به گزارش خبرنگار ایرنا، اچ آی وی یک بیماری عفونی است که اغلب مردم آن را با نام ایدز می شناسند، در حالی که ایدز تنها مرحله انتهایی از بیماری اچ آی وی است که اگر فرد به موقع و صحیح تحت مراقبت و درمان قرار گیرد، ممکن است تا آخر عمر درگیر اتفاق خاصی نشود، برای شناخت این بیماری در ابتدا باید با سیستم ایمنی بدن انسان آشنا شویم، در همین رابطه خبرنگار ایرنا با سعید زارعی، کارشناس مسوول ایدز استان قزوین در خصوص عفونت اچ آی وی و بیماری ایدز، راه های انتقال و پیشگیری از آن به گفت و گو پرداخته است که در ادامه آن را می خوانید.

ایرنا. برای شروع گفت و گو بفرمایید منظور از سیستم ایمنی بدن و بیماری های عفونی چیست؟

وظیفه سیستم ایمنی در بدن انسان، محافظت در برابر هر عامل بیگانه ای است که وارد بدن می شود، گلبول های سفید یکی از اجزاء اصلی سیستم ایمنی بدن محسوب می شوند، همچنین بیماری های عفونی از جمله بیماری هایی هستند که به علت ورود یک عامل بیماری زا به بدن ایجاد می شوند به طوریکه این عامل بیماری زا موجب آزردگی قسمتی از بدن می شود و سیستم ایمنی نیز علیه این دشمن شروع به فعالیت می کند و این جنگی که بین عامل بیماری زا و سربازهای دفاعی بدن اتفاق می افتد، علایمی را ایجاد می کند که به کمک آن علایم می توانیم بیماری را تشخیص دهیم.

ایرنا. عوامل ایجاد عفونت اچ آی وی در بدن انسان چه مواردی هستند؟

عوامل متعددی می تواند موجب ایجاد بیماری های عفونی شود، چراکه اغلب عوامل بیماری زا آنقدر کوچک هستند که فقط با میکروسکوپ دیده می شوند و به آنها میکروب می گویند، میکروب ها انواع مختلفی دارند، بعضی ضعیف هستند و به راحتی از بین می روند و بعضی دارای ساختمان پیچیده و بسیار قوی بوده و به راحتی از بین نمی روند. نوعی از میکروب ها نیز وجود دارند که از ساختمان کاملی برخوردار نیستند و هرگز نمی توانند تنهایی به حیات خود ادامه دهند و برای ادامه زندگی لازم است حتما درون یک سلول زنده باشند که به این نوع میکروب ها "ویروس" می گویند، اما عامل ایجاد بیماری ایدز نیز یک نوع ویروس به نام HIV است.

ایرنا. سلول زنده ای که ویروس اچ آی وی در آن زنده می ماند، کدام است؟

گلبول سفید، سلول زنده ای است که ویروس اچ آی وی در آن زنده می ماند، گلبول های سفید در خون و ترشحات بدن وجود دارند و خارج از بدن در مدت کوتاهی از بین می روند، از این رو ویروس اچ آی وی نیز در خارج از بدن در مدت کوتاهی از بین می رود اما حرارت، الکل و مواد ضدعفونی کننده (مانند وایتکس) به راحتی می تواند باعث از بین رفتن این ویروس شود.

ایرنا. راه انتقال اچ آی وی چیست؟

انتقال ویروس اچ آی وی از راه های مختلفی می تواند صورت بگیرد که شامل تزریق خون و فرآورده های خونی، تماس جنسی و همچنین از طریق مادر آلوده به کودک می باشد.

