تولید ایزوگام حوالی شهرک مهرگان وجود دارد. بیشترین تمرکز ما برای بازدیدهای شبانه این قسمت از شهر است. لازم به یادآوری است که سال گذشته هم دو مورد پرونده تخلف برای تولید ایزوگام با اسلج اسیدی به دادگاه ارسال کردیم که در همان سال متولیان اصلی هر کدام از این کارخانه ها به یک سال زندان محکوم شدند. در عین حال مقابله با این نوع فعالیت ها در حومه شهر یک اهتمام جدی همگانی می طلبد.
زیر سایه دود!
حال و هوای روزهای آلوده و در مرز هشدار هوای مشهد، برای اهالی شهرک مهرگان که زیر سایه دود کارخانه های تولید ایزوگام نفس می کشند، چندان جدید نیست. مردم این منطقه شرایطی بالاتر از سیاهی را تجربه می کنند. به نظر می رسد هر اندازه هم که نهادهای نظارتی مانند شهرداری، محیط زیست و اداره کل استاندارد پای کار باشند تا زمانی که دستگاه اجرایی قضا برخورد بازدارنده تر و شدیدتری را اعمال نکند، بروز این تخلف محکوم به تکرار خواهد بود./شهرآرا