ایرنا. راه هایی که ویروس اچ آی وی از طریق آنها منتقل نمی شود، کدام است؟

ویروس اچ آی وی نیز از طریق تماس های عادی از جمله کار کردن با بیمار اچ آی وی، زندگی دسته جمعی، هم صحبت شدن و معاشرت های اجتماعی یا تماس روزمره با افراد آلوده مانند همسفر بودن، همکلاس بودن، نشستن در کنار یکدیگر، از روابط عادی اجتماعی مثل سوار شدن در وسایل نقلیه عمومی مثل اتوبوس و تاکسی و استفاده از تلفن‌های عمومی، غذا خوردن، آشامیدن و یا استفاده از قاشق و چنگال، لیوان و وسایل و ظروف غذاخوری، اشک و بزاق و از راه هوا، عطسه و سرفه، استفاده از سرویس های بهداشتی مشترک مثل حمام، توالت و استخرهای مشترک به بدن انسان منتقل نمی شود.

ایرنا. پس از ورود ویروس به بدن چه اتفاقی می افتد؟

زمانی که میکروبی در بیماری های عفونی وارد بدن می شود، سیستم ایمنی برای دفاع از بدن به مبارزه با میکروب اقدام می کند و این آزردگی و یا واکنش سیستم ایمنی باعث می شود علایمی ایجاد شود، برای مثال میکروب سرماخوردگی باعث آزردگی های مخاط دستگاه تنفسی و ریه ها می شود، از این رو سرماخوردگی خود را به شکل سوزش گلو و آبریزش بینی و سرفه نشان می دهد و یا در بیماری اسهالی، میکروب به جداره روده صدمه می زند و باعث دل درد و اسهال در بیمار می شود.

اما در اچ‌ آی‌ وی داستان به شکل دیگری است، چرا که برخلاف اغلب عوامل بیماری زا، ویروس اچ‌آی‌وی هیچ آسیبی به بدن نمی زند و فقط وارد گلبول سفید شده و از امکانات آن برای تغذیه و رشد خود استفاده می کند و هیچ قسمتی از بدن، حتی گلبول سفید را تخریب نمی کند و از این رو علامتی ندارد.

از طرف دیگر، چون جایی در بدن خراب نمی شود، سیستم ایمنی هم واکنشی نشان نمی دهد و به این ترتیب عفونت اچ آی وی بدون علامت است، به عبارت دیگر این ویروس وارد سلولی می شود که خود وظیفه از بین بردنش به عنوان یک موجود بیگانه را برعهده دارد، درست همانند دشمنی که به جای آنکه به یک کشور حمله کند، به شکل نامحسوس وارد پادگان آن کشور شده و از غذا و امکانات سربازهای آن پادگان استفاده می کند.

بدیهی است ویروس اچ آی وی نیز نه جایی را خراب می کند و نه سیستم ایمنی بر علیه آن عکس العملی نشان می دهد، از این رو بیماری هیچ علامتی ندارد و اگر چه بعد از مدتی ماده‌ای در خون ترشح می شود که آن نیز هیچ علامتی ایجاد نمی کند و فقط در تشخیص آزمایشگاهی کمک کننده است.

ایرنا. آیا تفاوتی بین ویروس اچ آی وی و بیماری ایدز وجود دارد؟

ویروس اچ آی وی در گلبول سفید جایگزین می شود و با استفاده از امکانات گلبول سفید رشد و تکثیر پیدا می کند، به این ترتیب تا زمانی که گلبول سفید توان کافی داشته باشد، ضمن آنکه به وظایف خود در دفاع از بدن عمل می کند، امکانات لازم برای زنده ماندن و تکثیر ویروس اچ آی وی را در اختیار ویروس قرار می دهد که در این شرایط هیچ علامتی وجود ندارد.

اگر به هر دلیلی تعداد ویروس زیاد شود، توان گلبول سفید بیشتر صرف تغذیه ویروس شده و برای عملکرد خود توانش کاهش می یابد و به تدریج نمی تواند به صورت شایسته از بدن در مقابل سایر میکروب ها دفاع کند و با افزایش ویروس ها، گلبول های سفید مجبور می شوند همه توان خود را صرف تغذیه ویروس کرده و دیگر برای انجام وظایف خود رمقی ندارند، همانطور که اشاره شد وظیفه گلبول های سفید، مقابله با میکروب ها است و وقتی گلبول سفید رمق ندارد، اگر میکروب دیگری به بدن وارد شود، بدن قادر به هیچ عکس العملی نیست و آن میکروب می تواند انسان را از پا درآورد.

اما ایدز زمانی است که به دلیل عفونت اچ‌آی‌وی، گلبول های سفید توان مقابله با بقیه میکروب ها را ندارند و بدن در مقابل سایر عوامل بیماری زا بی دفاع می شود، علامتی هم که بروز می یابد برای سایر میکروب ها است، اما اگر فرد تحت مراقبت و درمان قرار گیرد ممکن است این اتفاق هرگز رخ ندهد.

ایدز در واقع آخرین مرحله عفونت اچ آی وی است، در صورتی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن به خاطر تغذیه ویروس اچ‌آی‌وی نتواند در مقابل سایر میکروب ها از بدن دفاع کند و از زمانی که ویروس اچ‌آی‌وی وارد بدن می شود تا زمانی که فرد وارد مرحله علامت دار ایدز شود، مدت زمان طولانی لازم است .

در صورتی که فرد تحت مراقبت و درمان قرار گیرد، این زمان می تواند تا آخر عمر بیمار ادامه یابد و این مدت به ۲ عامل مهم از جمله قدرت سیستم ایمنی (هر چه توان و قدرت سیستم ایمنی بیشتر باشد، این مدت طولانی تر می شود و هر عاملی مانند عفونت های دیگر، سوء تغذیه و استرس که سیستم ایمنی را ضعیف کند، می تواند این دوره را کوتاه کند) و تعداد ویروس وارد شده (هر چه تعداد ویروس بیشتر باشد و هر چه تعداد ویروس بیشتری در هر بار مواجهه وارد بدن شود و اگر مواجهه مستمر باشد، مسلماً زودتر می تواند قوای سیستم ایمنی را کاهش دهد) بستگی دارد.

مراقبت و درمان فردی مبتلا به اچ‌آی‌وی، با تقویت سیستم ایمنی و کاهش تعداد ویروس در خون فرد، باعث می شود مدت زمان بروز ایدز آنقدر طولانی شود که حتی تا آخر عمر فرد هم اتفاق نیفتد.

ایرنا. تشخیص ابتلا به اچ آی وی چیست؟

همانگونه که اشاره شد در دوران ابتلا به اچ‌آی‌وی فرد هیچ علامتی ندارد که براساس آن بتوان به اچ‌آی‌وی مشکوک شد و همین موضوع تشخیص این بیماری را با مشکل مواجه ساخته است، همچنین عده زیادی مبتلا به آن هستند اما از وضعیت ابتلاء خود اطلاعی ندارند و مدتی بعد از ورود ویروس به بدن، گلبول های سفید به نشانه حضور ویروس ماده‌ای (آنتی بادی) را در خون ترشح می کند که آن ماده نیز هیچ علامتی ندارد، اما با آزمایش قابل تشخیص است.

از زمان ورود ویروس به بدن تا زمانی که گلبول های سفید این ماده را ترشح کند، مدت زمان ۲ هفته تا حتی سه ماه طول می کشد که در این زمان علی رغم اینکه ویروس درون بدن فرد قرار دارد، حتی اگر فرد آزمایش هم بدهد، جواب منفی خواهد بود که به این مدت زمان، دوران پنجره می گویند، لذا تشخیص اچ‌آی‌وی فقط بر مبنای آزمایش خون است.

ایرنا. بر اساس این توضیحات از زمان ورود ویروس اچ آی وی به بدن انسان چند مرحله وجود دارد؟

از زمان ورود ویروس اچ آی وی به بدن انسان سه مرحله وجود دارد که شامل دوره پنجره (در این مرحله علایم منفی و آزمایش منفی است)، دوره عفونت اچ ای وی (در این مرحله علایم منفی و آزمایش مثبت است) و همچنین مرحله ایدز (در این مرحله علایم مثبت و آزمایش مثبت است) می باشد.

ایرنا. رشد این بیماری در شهر قزوین چه وضعیتی دارد؟

سن افراد مبتلا به این بیماری نسبت به گذشته در کشور و به طبع آن استان قزوین بسیار کاهش یافته و این موضوع یک زنگ خطر محسوب می شود که باید به آن توجه ویژه ای تری شود، چرا که چندین گروه پرخطر از جمله در مدارس و زندان ها وجود دارد، روابط جنسی امروز به ۱۳ سال رسیده و باید این موارد را بیشتر از گذشته مورد توجه قرار داد.

ایرنا. عامل اصلی انتقال این بیماری در بین بیماران قزوینی کدام مورد است؟

عامل اصلی انتقال بیماری اچ آی وی در سال های گذشته استفاده از سرنگ های مشترک بود که با توجه به تلاش هایی که برای آگاه سازی معتادان در این خصوص صورت گرفت، این عامل کاملا کاهش یافت و امروز می توانیم بگوییم ۱۰۰ درصد عامل اصلی انتقال بیماری اچ آی وی در قزوین، رابطه جنسی است.

ایرنا. درمان این بیماری به چه صورت است؟

تاکنون داروی موثری که بتواند ویروس را کامل از بین ببرد وجود ندارد، اما داروهایی هستند که می توانند تعداد ویروس در خون را به شدت کم کرده و مانع پدید آمدن علایم مرحله ایدز شوند، همچنین در کنار این داروها بیمار باید تحت مراقبت قرار گیرد تا عواملی که باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی می شود نیز از بین برود.

ایرنا. راه های پیشگیری از ابتلاء به اچ آی وی چیست؟

یکی از روش های پیشگیری، مانع شدن ورود ویروس به بدن انسان است که برای این کار، استفاده از سرنگ های یک بار مصرف در تزریق و کاندوم در روابط جنسی می تواند از راه های اصلی پیشگیری از انتقال این بیماری به بدن انسان باشد، اما همانطور که اشاره شد، یکی دیگر از روش های مهم پیشگیری از ابتلا به اچ‌آی‌وی، درمان افراد مبتلا است که مصرف دارو به کاهش ویروس در خون و ترشحات منجر می شود.

اما مهمترین اقدام برای پیشگیری اساسی و بسیار مهم در جلوگیری از این بیماری مزمن جهانی، افزایش آگاهی مردم به خصوص نوجوانان و جوانان به این بیماری است که در این زمینه اداره کل آموزش و پرورش استان قزوین و همچنین جامعه دانشگاهی باید همکاری های لازم را برای آموزش در خصوص راه های انتقال و درمان این بیماری با دانشگاه علوم پزشکی داشته باشد.

ایرنا. کلام آخر.

عامل بیماری زای اچ آی وی، ویروسی شناخته شده است و این ویروس، میکروب مقاومی نیست و در خارج از بدن به راحتی با مواد ضد عفونی کننده معمولی از بین می رود و چون فقط درون گلبول های سفید زندگی می کند، از این رو فقط از طریق خون و ترشحات منتقل می شود، پس در روابط معمولی و اجتماعی به راحتی منتقل نمی شود و فرد مبتلا هیچ خطری در زندگی معمولی برای دیگران ندارد، حتی اگر فردی مبتلا شود و تحت مراقبت قرار گیرد، می تواند سال های متمادی بدون علامت باشد و همچنین با دریافت دارو و مراقبت های به موقع می توان سطح ویروس در خون را به شدت پایین آورد و خطر انتقال بیماری به دیگران را به نزدیک صفر برساند.